Çiğ sütte fiyat gerilimi…
Çiğ süt piyasasında fiyat düşüşü ile başlayan gerilim tırmanıyor. Çanakkale Biga'da yapılan ve üç aylık dönemler itibariyle çiğ süt fiyatının belirlendiği ihale bu ay sonunda yapılması gerekiyor. Fakat, fiyat anlaşmazlığı nedeniyle ihale yapılamıyor.
2009 sonunda yapılan ihalede, Ocak, Şubat ve Mart ayı için çiğ sütün litre fiyatı 85 kuruş olarak belirlendi. Süt sanayicileri ihale süresi bitmeden Mart ayında aldıkları çiğ sütün fiyatını tek taraflı olarak 12.5 kuruş düşürdü. Geriye dönük olarak fiyatı düşüren sanayiciler, Nisan-Mayıs-Haziran dönemini kapsayacak yeni ihale döneminde çiğ sütü 75 kuruşun altında satın almak istiyor. Üreticiler ise fiyatın 85 kuruşta kalmasını istiyor. Bazı üreticiler 85 kuruşun altında fiyat verilmesi durumunda "süt satmama " eylemine hazırlanıyor.
Piyasada gerilim tırmanırken ilginç bir gelişme oldu.x
Burdur Köy-Koop, Çanakkale Biga'da yapılacak ihaleyi beklemeden sanayicilerle anlaştı. Burdur'da yapılan anlaşmaya göre, Mart ayı için daha önce 85 kuruş olarak kabul edilen çiğ sütün fiyatı 74 kuruşa indiriliyor. Nisan, Mayıs ve Haziran dönemini kapsayan 3 aylık dönemde ise, çiğ sütün litresi 73 kuruş olacak.
Burdur'un böyle bir anlaşmaya varması üretici cephesinde moralleri bozdu. Eyleme hazırlanan üreticilerin tepkisine neden oldu.
Burdur Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği Başkanı Kamil Özcan'a göre, çiğ süt ihalelerinin geçerliliği yok. Geriye dönük olarak 3 ihalede de anlaşmanın bozulduğunu anımsatan Kamil Özcan'ın görüşleri özetle şöyle: " Çanakkale'de, Burdur'da ihale yapılıyor. Buradan Türkiye'nin süt piyasası belirleniyor. Fakat ihale sürekli olarak tek taraflı ihlal ediliyor. Hiç kimse de buna dur diyemiyor. Dışarıdan birisi çiğ süt fiyatındaki dalgalanmaya baksa, Türkiye'de süt üretiminin bir dönem 25 milyon tona çıktığını sonra 5 milyon tona gerilediğini zannedecek. Halbuki, Türkiye'nin süt üretimi belli. Sanayicinin kapasitesi, işlediği süt belli. Buna göre bir taban fiyat belirlenmeli. Üretim fazlası olduğunda ne kadar fazla ise o kadarı süt tozu yapılmalı. Üretim düştüğünde süt tozu piyasaya sunulmalı. Bu kadar basit bir iş karmaşık hale getiriliyor. Sanayiciye düşman değiliz. Sanayici olmadan üretici, üretici olmadan sanayici olmaz. Ama sanayici tek taraflı fiyatı indiriyor, artırıyor. Biz yok sayılıyoruz. Bunun önüne geçilmesi için Cumhurbaşkanımıza bir rapor sunduk."
Çiğ süt ihalesi ile ilgili dün biri Ankara'da diğeri Çanakkale'de olmak üzere iki önemli toplantı yapıldı. Uzun zamandır sessizliğini koruyan Ulusal Süt Konseyi, nihayet bu konuları görüşmek üzere toplandı. Bu satırları yazarken toplantı sürüyordu. Alınacak kararları bizde merakla bekliyoruz.
İkincisi ise Çanakkale'de Köy-Koop Başkanı Mehmet Özkurnaz'ın 98 kooperatifin katılımı ile yaptığı toplantı. Telefonla görüştüğümüz Mehmet Özkurnaz, sanayicinin ay sonunda ihale yapılmasına yanaşmadığını söyledi. Bu nedenle kooperatif başkanları ile toplanarak strateji belirleyeceklerini anlattı.
Mehmet Özkurnaz toplantıya iki öneri sunacağını ve kooperatiflerin görüşleri doğrultusunda hareket edeceklerini belirtti. Mehmet Özkurnaz'ın iki önerisi şöyle: 1- Mart ayına ilişkin çiğ süt fiyatında 85 kuruşta ısrarlı olunacaksa Nisan-Mayıs ve Haziran döneminde çiğ süt fiyatı 65 kuruş olması talep edilmeli.
2- Çiğ sütün fiyatı Mart için 74 kuruşa çekilecekse Nisan,Mayıs ve Haziran döneminde çiğ sütün fiyatı 73 kuruş olmalı.
Her iki öneride de üreticinin çiğ sütü daha ucuza satmak zorunda kalacağını hatırlattığımızda Mehmet Özkurnaz şu yanıtı verdi: "Ali Bey, siz merak etmeyin bizim a,b,c,d,e, bir çok planımız var. Çiğ süt fiyatının 85 kuruştan 65 kuruşa düşmesi sanayiciyi ciddi olarak zor durumda bırakır. Tüketici baskısı ile marketlerle karşı karşıya gelecekler. Süt fiyatının düşmesi ile kendi ayaklarına kurşun sıkmış olurlar. Çünkü sanayicilerden düşük fiyatı istemeyenler var. Ak Gıda ve Danone fiyatın 70 kuruşun altına düşmesini kesinlikle istemiyor. En doğrusunu da onlar yapıyor. Çünkü fiyatın düşmesi de sanayiciyi ciddi olarak zor durumda bırakır. Fiyat düşüşü uygulayacağımız stratejinin bir parçası.
İkinci önerimin gerekçesi de açık. Biz 75 kuruş şansını yitirdik. Ama, Mart ayını 74 kuruş, gelecek üç ayı da 73- 73.5 kuruş olarak kabul ettirme şansımız var. Bu iki öneriyi tartışacağız ve Kooperatif başkanlarının görüşleri doğrultusunda karar vereceğiz."
Mehmet Özkurnaz'a şiddetle karşı çıkan ve çiğ süt fiyatının en az 85 kuruş olmasını isteyen geniş bir üretici kesimi var.
Gönen Süt üreticileri Birliği, sanayicilere yazı yazarak mart ayı için fiyat indirimini kabul etmeyeceklerini resmen bildirdi. Tüm Süt,Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD) ve Bağımsız Süt Platformu başta olmak üzere bir çok örgüt Gönen Süt üreticilerinin bu çıkışına destek verdi. Bu örgütler fiyatın düşürülmesine tepki olarak "süt satmama" eylemi yapmaya hazırlanıyor.
Özetle çiğ süt piyasasında gerilim tırmanıyor. İhale yapılması, fiyatın belirlenmesi çıkmaza giriyor. Böyle bir dönemde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile Rekabet Kurumu, çiğ süt fiyatının sözleşmelere aykırı olarak ve sanayicilerin kendi aralarında anlaşarak fiyat indirmelerine seyirci kalıyor. Neden?