Çocukların temel haklarına erişimini “Önemsiyoruz”!

Önemsiyoruz, çocukların temel haklarına erişimi için çalışan bir sosyal girişim. Bir Kucak Oyuncak Projesi, Önemsiyoruz’un sosyal fayda yaratma yolculuğundaki ilk durağı. Proje kapsamında, hapishanede annesi ile yaşamak zorunda olan 0-6 yaş aralığındaki çocuklar için oyun ve oyuncaklar tasarlanıyor.

Önemsiyoruz, çocuk haklarına dair toplumda farkındalık yaratmak ve çocukların temel haklarına erişimi için çalışan bir sosyal girişim.

Kurucusu Gözde Şekercioğlu, tasarım yönetimi alanında uzmanlaşmış bir endüstriyel tasarımcı. Tasarım ile sosyal faydayı kesiştirmek üzere kurduğu Önemsiyoruz’u, bir öğrenme ortamı olarak tanımlıyor.

40’a yakın gönüllüsü ile 3 yıldan uzun süredir çalışmalar yürüten Önemsiyoruz, çocukların kendini birey olarak algılaması ve çevresi ile kurdukları bağı kuvvetlendirmeleri için ürün ve hizmet geliştiriyor.

Oyun oynama hakkından yola çıkarak tasarlanan Bir Kucak Oyuncak Projesi, Önemsiyoruz’un sosyal fayda yaratma yolculuğundaki ilk durağı. Proje kapsamında, hapishanede annesi ile yaşamak zorunda olan 0-6 yaş aralığındaki çocuklar için oyun ve oyuncaklar tasarlanıyor.

İlk projenin “içerdeki” çocuklar için olmasının nedeni, Gözde Şekercioğlu’nun bir vakıf için gönüllü olarak çalıştığı 2015 yılında “içeriye oyuncak dahi giremiyor” gerçeğini kendine dert edinmiş olması…

Bir Kucak Oyuncak, 0-6 yaş aralığındaki çocuğun günlük oyun ihtiyacını karşılayacak ve akranları ile eş gelişim göstermesine imkan sunacak oyun kiti ve öğretici içeriklerden oluşuyor. Yetişkinlere yönelik öğretici içerikler de mevcut. Bu ürünler aynı zamanda su tüketilmeden basılıyor ve kadın kooperatifleri ile dikiliyor.

Seri üretim için hazır bulunan setin içinden duyguların ifade edilmesini kolaylaştırıcı öykü kartları ve duygu kuklaları da çıkıyor. Öykü kartları, çocuğa temel konularda eğitici içerikleri görseller ile sunuyor ve çocukların kendi hikayelerini kurgulamalarına yardımcı oluyor. Kartlar aynı zamanda, okul öncesi eğitim döneminde, yetişkin ile iletişimi kuvvetlendirmeye yardımcı oluyor. 2018 yılında Önemsiyoruz tarafından geliştirilen, Anne - Çocuk Gelişim Rehberliği (AÇGR) programı, 0-6 yaş aralığındaki çocukları ile birlikte ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlü veya tutuklu kadınları hedefliyor.

Önemsiyoruz gönülülerinden 4 psikolojik danışman, 3 klinik psikolog, 1 moda ve tekstil tasarımcısı ve 1 endüstriyel tasarımcının görev aldığı programın pilot uygulaması, 14 Kasım-06 Şubat 2019 tarihleri arasında Gaziantep E Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda gerçekleşti. Programa annesi ile yaşayan 0-6 yaş aralığındaki 19 çocuk ve 14 anne katıldı.

Amacı, “içerideki çocukların eğitim, sağlık ve psiko-sosyal gereksinimlerinin annelerinin katılımı ile desteklenmesi” olarak tanımlanan program boyunca, çocuğun eğitim ve psiko-sosyal ihtiyaçlarına yönelik oyuncak ve hizmet faydalanıcılara ulaştırıldı.

Programın 2019 yılında Türkiye’nin dört bir yanındaki ceza infaz kurumlarında yaygınlaştırılması hedefleniyor.

Önemsiyoruz, geçtiğimiz günlerde ise Ceza İnfaz Kurumları için Anne-Çocuk Gelişim Rehberliği Programı Saha Raporu’nu yayınladı.

Sahada çalışan gönülü psikologun, çalışma sonrası yaptığı yorumlar, sürecin yarattığı değişimi özetler nitelikte: "Birbirlerine karşı savunmada olmaktansa birbirlerine destek olmanın önemini gördüklerini ve en önemlisi biraz daha şefkatli, yumuşak davranabilmeye başladıklarını düşünüyorum. Hem kendilerine hem birbirlerine karşı.”

