Damızlıkta yerli üretime dönüş, düve yetiştirenlere % 50 hibe verilecek

Hükümet, hayvancılık konusunda önemli bir adım attı. Uzun yıllardan beri damızlık düve ithalatı yapılırken, Bakanlar Kurulu, Türkiye'de düve yetiştirenlere yüzde 50 hibe desteği verilmesini kararlaştırdı.

Resmi Gazete'nin 3 Ağustos 2016 tarihli sayısında yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararı'na göre damızlık düve yetiştirmek üzere yeni yatırım yapacaklara ve mevcut işletmelerinin kapasitesini 500 başa çıkaracaklara 3 kalemde yüzde 50 hibe desteği sağlanacak.

Yeni yatırım ve kapasite artırımında inşaat yatırımının yüzde 50'si, hayvan alımında damızlık dişi buzağı alımına yüzde 50 ve yem karma makinesi ve gübre sıyırıcı alım bedelinin de yüzde 50'si devlet tarafından karşılanacak.

Özellikle 2010 yılından itibaren ithalatta yaşanan patlamadan sonra alınan bu karar yerli üretimin desteklenmesi açısından çok olumlu ve yerinde bir karar olduğu söylenebilir. Çünkü 2010 yılında başlayan ithalat sürecinde sadece damızlık düve değil, besilik dana,kasaplık sığır, karkas et ithalatı yoğun olarak yapıldı.Bugünde ithalat devam ediyor. Hayvan ihtiyacının bir bölümü ithalatla karşılanıyor. Hayvanlara yedirilen yemin hammaddesinin de yaklaşık yüzde 50'si ithal ediliyor. Anımsayacaksınız 2012'de saman bile ithal edildi. 

Piyasayı düzenlemekle görevlendirilen Et ve Süt Kurumu piyasaya ithal ettiği canlı hayvan ve karkas et ile müdahale ediyor. Kurum ithalat ofisi gibi çalıştırılıyor. 

Damızlık yetiştirmek üzere kurulan Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü ise damızlık hayvan ithalatı yapmak üzere yetkilendirildi.

İthalat çözüm değil

Türkiye, 2010'dan 2015 sonuna kadar 4 milyon 228 bin 254 baş canlı hayvan ithal etti. Bunun 252 bin 15 başı damızlık düve. her yıl ortalama 35-40 bin baş damızlık düve ithal ediliyor. Bakanlar Kurulu'nun aldığı karar doğru uygulanırsa damızlık düve ihtiyacı yurtiçinden karşılanabilir. Sektör de buna hazır. Damızlık birlikleri ve süt sığırcılığı yapan bir çok işletme bunu karşılayacak güze ve altyapıya sahip.

İthalat politikasının çözüm olmadığını her yazıda,her fırsatta dile getiriyoruz.Bundan sonra da yazmayı sürdüreceğiz. Ama, doğru bir adım atıldığında onu da yazacağız, destekleyeceğiz.

Bakanlar Kurulu'nun aldığı kararın mutlaka eksik yönleri var. Bunlar Gıda,tarım ve hayvancılık Bakanlığı'nın çıkaracağı uygulama tebliğinde düzeltilebilir. Örneğin en az 500 baş ve üzeri işletmeler bu hibe desteğinden yararlandırılacak. Daha küçük işletmelerin de mutlaka bu kapsama alınması ve desteklenmesi gerekir.

Damızlık birlikleri hazır

Bir süre önce damızlık sığır yetiştiricileri birliklerinin varlığı tartışma konusu yapılmıştı. Damızlık birliklerinin ne işe yaradığı, kapatılması gerektiğini savunanlar bile varken, bu karar damızlık birliklerinin önemini ortaya koyacak nitelikte. Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği yönetimi uzun bir süreden beri damızlık düve üretiminin desteklenmesi konusunda bakanlıkla görüşmelerini sürdürüyordu.

Merkez Birliği Genel Sekreteri Hüseyin Velioğlu, Ege Bölgesi ve Trakya'daki  birliklerin bu konuda projelerinin hazır olduğunu, Bursa ve diğer bölgelerdeki birliklerin de çalışmalarını son aşiamaya getirdiklerini belirterek 20 damızlık birliğinin bu işe girmesi ile Türkiye'nin damızlık düve ihtiyacının tamamen yurtiçinden sağlanacağını söylüyor. Özellikle Edirne,Kırklareli birlikleri zaten bu işi yapıyorlar. Şimdi devlet desteği ile damızlık düve yetiştiriciliği daha organize yapılacak. 

Hibe desteği 3 yıl uygulanacak

Bakanlar Kurulu Kararı'nın ayrıntılarına bakıldığında  hibe desteği 3 yıl süreyle uygulanacak.Damızlık düve yetiştirmek üzere yatırım yapanlara yüzde 50 oranındaki hibe desteği, 2016-2017 ve 2018'de uygulanacak. Karara göre, en az 500 baş kapasiteye sahip yeni kurulacak veya mevcut işletmelerini 500 baş kapasiteye çıkaracak olanlara  inşaat,hayvan alımı,makine ve ekipman alımında yüzde 50 oranında hibe desteği sağlanacak.

