Çöpteki kağıdı toplarsak, atık kağıt ihracatına başlayabiliriz
Atık Kağıt ve Geri Dönüşümcüler Derneği (AGED), 2012 yılında Türkiye’de 4 milyon ton üretim kapasitesi olan kağıt geri dönüşüm sanayiini temsil etmek üzere kuruldu.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından ambalaj atıklarının geri kazanımı konusunda yetkilendirilmiş olan AGED, Türkiye genelinde 82 belediye ile geri dönüşüm çalışmaları yapıyor ve 12 milyon kişiye geri dönüşüm konusunda destek sağlıyor.
AGED Genel Müdürü Osman Kaytan geri kazanım faaliyetleri ve bilgilendirme çalışmaları kapsamında, 2018 yılında sisteme 11 milyon TL değerinde ayni ve nakdi destek sağladıklarını söylüyor. Kaytan’ın verdiği bilgilere göre; 2018 yılında AGED tarafından toplanan kağıtlar sayesinde 2.6 milyonun üzerinde ağaç kesilmekten kurtarıldı; toplanan kâğıt, plastik, metal ve cam atıklarının geri dönüşüme kazandırılması ile 498 bin 390 ton sera gazı salımı önlendi; 1 milyon MWh enerji tasarrufu ve 4,3 m3 su tasarrufu sağlandı.
Osman Kaytan’dan aldığımız en çapıcı bilgi ise çöpün içinde bir servet yattığı. Bakın neler söylüyor Kaytan:
2.8 milyon ton atık kağıt çöpte
“AGED’in Ankara, Diyarbakır, Gaziantep ve İzmir’i kapsayan 4 ilde gerçekleştirdiği çöp karakterizasyon çalışmasına göre, çöpün yüzde 60’ı organik, yüzde 22’si geri kazanılabilir maddelerden ve yaklaşık yüzde 10’u yakıt olarak kullanılabilecek maddelerden oluşuyor.
Türkiye’de üretilen atığın yüzde 90’ı halen depolanıyor. 2018 yılında depolama alanlarına gömülen geri kazanılabilir atıkların toplam değeri ise yaklaşık 6.5 milyar TL’ye ulaşıyor. Bu ekonomik değer hesabına kompost yapılabilecek organik atıklar dahil değil. Bu hesabı organik atıkları kapsayacak şekilde yaptığınızda 10 milyar TL’yi geçen kayıp bir değerden söz edilebilir. Üstelik değerlendirilebilir atıkları çöp sahasına taşımak için belediyeler 350-400 TL maliyet ödüyor. Kağıt sanayicileri olarak bizim dikkatimizi özellikle çeken, çöpte yer alan 2,8 milyon ton atık kağıt. Türkiye’de yıllık toplam kağıt tüketimimiz 7 milyon ton civarında. Ülke içinde 3,1 milyon ton kağıt toplayabiliyoruz. Yeni yatırımlarla kağıt üretim kapasitemiz sürekli artmasına rağmen geri kazanım oranımız yüzde 50’nin altında. Üstelik ham madde yetersizliğinden dolayı yurt dışından çok ciddi tonajlarda atık kağıt ithal etmek zorunda kalıyoruz. Şu an 4 milyon ton civarında olan üretim kapasitemiz 2022 yılında 6 milyon tona dayanacak. Eğer çöpün içinde yer alan kağıdı toplamayı başarabilirsek, ithal etmek bir yana yurt dışına atık kağıt ihraç etmeye bile başlayabiliriz.”
Toplanamayan değerli atıklar konut kaynaklı
“Çöpün öncelikle oluştuğu yerde yani konutlarda ayrıştırılması gerekir. Mevcut geri kazanım sisteminde AVM’lerden, OSB’lerden, marketlerden ve düzenli konut dediğimiz toplu konutlardan nispeten başarılı toplama çalışmaları yapılıyor. Toplanamayan değerlendirilebilir atıkların en büyük bölümü konut kaynaklı. Ne yazık ki, belediyeler çöp toplamak için harcadıkları kaynakların çok küçük bir kısmını geri kazanım çalışmalarına aktarıyor. Sıfır Atık Projesi kapsamında başlatılan çalışmalar ve Çevre Kanunu’nda yapılan değişiklikler neticesinde, ambalajlı ürün piyasaya süren kuruşlar, GEKAP (geri kazanım katılım payı) adı altında geri kazanım sistemine bugüne kadar ödediklerinden çok daha fazla bir kaynak aktarmak zorunda kalacaklar. Yani, belediyeler öngörülen yeni sistemde atıklarını sıfırlamak için çeşitli projeler üretmek durumunda kalacaklar.”
Atık Nakit Sistemi konutlarda geri dönüşümü teşvik ediyor
AGED, sıfır atık bilincinin oluşturulması için farklı etkinlikler gerçekleştiriyor. Osman Kaytan şu bilgileri veriyor: “Türkiye genelinde hizmet verdiğimiz 30 ilde, ana okul, ilkokul ve ortaokul düzeyindeki okullarda sıfır atık bilincini oluşturulmayı amaçlayan bir yarışma düzenliyoruz. Her hafta sonu, çeşitli AVM’lerde geri dönüşüm ve tekrar kullanım bilincini arttırmaya yönelik değerlendirilebilir atıklardan tekrar kullanılabilecek ürünler tasarlanması için çocuklarımızla bir araya geliyoruz. Köy okullarına geri dönüşüm kutuları ve geri dönüşüm boyama kitapları gönderiyoruz. Çocuklarımıza yönelik ‘Süper Agi: Görev Sıfır Atık’ adında bir çizgi film projesini hayata geçirdik. Ana kahramanımız AGİ, kumbaralardan topladığı atıkları geri dönüşüm fabrikasına taşıyan bir kamyon. Çöp kamyonu olan arkadaşı Tonton ve atık kumbarası Minti’yle birlikte her bölümde sıfır atık, geri dönüşüm ve çevreye dair sorunlara çözüm üretiyorlar. Ayrıca, plastik poşet kullanımının azaltılması ve geri dönüşüm konulu kamu spotları hazırlayarak halkımızın bilinçlendirilmesine katkı sağlıyoruz. Atık Nakit sistemi ise, bizim sponsor olduğumuz dijital bir platform ve mobil uygulama. Bu uygulama ile amacımız ülkemizde toplamanın zor olduğu konutlardaki değerlendirilebilir atıkları, hane halkını ödül sistemiyle teşvik ederek geri kazanmak.”