Daldaki 3 fındıktan birinin içi boş
Rekoltesi fiyatı derken fındıkkabuğunu doldurmayacak tartışmalar yüzünden Türk fındığı her geçen yıl biraz daha kan kaybediyor. Altınordu Ziraat Odası Başkanı Atakan Akça’ya göre “daldaki 3 fındıktan birinin içi boş, hastalıklı, açıklanan rekolte düşecek.”
Ulusal Fındık Konseyi Başkanı Hamza Bölük’ün “2023’te 650 bin ton olan fındık rekoltesinin 2024’te yüzde 14 artışla 738 bin 931 ton olacağı” açıklamasının ardından sektörden sesler yükselmeye başladı. Uluslararası Kabuklu Yemiş Konseyi’nin Türkiye fındık rekolte tahmini de “785 bin ton.” Her yıl bu tarihlerde aynı tartışma yaşanıyor, rekolte yüksek belirlenerek fiyat düşük açıklanmaya çalışılıyor.
STK’lar rekolte tahminin gerçeği yansıtmadığını. Fiyatı speküle etmek için her yıl bu tarihlerde yüksek rekolte açıklandığını söylerken dünya fındık piyasaları; “fındık üretim lideri bir ülkenin içerde nasıl olur da bu türden tartışmalar yaşar” kısmını anlamaya çalışıyor.
Fındık rekoltesi yüzde 20 düşebilir
Altınordu Ziraat Odası Başkanı Akça’ya göre “açıklanan rekolte daldaki fındığa göre. Fındık iklim değişikliği ve kahverengi kokarcadan oldukça etkilendi. Dalda fındık gözükse de aslında yüzde 30’unun içi ya boş ya hastalıklı. Bu durumda fındık rekoltesi yüzde 20 düşebilir.”
Fındık fiyatını açıklıyorum: 140’ı görmez 135 altına düşmez
Gözler TMO’nun açıklayacağı fiyata çevrildi. En büyük alıcı Ferrero, geçtiğimiz yıl “TMO’nun fiyatını referans alacağını onun açıkladığı rakamın altında bir satın alma yapmayacağını” duyurmuştu. Beklentiler yüksek 180 TL ile başlayan rakamlar serbest piyasada 140’lara kadar düşüyor. Çay ve buğday örneklerine bakılırsa 135 TL’nin üzerine çıkması mümkün gözükmüyor. ABD’nin 85 bin olan fındık rekoltesi 87 bin tona, Gürcistan’ın 40 bin tondan 50 bin tona, Azerbaycan’ın 65 bin ton olan rekoltesinin ise 70 bin olarak bekleniyor. İtalya’nın geçtiğimiz yıl 87 bin ton olan rekoltesinin bu yıl 139 bin ton öngörülüyor. Dünyadan gelecek rekolte tahminleri Türk fındığının fiyatını her türlü etkileyecek olsa da avantajlarımızın farkına varıp süreci doğru yönetirsek uluslararası piyasalarda rekabet üstü bir konuma oturabiliriz.
Türkiye fındıkta oyun kurucu olmalı
Altınordu Ziraat Odası Başkanı Akça; “dünya markaları Ordu’ya özel Çakıldak cinsi fındıktan tüm dünyanın en beğenilen fındık lezzetini üretiyor. Türkiye’nin fındığının rayihası başka hiçbir ülkede yok. Türkiye fındık konusunda sahip olduğu avantajları çiftçi lehine kullanamıyor. Orta ve uzun vadede dünya fındık pazarında oyun kurucu olabilmesi için hammadde yerine mamul madde üretmeliyiz. Fındık konusunda dünya markası yaratmak için strateji oluştururken fındığı iklim felaketinden de korumanın yollarını da çalışmalıyız.” Diyerek fındıkta olası risk ve fırsatlara dikkat çekiyor.
Kakao kıtlığı yaşanırken fındığa ilgi artıyor
Dünyada çikolata, unlu mamul ve şekerleme sanayiinde kullanılan fındığın geleceği çok parlak. Trendlere göre geleceğin yükselen yıldızlarından biri fonksiyonel fındık ürünleri/ezmesi. Kakao fiyatlarındaki yükselme gözlerin ikame çikolata ürünlerine çevrilmesini sağlıyor. Gelişmeler fındığın pazarda daha çok aranan bir ürün olacağını gösteriyor. Süreç doğru bir stratejiyle yönetilirse fındık katma değerli bir ürüne dönüştürülebilir, çiftçi gelirleri artırılabilir.
