Çipte Çin'e karşı Avrupa ABD ve Japonya birleşti
Japonya, Güney Kore ve özellikle de Çin’den gelen ataklarla ABD’nin yarıiletken ve çip endüstrisindeki hakimiyeti tehlikeye girdi. Son 10 yıl içerisinde, global pazar payları yüzde 60’lardan yüzde 46’ya kadar geriledi. ABD, CHIPS Act ile çeşitli teşvikler sunarak, eski parlak günlerine geri dönmeye çalışıyor. Tabii bir taraftan da rakibi Çin’inin yükselişini engelleyerek.
Ekim ayında, Çin’e teknoloji ihracatı konusunda kısıtlamalar getiren ABD, Japonya ve Avrupalı ülkelerle bu ambargonun genişletilmesi için anlaşmaya vardı. Hollanda ve Japonya Çin’e çip üretim ekipmanı satışını kısıtlayacak.
Hollandalı ASML’nin Çin’e gelişmiş teknolojilerini ihracatı 2019 yılından itibaren zaten yasaklı. Hükümetlerin Çin’e üretim ekipmanı ihracatının yasaklanmasına ilişkin anlaşmalarının kanunlaşması ile bu yasak daha da genişleyecek. Anlaşmanın diğer tarafında olan Japonya’da ise en büyük üretici Nikon.
Tasarım ve üretim
Çip dünyasında başlı başına iki temel olgu var. Birincisi tasarım, ikincisi üretim. İşin tasarım kısmı, görece olarak daha basit bir süreç. Gerekli teknoji birikimine ve insan kaynağına sahipseniz, bu alanda ilerlemek biraz daha kolay. Üretim süreci ise oldukça karmaşık. Milyar dolarlık üretim tesisi yatırımları ve işletme sermayesi gerektiriyor.
Bu maliyetler dolayısı ile ABDli üreticiler, dünyanın çeşitli bölgelerinde üretim tesisi yatırımları yaptılar veya üretimlerini bu tesisleri gerçekleştiren üreticiler aracılığı ile yaptırmayı tercih ettiler. Bu akımın sonucunda ABD merkezli üretimin payı son 10 yılda yüzde 25’ten yüzde 12’ye kadar geriledi. Üretim kısmında, Tayvan, Güney Kore, Japonya ve Çin belli başlı adresler. Biraz da Avrupa.
Tasarım kısmında Çin, çok büyük aşama kaydetti. Çin merkezli şirketlerin çip tasarımında küresel payları 2015’te yüzde beşe, 2020’de yüzde dokuza yükseldi. 2025’te yüzde 16, 2030’da yüzde 23 olması bekleniyor.
Üretim ve talep
2021 yılında toplam pazar 555 milyar dolardı. 2022 rakamları net olarak açıklanmadı ama yılın 580 milyar dolar ile kapatılması bekleniyor
Hem nüfus büyüklüğü, hem de teknolojik üretim üssü sebebi olması sebebi ile en büyük pazar Çin. Çin pazarının 2022’de 300 milyar dolara yaklaşması bekleniyor. Yani küresel pazarın yarısı. ABD’nin en büyük üç üreticisinin gelirlerinin yüzde 30’u bu pazardan geliyor, 52 milyar dolar.
2030 yılında sadece Çin pazarının 750 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Çinliler, üretim kısmında, 2011 yılında ihtiyaçları olan üretimin yüzde ikisini karşılayabilirken bu oran 2021’de yüzde 12’ye yükseldi. 2030’da ihtiyaçlarının yüzde 52’sini kendilerinin üretmesi ögörülüyordu. ABD’nin uygulamaya başladığı yaptırımlar ile bu beklenti yüzde 33’e kadar düştü. Yeni yaptırımlarla bu oran daha da aşağılara inecek mi? Bekleyip göreceğiz.