Bakanlar Kurulu Kararı'nda hibe desteği verilecek yatırımların kapsamı ise özetle şöyle: "Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine üye, TÜRKVET sistemine en az 3 yıl kayıtlı aktif sığır işletmesi olan gerçek ve tüzel kişi üreticilerin, bireysel veya bir arada yapacakları, 500 baş kapasiteye sahip, projeli sütçü, etçi veya kombine saf ırk damızlık düve üretimi ve ticari gebe düve satışı için sağlık sertifikasına sahip yeni işletme kurulması veya mevcut işletmelerin kapasitelerinin 500 baş üzeri olacak şekilde artırılması ve bu işletmelerin rehabilitasyon yatırımlarını kapsar."

Hangi illerde uygulanacak?

Damızlık düve hibe desteğinin hangi illerde uygulanacağı henüz belli değil. Hibe desteğinin hangi illerde uygulanacağını Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı belirleyerek açıklayacak.Bu konuda da çok dikkatli ve sektörle birlikte bir çalışma yapılarak illerin belirlenmesinde yarar var. Çünkü hibe desteği ile, damızlık düve yetiştiriciliği yapan büyükbaş hayvancılık işletmelerinin kurulmasını, ülkenin ihtiyaç duyduğu damızlık gebe düvelerin yurt içinden karşılanması, et ve süt üretiminde verimlilik ile kalitenin artırılması, sermayenin ülke içerisinde kalmasını sağlayacak yatırımların desteklenmesi amaçlanıyor.

Yatırım yapacaklar nasıl desteklenecek?

Bakanlar Kurulu Kararı ile verilecek hibe desteği 3 temel konuyu kapsıyor. İnşaat, hayvan alımı, ile makine ve ekipman alımı. Her üç konuda da yüzde 50 oranında hibe desteği verilecek. Buna göre, kurulacak yeni işletmeninin inşaat yatırımının yüzde 50'sine hibe desteği sağlanacak. Mevcut işletmelerin ise kapasite artırımı ve rehabilitasyonun yine yüzde 50'si hibe olarak karşılanacak.Hayvan alımı kapsamında ise damızlık dişi buzağı alımına yüzde 50 hibe verilecek.Makine alet ve ekipman alımında ise yatırımcının alacağı yem karma makinesi ve gübre sıyırıcı alım bedelinin yarısı hibe ile desteklenecek.

Hibeden yararlanma şartları

Yüzde 50 hibe desteğinden yararlanma koşulları ise şöyle belirlendi:

-- Gerçek veya tüzel kişilerce kurulacak işletmeler, uygulanacak hibe desteğinden bir kez yararlandırılacak.

-- Yatırım tutarının desteklemeye esas üst sınırı Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından belirlenerek açıklanacak.

-- Yatırım tutarının üst sınırım aşan kısmı ise, aynî veya nakdi katkı olarak yatırımcının öz sermayesi ile karşılanacak. 

-- Her bir proje sahibi sadece bir projesi için hibe desteğinden yararlanabilecek.

--  Hibe desteğinden, projesi onaylanan ve projesinde belirtilen süre içinde yatırımını tamamlayanlar yararlanacak.

-- Yatırımın tamamlanamaması halinde, ek süre verilmesine İl Proje Değerlendirme Komisyonunun uygun görüşü doğrultusunda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkili olacak.

-- Desteklemeden yararlanacak yeni yatırım projelerinde inşaat yapımı, hayvan alımı ile makine alet ve ekipman alımı olarak belirlenen üç yatırımın da yer alması gerekiyor. Yani sadece hayvan alımı veya sadece inşaat yatırımı ile hibe alınamayacak.Ancak rehabilitasyon ve kapasite artırımı için, Bakanlıkça belirlenen şartları taşımak kaydıyla, yatırım konularından en az birini ihtiva eden bir proje ile başvurularak destekten yararlanılabilir.

-- Hibe desteklemelerinden kamu kurum ve kuruluşları ile bunların ortaklıkları yararlanamayacak.

-- Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının aynı konudaki faiz ve hibe desteği niteliğindeki desteklerinden faydalanan yatırımcılara bu Karar kapsamında hibe alamayacak.

Özetle, Bakanlar Kurulu hayvancılık konusunda önemli ve doğru bir adım attı. Damızlık düve ithalatı yerine üretimi destekleyici bir politika benimsedi. Bu kararın çıkarılması önemli ama,daha da önemlisi bu kararın nasıl uygulanacağı. Eğer doğru uygulanırsa Türkiye damızlık düve ithal etmek yerine ihraç eden ülke olabilir. Bu nedenle Bakanlığın uygulaması çok önemli.