Önemsiyoruz Kurucusu Gözde Şekercioğlu ise , programın sağladığı faydaları şöyle anlatıyor:

“Anne iyiyse, çocuk için iyi olanı seçmek daha kolay olur”

“Çocuk doğduğu andan itibaren, çevresindeki yetişkinlerin hal, tavır ve durumlara verdiği tepkileri kendisi için bir rol model olarak kaydeder ve yaşamına uygular. Bu sebeple, çocukların çevresindeki yetişkinlerin sorumluluğu yüksektir. Özelikle erken çocukluk döneminde en anlamlı ilişki olarak kabul edilen çocuk-bakım veren ilişkisi ise çocuğun ileriki yaşamında kuracağı yetişkin ilişkilerinin temelini oluşturur. Bu nedenle, sağlıklı bir birey ve sağlıklı bir toplumdan söz edebilmek, çocuğun erken dönem deneyimlerindeki iyileş tirmelerle mümkün olabilir. Çocuğun temas kurduğu başta annesi olmak üzere, çocuğu yanında olan ve olmayan anne olmuş tüm kadınlara destek vermenin önemli olduğunu vurgulamak isterim. Çünkü özel durumu olan bir çocuğun çevresindeki önemseyen bireylere, çok iş düşüyor. Anne iyiyse, çocuğu için iyi olanı seçmek ve karar vermek onun için daha kolay hale geliyor. Ceza infaz kurumlarında hükümlü veya tutuklu olan bir kadının, 0-6yaş aralığındaki çocuğunu yanına alma hakkı bulunuyor. Ceza infaz kurumunda annesiyle büyüyen çocuğun yaşantısı, dışarıda ailesiyle büyüyen çocuktan farklı. Ceza infaz kurumundaki çocuk, kısıtlı bir ortamda sınırlı uyaranlarla büyüyor. Etrafında az sayıda akranı bulunuyor, dışarıdaki yaşamı daha az tanıyor ve dışarıdaki aile fertleriyle iletişimi daha sınırlı oluyor. Ceza infaz kurumunda bulunmanın, çocuk için travmatize edici deneyimlere ve ceza infaz kurumundan çıktıktan sonraki yaşama uyum sağlamasında güçlüklere sebep olabiliyor.”

“İletişimde şiddetsizleşme sağlanıyor”

“Bu program ile çocuğu yanında kalan hükümlü veya tutuklu kadının, çocuğuyla iletişiminin desteklenmesi, çocuk gelişimi hakında bilinçlenmesi, kendine yönelik algısının desteklenmesi, anne ve çocuğun psikolojik iyi oluşunun artması, çocuğu yanında kalan kadınlar arasında destek mekanizmasının gelişmesi, iletişimde şiddetsizleşmenin artarak bütün olma yolunda adımlar atılması hedefleniyor.”

Sağlıklı anne-çocuk ilişkisinin desteklenmesine yönelik atölyeler

"Program, kadın ve yanında kalan çocuğu için, kurumda bulundukları süreci bir değişim ve dönüşüm süreci haline getirmek amacıyla bireysel ihtiyaçlar ve kurumsal imkanlar dikkate alınarak hazırlandı. Program içerisinde, ebeveynlik becerileri, öfke yönetimi, iletişim becerileri, duygu okuryazarlığı, kadın ve çocuk algısı, masal anlatıcılığı, müziğin iyileştirici gücü, bilinçli farkındalık, bütün olma, doğru davranış biçimleri, çocukla etkili iletişim kurma becerileri ve iletişim engeleri gibi alt başlıklar dikkate alındı. Annelerin çocuk gelişimiyle ilgili temel bilgiler edinmesi sağlanarak, mevcut koşullar içinde sağlıklı anne-çocuk ilişkisinin desteklenmesine yönelik atölyeler düzenlendi. Müzik, tasarım ve sanat alanından uzmanlar ile geliştirilen psikolojik danışman liderliğinde gerçekleştirilen çalışmalar sonucu bir müzik parçası yazıldı ve ekipteki gönülü müzisyen tarafından bestelenmesi sağlanarak kurumda düzenlenen konserde paylaşıldı. Kadınların, çocuklarına ve kendilerine dair bireysel farkındalıklarını geliştirmeye ve çocukların sağlıklı bir birey olarak yetişmeleri için fiziksel ve psiko sosyal gelişimlerine katkı sağlamaya yönelik atölyeler düzenlendi.”

“Çocuğun hakkı olan oyuncak, bizim için önemli bir araç”

“Çocuğun hakkı olan oyuncak, bizim için önemli bir araç. Ürünler çocuğun potansiyelini, yaratıcılığını ve üretkenliğini geliştirmesi için olanak sağlıyor. Tasarlanan ürünler arasında iki top, bilgi kartı ve duygu oyunu yer alıyor. Topların göz alıcı renkleri ve hareket halinde çıkardığı ses, çocuğun dikkat gelişimine katkıda bulunuyor. Sayıları, ana ve ara renkleri, doğa ve hayvanlar ile ilgili temel bilgileri öğrenmesini sağlıyor. Topların tutma aparatları, kavrayışı ve anne ile oyun oynamasını kolaylaştırıyor. Duygu Oyunu ile çocuk, kendine ait bir oyun alanına sahip oluyor. Oyuncaklar, öğretici içerikler ile destekleniyor. Bu içerikler, çocuğun yaşamı boyunca yanında olması önemli olan kavramları öğrenmesini, davranış modellemesini kolaylaştırmayı hedefliyor. İhtiyaca yanıt verecek ürünün ulaştırılmasının ötesinde, bilginin deneyimlenmesine fırsat verecek bir çalışma öneriyoruz. Oyuncak ile ne yapacağım, bana ve çocuğuma ne faydası var, çocuğum kaç yaşındayken nasıl oynayacağım gibi sorulara yanıt verilmesini, çocuk-yetişkin arasında karşılıklı öğrenmeyi deneyimletmeyi hedefliyoruz.”