Çin ileri teknolojide tekel oluyor

Çin, üretimden sonra ileri teknolojide de dünyanın hakimi konumuna geliyor. Avustralya Stratejik Politikalar Enstitüsü (ASPI) araştırmasına göre Çin, 44 ileri teknoloji alanının 37’sinde liderliğe yükseldi. Sekiz teknolojik alanda tekel olma ihtimali var. ABD ise geriye kalan 7 teknolojide liderliğini koruyor.

Türkiye, uzun yıllar izlediği yanlış politikalar sonrasında ekonomik ve gelişmişlik seviyesinde gerilere düştü. Bir zamanlar dünyanın en büyük 16’ncı ekonomisi olan ülkemiz, 2022 gayrisafi milli geliri ile ilk 20’de zorla tutundu.

Siyaset, ekonomi ve bilim çevrelerinde bu durumu tersine çevirmenin yolunun ileri teknoloji üretimi ve ihracatından geçtiği söyleniyor, ancak atılan adımlar yeterli gelmiyor. Son yıllarda özellikle savunma sanayii alanında yaptığımız ataklar, Türkiye’yi bir nebze de olsa ileri taşımaya çalışsa da ileri teknoloji konusunda dünyanın çok ama çok gerisindeyiz.

Çin tekel olma yolunda

Avustralya Stratejik Politikalar Enstitüsü (ASPI), gelişmekte olan ve kritik önem sahip yedi başlık altındaki 44 teknolojiyi masaya yatırmış. Geçen hafta, ülkelerin bu teknolojik alanlardaki konumlarını ortaya koydular. Rapor, ileri teknolojide Çin tehdidine dikkat çekiyor. 44 ileri teknolojinin 37’sinde Çin liderliğe yükselmiş durumda.

ABD ikinci sırada. Geriye kalan yedi teknolojide ise lider ABD. Çin, bu alanlarda da ikinci sırada. Büyük sorun, Çin’in toplam 37 ileri teknoloji alanında liderliği ele geçirmesi, geriye kalanlarda da ABD’nin hemen ensesinde olması değil. Asıl büyük sorun, Çin’in toplam sekiz teknoloji başlığında tekel konumuna gelme olasılığının olması. ABD ise lider olduğu alanlarda iyi konumda olmasına rağmen, ABD’nin bir tekel yaratma ihtimali yok.

Kuantum bilişim ve aşı geliştirme konusunda ABD, Çin’in bir hayli ilerisinde. Ancak ABD’nin bu alanlarda bile bir tekel olma, tekel yaratabilme imkanı orta seviyede. Küçük uydular, uzay fırlatma sistemleri, yüksek performanslı bilgi işlem, gelişmiş entegre devre tasarımı ve üretimi ile doğal dil işleme (konuşma ve metin tanıma ve analizi dahil) yani yapay zeka alanında ise tekel yaratma riskleri çok düşük.

Türkiye’nin durumu

 Türkiye, toplam altı alanda endekste ilk 10 ülke içerisinde yer alıyor. Biyo yakıtlar ile dronlar, sürü ve işbirliği robotları alanın daki bilimsel çalışmaların sayısı ve kalitesi ise her ikisinde de dünya sıralamasında yedinci basamaktayız. Ancak bu iki konuda bilimsel araştırmalarımız çeşitli üniversitelere dağılmış durumda. Dronlar ve robotlar konusunda bilimsel araştırmaların yapıldığı herhangi bir üniversitemiz listelerde yer almıyor. Biyoyakıtlar konusundaki en başarılı üniversitemiz ise 175’inci sırada.

Tüm bu 44 konu başlığı altında, üniversite sıralamalarında elde ettiğimiz en yüksek basamak 32. İleri optik haberleşme konusunda, Özyeğin Üniversitesi’nde yürütülen çalışmalar bu üniversitemizi en yüksek sıraya taşımış. Ancak, ülke olarak bu alanda dünyanın ilk 10 ülkesi arasında değiliz. Endeks sıralamalarında 12’inci sırada yer alıyoruz. En başarılı olduğumuz konu başlığı ise gelişmiş malzemeler ve üretim. Kaplamalar alanında dünyada sekizinci sıradayız.

Akıllı malzemeler, gelişmiş kompozit malzemeler ve yüksek özellikli malzemeler alanında ise her birinde dünya endeksinde dokuzuncu sırada yer alıyoruz. Türkiye’nin raporda dikkat çeken önemli bir konumu da bulunuyor. Hem nicelik hem nitelik olarak bilimsel araştırmalar ve üniversite sıralamalarında nispeten ilerleme kaydettiğimiz alanlarda dünya endeksinde daha geride kalmış durumdayız.

Dünya endeksinde yukarılara tırmandığımız alanlarda ise (biyo yakıtlar gibi) akademik ve bilimsel araştırmalarda oldukça geride yer alıyoruz. Bu durum, bana üniversite ve sanayi işbirliği sistemimizin yürümediğini gösterdi. Siz, nasıl çıkarım yaparsınız bilmem ama aspi.org.au adresine girip teknolojilerdeki genel durumu, ülkelerin yerlerini hem gelişmişlik hem akademik olarak görebilirsiniz.

Grafikler ne anlatıyor?

ASPI’nin web sitesinde, her bir teknoloji ile ilgili olarak lisans seviyesi öğrenci kaynağını, bu kaynağın daha sonra hangi ülkelere doktora araştırmacısı ve istihdama yöneldiğini görebilirsiniz.

Ayrıca her bir teknolojideki en başarılı 10 üniversite ve en çok araştırma yapan 10 üniversitenin listelerine de erişebilirsiniz. İnsan kaynağının akışı gerçekten iyi şekilde gösterilmiş durumda.

Kuantum bilgisayarlar alanında ABD’nin lisans seviyesinde pek çok öğrenciyi ülkesine çektiğini, bu öğrencilerin daha sonra doktora seviyesinde de ABD’de kaldığı görülüyor. Ancak, daha sonra bu öğrencileri Çin’e kaptırmaya başlıyor. Kuantum bilgisayar konusunda ABD’nin büyük bir risk oluşturmaması da buna dayanıyor.

Öneriler

 Raporun son bölümünde ise Çin “tehlikesine!..” dikkat çekiliyor ve dört ana başlık altında batılı ülkelere 23 politika tavsiyesinde bulunuluyor. Bunlar şu başlıklarda toplanıyor. 1. Yatırımın arttırılması, ticarileştirmeyi teşvik etmek ve insan kaynağı akışını oluşturmak 2. Küresel ortaklıklar 3. İstihbarat çabalarını artırmak 4. Moonshots (Büyük Fikirler)