Çin izlenimleri (1) Urumçi

Hasan AKDOĞAN / GÜMRÜK VE DIŞ TİCARET

9 milyon 600 bin kilometrekare yüzülçüme sahip olup, 23 eyalet 5 özerk bölge merkeze bağlı 4 şehir ve 2 özel idari bölge olmak üzere 34 idari bölgeden ibaret olan ve 1 milyar 339 milyon 724 bin 852 nüfusa sahip (%91 Han ve 55 azınlık (Moğollar-Tibetliler-Zhuanglar Dunganglar-Uygular-Kazaklar vs) ve dini duyguların ağırlıklı olarak hissedilmediği ancak çoğunlukla Bidist olan(Müslüman ve Hiristiyanlar da sayıca fazladır) Çin Halk Cumhuriyetinin;
İhracat yaptığı ülkelerin payları: ABD (%21.1), Hong Kong (%17.4), Japonya (%13.6), Gü-ney Kore (% 4.6), Almanya (% 4), Hollanda (%2.7), Singapur (%2.2), Türkiye (%2.1) şeklinde sıralanıyor. İthalat yaptığı ülkelerin payları ise; Japonya (%18), Tayvan (%11.9), Güney Kore (%10.4), ABD (%8.2), Almanya (%5.9), Hong Kong (%3.9), Rusya Federasyonu (%3.3), Malezya (%2.5) şeklinde.
İhracata konu ürünler; rafine edilmiş petrol ürünleri, yağlama maddeleri, kimyasal ürünler, alkollü içecekler, alkolsüz içecekler, bitkisel yağlar, hayvansal yağlar, elektrikli makineler, ulaşım ekipmanları, büro malzemeleri, canlı hayvanlar, su ürünleri, pirinç, çay, konserve meyve-sebze, ham ipek, kömür, pamuk ipliği, hazır giyim eşyası, ayakkabı, spor eşyası, hafif sanayi mamulleri, demir-çelik ürünleri, oyuncaklar, elektronik eşya, telekomünikasyon ekip-manları, İthalata konu ürünler ise; muhtelif gıda ürünleri, elektrikli makineler, motorlu taşıtlar, ham petrol, yağlama maddeleri, bitkisel yağlar, hayvansal yağlar, doğal kauçuk, kereste, kâğıt hamuru, pamuk, demir cevheri, gübre, plastik ürünler, çelik mamulleri, elektronik devreler ve kimyasallar, Şeklinde genel olarak belirtilebilir.
Çin Halk Cumhuriyeti'nden çeşitli heyetler de dünya arenasını gezmekte ve haklı yükselişlerini anlatarak yeni yeni bağlantılar yapmaktadırlar. Ülkemize gelen heyetlerin sayısında da büyük artışlar olmuştur. Özellikle nisan ayında Başbakanımızın yaptığı Çin ziyareti iki ülke arasındaki ilişkileri hızlandırmışa benziyor.
İki ülke arasındaki heyetlere mihmandarlık yapan en büyük sivil toplum kuruluşu Türk Çin İpek Yolu Ekonomik ve Kültürel İşbirliği Derneği'dir (TÜÇİDER). Dernek Konferanslar veri-yor. Hem Çine'e ziyaretler hem de oradan gelen heyetlerin çalışmalarını organize ediyor. Resmi heyetleri buluşturuyor ve işadamları arasında anlaşmaların yapılmasını sağlıyorlar. Nitekim; Çin resmi makamlarının TÜÇİDER ile yaptığı anlaşmalar da bu durumun süreceğini gösteriyor. Bir sivil toplum kuruluşunun resmi makamlarca muhatap alınarak anlaşmalar yapılmasının önemi ileriki süreçte çok daha iyi anlaşılabilir.
Son olarak, TUÇİDER 27 Ağustos 2012 ve 12 Eylül 2012 tarihleri arasında Çin'e 20 kişilik bir işadamı heyetiyle iş ve kültürel işbirliği seyahati düzenlemiştir.
