Chelsea para bastı: 99 milyon sterlin
Premier Lig’de sezonu mutlu sonla noktalayan Chelsea, son on sezondaki dördüncü şampiyonluğunu kazanarak toplamdaki şampiyonluk sayısını beşe çıkardı. Roman Abramovich’in kulüp yönetimini ele aldığı Haziran 2003 sonrası parlak bir yükselme dönemine giren Londra temsilcisinin, bu tarihten önce İngiltere’de kazanılmış bir lig şampiyonluğu bulunuyordu. (1954-55 sezonu)
Futbolda her ne kadar “para parayı çeker” deyişine tezat oluşturacak örnekler yaşanıyorsa da bu sporun bir endüstri halini alması sonrası, suyun yön değiştirmesi misali sermayenin statlara doğru akmaya başladığını da kabul etmek gerekiyor. Bu değişimle birlikte kimi kulüpler sportif başarı konusunda şahlanarak, zengin işadamlarının yatırımlarının ticari olarak karşılık bulmasını sağladılar. Oligarkların, petrol şeyhlerinin, uluslararası yatırımcıların ve emlak zenginlerinin yeni eğlencesi haline geldiği teziyle ekonomik büyümeye karşı çıkan kesim dahi futbolun yıldızlarını izlemek üzere ekranları başına kurulan on milyonlarca insandan hoşnut. Hiç şüphesiz bu yıldızları her hafta izleyebileceğiniz organizasyonlardan birisi de İngiltere Premier Ligi. Bu yılın şubat ayında üç yıllık yayın ihalesine çıkan Premier Lig, 2016-2019 arasını kapsayan yayın haklarını 5 milyar 136 milyon sterlin bedelle Sky Sports–BT Sport ortaklığına satmıştı. Bu ihale ile birlikte yeni sezonda yayınlanacak her bir Premier Lig maçının değeri 10 milyon sterlinin üzerine çıkmış oldu. Peki, yüzde 70 artan yayın gelirleri öncesi oynanan son sezonda İngiltere’de kulüpler bir sezonda ne kadar kazanç sağladılar?
Premier Lig’de yayın gelirlerine ek olarak, ligin sponsorluk havuzundan/ticari faaliyetlerinden de kulüplere pay aktarılıyor. Bu pay ligdeki 20 takıma eşit şekilde bölüştürülüyor. 2014-2015 sezonunda sponsorluk havuzunda biriken toplam meblağ 87 milyon 852 bin 600 sterlin olarak gerçekleşti. Bu da sıralamadan bağımsız olarak her bir kulübün 4 milyon 392 bin 630 sterlini kasasına koyması anlamına geliyor. Benzer biçimde İngiltere içi ve deniz aşırı yayın haklarından elde edilen bir yıllık gelirin bir kısmı da ligdeki 20 takıma eşit şekilde paylaştırılıyor. Bu konuyu açmak gerekirse; yapılan her iki ihaleden elde gelir ve sponsorluk payı ile birlikte 2014-2015 sezonunda Premier Lig’de takımlara toplam 1 milyar 605 milyon 232 bin 900 sterlin dağıtıldı. Bu toplamın yüzde 67.5’i ise 20 takıma eşit şekilde bölüştürüldü. Geri kalan yüzde 37.5’lik kısım (522 milyon 857 bin 20 sterlin) ise iki farklı kriter göz önüne alınarak paylaştırıldı.
Performans kriteri
Bunlardan birincisi performans kriteri. Buna göre, değişken meblağın yarısı (261 milyon 428 bin 580 sterlin) takımların ligdeki nihai sıralamasına göre dağıtıldı. Bu noktada lise matematik bilgilerimizi ve “n çarpı n artı bir, bölü iki” formülünü hatırlarsak; birincinin yirmi pay, yirmincinin yani sonuncunun bir pay alacağı şekilde ödülün 210 birime bölünmesi gerektiğini görürüz. Fazla kafanızı karıştırmadan lig sonuncusu Queens Park Rangers’ın 1 milyon 244 bin 898, şampiyon Chelsea’nin ise bunun 20 katı yani 24 milyon 897 bin 960 sterlini kasalarına koyduklarını belirtelim. Yukarıda bahsettiğimiz yüzde 37.5’lik kısmın diğer yarısı ise yayınlanan maç sayıları esas alınarak bölüşüme tabi tutuldu. Buna göre her takımın payına 8 milyon 775 bin 160 sterlin düşerken, ligde 10’dan fazla maçı canlı yayınlanan takımlar, ekstra her karşılaşma için 747 bin 176 sterlin aldılar. Burada ilginç olan nokta ligi yedinci bitiren Southampton’ın 13 maçı televizyondan yayınlanırken, onbeşinci Newcastle United’ın 20 maçla rakibinden 5 milyon 230 bin 232 sterlin daha fazla gelir elde etmiş olması. Elbette bu durumda Newcastle United’ın ligin ilk yarısında Tottenham, Liverpool ve Chelsea gibi ekipleri yenerek dikkat çekmesinin de payı var.
Tüm bu değişkenlere bağlı olarak bölüşüm gerçekleştirildiğinde, ligi şampiyon tamamlayan Chelsea’nin tam olarak 98 milyon 999 bin 554 sterlini kasasına koyduğu görülüyor. Güncel kurlardan bu para ödülünü Türk Lirası'na çevirecek olursak, karşılığı 417 milyon 778 bin 118 lira. Premier Ligi sonuncu bitiren Queens Park Rangers ise 64 milyon 886 bin 28 sterlin yani 273 milyon 820 bin lirayı kasasına koymuş durumda. Bir kıyaslama yapabilmek bakımından Süper Lig’i bu sezon şampiyon tamamlayan Galatasaray’ın 89 milyon 600 bin Türk lirası gelir elde ettiğini, sonuncu Balıkesirspor’un ise yayın gelirlerinden 29 milyon lira almaya hak kazandığını hatırlatalım. Premier Lig’de birinci ile sonuncu arasındaki gelir farkı 1.52 kat iken ligimizde bu fark yaklaşık olarak 3.1.
İngiltere Premier Ligi'nin bu denli büyük gelirler üretmesinde hiç şüphesiz ülke dışına yapılan yayınların ve denizaşırı ülkelerden gösterilen ilginin çok önemli bir payı var. Süper Lig’de yayın ihalesine çok da uzun bir süre kalmamışken, artık futbolumuzun da dışa açılarak büyümeye başlamasını tartışmamız gerekiyor. Elbette modern statlara kavuşup, Passolig konusu açıklığa kavuşturduktan sonra.
