Çok imkanlı "Yeni nesil serbest bölge"
Ekonomi Bakanlığı Güney Kore'ye önemli yabancı yatırım çeken ve ülkenin dünya ihracatında yüzde 3 pay almasına yol açan 2003 yılında hayata geçen Incheon ekonomik serbest bölge modelini inceleyerek, Türkiye'de benzerini geliştirme çalışmasını başlatmış. Bu doğru adımın hayat bulabilmesi için kent önderlerinin zihni modellerinin, "Bizim şehrimize"den, "Bizim havzamıza"ya, Maliye bürokrasimizin zihni modelinin, "vergi almak esastır"dan, "üretimi geliştirmek esastır"a, siyasilerimizin zihni modelinin "kentime yatırım" dan, "ülkede doğru yere yatırıma destek" düşüncesine gelmesi gelekir.
Ekonomi Bakanlığı, geçen yıl değişen teşkilat yapısı içersine giren Hazine bünyesinden alınan teşvik uygulama ve yabancı sermaye genel müdürlüklerini Teşvik uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü olarak tek çatı altında birleştirmenin yanı sıra "Serbest Bölgeler Yurtdışı yatırımlar ve Hizmetler Genel Müdürlüğü" isimli yeni bir genel müdürlükte oluşturdu. Bu genel müdürlük bir yandan Türk yatırımcıların yurt dışında stratejik ham maddelerin yoğun olduğu ülkelerde "Türk özel Ekonomi Bölgeleri"nde üretim yapmalarını amaçlayacak. Bir yandan da yurt içersinde oluşturulacak "Çok imkanlı Yeni Nesil Serbest Bölgelere" önemli yabancı yatırımcıların getirilmesi gayretine girecek.
Bakanlık Yeni Nesil Serbest Bölgeler alanında örnek olarak Güney Kore'de 2003 yılında özel teşvikler içererek hayata geçen Incheon Serbest Ekonomi Bölgesi benzeri bir yapıyı esas almak için çalışmalar başlatmış bulunuyor.
Incheon bölgesi yatırımcılara,"5yıl yatırım mallarında gümrük muafiyeti tanıyor. 3 yıl gelir ve kurumlar vergisi alınmıyor, ardından iki yıl yüzde 50 indirim yapılıyor. 15 yıllık süre ile gayrimenkul satın almada vergi muafiyeti 10 yıl emlak vergisi muafiyeti, takip eden üç yıl yüzde 50 indirim veriliyor. Yabancı sermayeli firma yöneticilerinin gelir vergileri yüzde 17 ile sabit tutuluyor."
Ayrıca, 1 milyon doları geçen ileri teknoloji yatırımları, 20 milyonu aşan yabancı yatırımlar, en az 300 istihdam sağlayan yatırımlar, yüzde 100 yerli hammadde kullanılmasında kamu arazilerinin 50 yıla kadar kiralanması mümkün olabiliyor. 10-20 milyon dolarlık yabancı yatırımlarda, 300 kişilik istihdam sağlanması ve üretimin yüzde 75-100"ünün ihracatı halinde arazi kira bedelinde yüzde 75 indirim yapılıyor. Arazi satın almalarında yüzde 50 indirim yapılıyor.
Incheon serbest bölgesi üretim, lojistik, eğitim, eğlence, sağlık, kültür ve turizm içeren bir bölge olarak hayata geçerek bir çok büyük yatırımı çekmiş 27.5 milyar dolarlık yatırım alarak 512 bin kişiye istihdam sağlamayı amaçlamış ve Güney Kore'nin dünya ihracatı içersinde yüzde 3,1 paya ulaşmasında önemli rol oynamış.
Bu bölgeyi ziyaret eden Zafer Çağlayan, daha sonra bölge yöneticilerini Türkiye'ye davet etmiş, bu bölgenin benzerinin bir havza olarak Gaziantep, Adana, Mersin'de kurulabilmesinin çalışmalarını başlatmış. Çağlayan böyle bir bölgenin kurulması ile 75 milyar dolarlık cari açığın aşağıya çekilebileceği düşüncesini ifade ediyor.
Bu önemli projenin hayata geçebilmesi için ön araştırmasının çok iyi yapılması ve bize özgü modelin yerel aktörlerin katkısıyla gündeme alınması gerekir. Bunun ilk şartı ise havaalanının yeri konusunda bile anlaşamayan ve kendi kentlerinde olmasını isteyenlerin zihni modellerinin havza ölçeğinin önemine inandırılması olacaktır. Ayrıca, bu tür büyük avantaj getiren teşvik sistemine Maliye Bürokrasisinin engel koymaması için bürokratların zihni modelinde de önemli değişime ihtiyaç olacaktır. Bir üçüncü zihni model değişmesi ise siyasilerde olmalıdır. Siyasiler de kendi kentlerine öncelik veren yatırım düşüncelerini genişleterek, "Ülke için gerekli yatırım modelini" esas alan bir zihni modele ulaşmalıdır. Bir de hukukun üstün kılındığı ve sürekle değişime uğramayan bir sanayi ve ticaret hukukunun ülkemizde var olduğuna yabancı yatırımcılar inandırılabilmelidir. Ancak, bu durumda Türkiye kendi Incheon benzeri yeni nesil serbest bölgesini kurup hayata geçirebilir. Türkiye'de bunu gerçekleştirebilecek, üretim altyapısı da, insan malzemesi de vardır. Aslolan zihni modelimizdeki frenlerden kurtulabilmemizdir…