Damızlık birlikleri için model arayışı...
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı hayvancılıkta örgütlenme modelinde yeni bir yapılanma için çalışma başlattı. Bu konuda yasal bir düzenleme yapılacak. Çalışmaları Bakan Yardımcısı Mehmet Daniş yürütüyor.
Bakanlığın çalışması damızlık birliklerini hem endişelendirdi hem de yeniş arayışlar başladı. Birlik yöneticilerinin büyük bölümü mevcut yapısıyla birliklerin faaliyetlerine devam etmesini, varsa yanlış yapanların sektörden ayıklanmasını istiyor.
Bakanlığın öngördüğü "aidatlarla faaliyetlerin yürütülmesi" fikri ise hiç kimseye gerçekçi gelmiyor. Aidatlarla hiç bir birliğin ayakta kalması ve faaliyetlerini sürdürmesi mümkün görünmüyor.
Bursa Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Yıldırım Oran, bu konuda çok farklı görüş ve önerileriyle biliniyor. Bu konudaki görüşlerini paylaşmak için Bursa'dan İzmir'e gelen Yıldırım Oran'ın anlattıklarında çarpıcı tespitler ve önerileri var. Özetleyerek paylaşıyoruz.
Öncelikle birliklerle ilgili net bir tanımlamanın yapılması gerekiyor. Birlik nedir?
Birlik, aynı mesleği icra eden meslektaşlarının, bireysel olarak çözemedikleri sorunlarını maddi ve manevi güçlerini birleştirerek çözmek, böylece mesleklerinin maddi ve manevi zirvesini yakalamak üzere bir araya gelen üreticilerden oluşması gerekir. İdeal olanı bu.
Türkiye'deki mevcut sistemde ise, birlik; teşvikleri dağıtan, idealleri için değil, küçük menfaatler için bir araya gelen, ancak hiçbir zaman kuvvet olamayan, bakanlığın yönetiminde faaliyet göstermeye çalışan, ayakta durabilmek için destek ödemelerine muhtaç kurumlardır.
Birlik üyesinin bir ideal doğrultusunda, bir araya gelmek, beraber hareket etmek duygu ve düşüncesinde olan, üye olurken "nasıl yardımcı olabilirim, birliğe nasıl katkı sağlarım" sorusunu soran, müracaat ederek üye olması gerekir.
Oysa, uygulamada sadece teşvik ödemesi almak için üye olmak zorunda kalan, hiçbir zaman birliğe katkı vermeyen, veremeyen bir üye yapısı var.
Bu çerçevede birliklerle ilgili yeni bir yapılanmaya kesinlikle ihtiyaç var. Bana göre, her ilde en az iki birlik ve Ankara'da da iki merkez birliği olmalı. İl merkezinde en fazla üyesi olan birlik üst birlik üyesi olarak seçime katılma hakkı olmalı.
İki birlik olduğunda hangisi üreticiye daha iyi hizmet verirse, hangisi üreticinin sütünü daha iyi pazarlarsa üretici o birliği tercih edecektir. Böylece bir hizmet yarışı olacaktır.
Üyeler gerek gördükleri taktirde mali genel kurul ve veya seçimli genel kuruldan sonra GSM operatörü değiştirebilir kolaylıkta birliklerini değiştirebilmeli. Birlikler de merkez birliğini değiştirebilmeli.
Destekleme ödemeleri kesinlikle üreticiye doğrudan yapılmalı. Birlikler olarak zamanımızın çok büyük bölümünü desteklerle ilgili işlemlere harcıyoruz.
Bu işi yapmak isteyenler olabilir. O zaman yetiştiricilerin destekleme ödemesi için birlik üyesi olma mecburiyeti kaldırılması gerekir.
Birlikler kendi faaliyetleri ve çalışmaları ile ayakta durmalı. Küpeleme, suni tohumlama, aşılama, ürün satışı ve benzeri hizmetlerle bütçelerini oluşturmalı. Hizmetlerini sadece üyelerine değil sahadaki tüm yetiştiricilere vermeliler.
Birliklerin mali ve idari kontrolü serbest denetleme şirketleri tarafından yapılmalı.
Bakanlık, birliklere üye ve hayvan sayısına göre projelendirilen temel faaliyet konularında arazi-nakit destek sağlamalı. Projenin başarıyla tamamlanması ile yeni projeler verilmeli. Örneğin Avrupa Birliği hibe kaynaklı kırsal kalkınma yatırımlarının desteklenmesi (İPARD) projeleri birlikler aracılığıyla yapılmalı.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri'nin saha görevleri birliklere verilmeli. Bakanlık, koordinasyon, planlama ve denetleme mercii olmalı.
Bursa Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliği Başkanı Yıldırım Oran'a göre bütün birliklerin tek çatı altında toplanması önemli sorunlar doğuracak. Böyle bir örgütlenme ile sektörde tekelci yapının daha da pekişeceğini savunan Oran, sığır, küçükbaş ve arıcılık faaliyetlerinin tek çatı altında toplanmasının bu sektörlerden hiçbirine yarar sağlamayacağı görüşünde.
Oran'a göre, tek çatı altında birleşmek bir yana sistem tam olarak oturduktan sonra koyun ve keçi birliğinin iki ayrı birlik, sığır yetiştiriciliğinde ise sığır ve mandanın ayrı birlikler olarak oluşturulması gerekiyor.
Özetle, hayvancılıkta yeniden örgütlenme modeli önümüzdeki günlerde daha çok gündeme gelecektir. Bakanlığın yaptığı çalışma netleşince sektörde daha çok tartışılacak. Önemli olan sektör için en doğru olanı bulmaktır. Bunun için her görüşe mutlaka değer verilmeli.