Fındığa hücum
Trendlere göre besin değeri ve faydalı yağlar açısından zengin yemişlerin tüketimi giderek artacak. 2024’ten sonra şirketler; atıştırmalık yiyeceklerde, çikolata ikamesi olarak ve bitki bazlı ürünlerle birlikte kilit rolde fındık ürünleri kullanacak. Asya ve Afrika’da zenginleşen bireylerden kaynaklı büyüyen pazar, Kuzey Amerika ve Avrupa pazarındaki artış ve dünyada büyüyen orta sınıfın lüks ürün ihtiyacı fındığa olan ilginin orta ve uzun vadede artacağı yönünde. Gıda endüstrisinde Fındık kullanımı artıyor. Dünya kakao sorunları yaşarken fındığa sarılacak.
Fındık lideri bir ülke elindeki kozu neden kullanamıyor
Ferrero ABD ve Avustralya gibi ülkelerde kurduğu büyük fındık plantasyonlarından kısmen vazgeçse de rekabet kızışıyor. Gürcistan fındığında yaşanan kalite sorunları, ABD fındığının lezzet problemleri her şeye rağmen Türk fındığının dünyada tercih edilmesini sağlıyor. Türkiye farklı bir strateji uygulamak zorunda. Hali hazırda dünyada yeni bir fındık bahçesi kurmak on yıllar alacağından Türkiye elindeki gücü doğru değerlendirmeli. Türkiye tüm dünyada yüzde 64 pazara sahip olduğu bir ürünün fiyat belirleyicisi nasıl olamaz anlaşılır gibi değil. Aklıma “içerdeki kraldan çok kralcılar” ve çeşitli lobi faaliyetleri geliyor.
Fındıkta gidişatımız iyi değil
Fındık karnemiz son yıllarda döviz kuru, rakiplerin stratejileri, ve İtalya/Azerbaycan gibi ülkelerin fındık ürün konumlandırmalarına bağlı. 2014 yılında 217 bin ton fındıktan elde edilen 2,799 milyar dolardan sonra “düzensiz ihracat rakamları ve gelirler” gidişattaki istikrarsızlığı gözler önüne seriyor. İhracatın yüzde 40’ını işlenmiş ürün oluşturuyor. Fındık deyince ilk akla gelen 5 dolara sattığımız fındığın kavanoza konulup 30 dolara satılması markalaşmada sınıfta kalışımızın göstergesi. Fao’ya göre Türkiye fındık verimi 130kg/da iken ABD’de 364kg/da, Gürcistan’da 249 kg/da.
İklim en çok fındığı etkiliyor
İklim değişikliğinden en çok etkilenen ürünlerden olan fındığın içte ve dışta çeşitli riskleri var. Küresel ısınma, verim düşüklüğü, bahçelerin yenilenmemesi, kuraklığa dayanıklı yeni çeşitlerin geliştirilmemesi gibi pek çok sorun çözülmeyi bekliyor. Her yıl rekolte ve fiyat açıklama zamanı çıkan sesler fındığın geleceği üzerine kafa yormaya gelince susuyor.
Dünyanın fındık üretimi artıyor
Uluslararası Kuruyemiş ve Kuru Meyve Konseyi’ne göre “Türkiye stoğunu artırıyor, en büyük üretici olmasına rağmen ihracatı düşük tutuyor. Dünya fındık pazarının yüzde 64’üne sahip Türkiye her geçen gün kan kaybediyor. Geçmişte diğer ülkeler sadece 200 bin ton üretim yaparken şu anda onlar 450 bin ton üretmeye başladılar. Uluslararası rekabet kızışıyor, Türkiye uzun yıllar sektör lideri olarak elindeki gücü doğru kullanamadı.”
Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği (DKİB) Fındık ve Fındık Mamulleri Sektör Komitesi Başkan Yardımcısı Sebahattin Arslantürk'e göre 6 aylık dönemde 144 bin 694 Ton karşılığı 1 Milyar 170 Milyon 96 bin dolarlık fındık ihracatı yapıldı. En çok ihracat yapılan ilk 3 ülke Almanya, İtalya ve Fransa." Ülkeler çikolata ikamesi ürünlere yöneliyor, aynı zamanda da stoklarını güçlendiriyor. Çikolata gibi lüks tüketim ürünlerinde fiyat dalgalanmaları tüketici gelirleriyle çok da bağlantılı olmadığından markalar istedikleri zaman ürün fiyatlarıyla oynayabiliyorlar.