Bu çerçevede ilk olarak Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin Başkenti Urumçi'ye gidilmiştir. İstanbul'dan 6 saat 30 dakikada gidilen Urimçi'de gümrük görevlileri valizlerdeki gıda maddelerinin girişine izin vermediler. Heyet yanında peynir ve zeytin götürmüştü. Çünkü Çin kahvaltılarında bu gıdalar bulunmuyor.
Bagajlar numaraları tek tek kontrol edilerek sahiplerinin geçişlerine izin verildi. Ancak; Dernek Başkanı'nın aynı zamanda Çin Halk Cumhuriyeti Onursal Milletvekili olması nede-niyle girişte ve diğer yerlerde özel muameleler gördüğümüzü de belirtmek gerekiyor.
Bilindiği gibi; Kazaklar Kırgızlarla, Uygurlar Özbeklerle, Türkler de Azerilerle büyük yakın-lıklar göstermektedir.
Bu bölgede Uygurlar yoğun olarak yaşamaktadırlar. Nüfusun yaklaşık %30'ları civarını teşkil etmektedirler. Kazaklar da bu bölgede yaşamaktadırlar.
Kazak düğünü
İstanbul'dan gidilen Urumçi'de 27/08/2012 gününün akşamında TUÇİDER Başkanı'nın tanıdıklarının Türkiye'den gelen tüm heyeti ısrarla düğüne davet etmeleri üzerine heyet ola-rak resmi giysilerimizle düğüne gittik. Kapıda, sağlı sollu dizilen insanların oluşturduğu ko-ridordan tek tek el sıkışarak içeri girdik. Masalarımız oldukça zengin bir şekilde donatıldı. Son zamanlarda pahalı bir besin olan At eti ikramı unutulmadı. Lezzetli olduğunu belirtmek gerekir. Atın arka but bölümünün içinden özellikli olan bir etin üzerine bağırsak geçirilerek pişirilip ikram edilmesi dikkate değerdi. Yemekler çok çeşitli ama soslarının kokuları bize pek uymuyor.
Keza; iki tip içki ikram ediliyor. Biri rakı benzeri olup sek içilen ve diğeri de şarap ve bira. Tek dikişte içmek moda. Sıkı içicilerin olduğu fark ediliyor.
Dikkat çekici bir nokta da kadınların ayrı erkeklerin ayrı bir yerde oturmaları idi. Ancak kadın erkek muhatabiyeti dikkate alındığında bunun sadece bir gelenekten ibaret olduğunu söyle-mek mümkündür.
Düğüne katılan önemli şahsiyetler ve ev sahipleri ayrı ayrı masalarımıza teşrif ederek hasbı-hal ettiler. Ünlü bir Kazak şarkıcının sünnet düğünü 21.30 da başladı. Gelenekleri bizimkilerle benzeşiyor. Kazaklarda muhteşem bir Atatürk sevgisi olduğu görülüyor. Her fırsatta Atatürk ismini zikrediyorlar. Türklere ilgi yoğun. Kazakça şarkılar eşliğinde dans ediyorlar. Türk heyeti olarak da bunlara katılmamak olmazdı. Özellikle Başkanın Kazak dansı ilgi ile izlendi. Ayrı ayrı oturan kadar ve erkekler dansta birleşebiliyor. Ancak kadın kadına dans çoğunlukta.
Hediye sigara ve çakmak verilmesinin ardından kalkılırken, özellikle ileri gelenler heyetteki bazı kişileri tekrar oturtturarak çok çoşkulu kucaklaşmalar ve içmeler eşliğinde uzunca bir süre konuk ettiler. Şimdilik bu kadar, ileride Urumçi-Eurasia Fuarı-Pekin-Tianjin-Wuxi-Hangzou ve Shangai izlenimlerini, resmi düzeyde ve iş alemi ile yapılan temasları işbirliklerini ve Türk şirketlerine açılan alanları ortam özellikleri ile birlikte anlatacağım.