ChatGPT analizi

Ocak 2022-Mayıs 2023 arası hetero­doks para politikası dönemi ile Hazi­ran 2023-Temmuz 2024 arasındaki ortodoks para politikası döneminde, Türki­ye'nin GSYİH büyüme, TÜFE, dolar/TL kuru, politika faizi, işsizlik, dış ticaret açığı, cari açık makroekonomik verilerinden hareketle ra­kamsal değerlendirmesini, dünyadaki pande­mi, tedarik zinciri sorunları, savaş, deprem gi­bi bu dönemlere denk gelen önemli gelişmeler ışığında kıyaslayarak, kısaca değerlendirmesi­ni yapar mısın?

Heterodoks Dönem: Türkiye ekonomisi, 2022 yılında yüzde 5.6 oranında büyüme kay­detmiştir. Ancak bu büyüme, düşük faiz ve yük­sek kredi genişlemesine dayalı heterodoks po­litikalarla sağlanmış, sürdürülebilir olmaktan çok kısa vadeli bir büyüme olmuştur. 2023'ün ilk yarısında büyüme yüzde 3'e gerilemiştir.

Ortodoks Dönem: Ortodoks politikalara ge­çişle büyüme yavaşlamış, 2023 yılı sonunda yüzde 2.5, 2024'ün ilk yarısında ise yüzde 3 ci­varında bir büyüme gerçekleşmiştir. Sıkı para politikaları, büyümeyi sınırlamıştır.

Heterodoks Dönem: 2022 yılı sonunda TÜ­FE yüzde 64.27'ye kadar yükselmiş, 2023 Ma­yıs ayında yüzde 39.59'a gerilemiştir. Ancak enflasyon hala yüksek kalmaya devam etmiş­tir. Düşük faiz politikaları ve kurdaki dalgalan­malar enflasyonu artırmıştır.

Ortodoks Dönem: 2023 yılı sonunda TÜFE yüzde 64,77 olmuş, 2024 Temmuz ayında yüz­de 61,78 olarak kaydedilmiştir. Sıkı para politi­kaları enflasyonu bir miktar kontrol altına al­mıştır, ancak enflasyon oranları hala yüksektir.

TL'nin değeri, düştü

Heterodoks Dönem: Ocak 2022'de 13.5 olan dolar/TL kuru, Mayıs 2023'e kadar 19.20 sevi­yelerine yükselmiştir. TL'nin değeri, düşük fa­iz politikaları ve piyasa güvensizliği nedeniyle hızla düşmüştür.

Ortodoks Dönem: Haziran 2023'te başlatı­lan faiz artışlarıyla dolar/TL kuru 23.24 se­viyelerine yükselmiş, 2024 Temmuz ayında 32,83 seviyelerine çıkmıştır. Döviz kurundaki bu artış, sıkı para politikalarına rağmen devam etmiştir.

Heterodoks Dönem: Faiz oranları Ocak 2022'de yüzde 14'ten Mayıs 2023'te yüzde 8.5'e indirilmiştir. Düşük faiz politikası, kredi genişlemesi ve talep artışı sağlasa da enflasyon ve döviz kuru üzerinde baskı yaratmıştır.

Ortodoks Dönem: Haziran 2023'te faiz yüz­de 15'e yükseltilmiş, 2024 Temmuz ayın­da yüzde 50 seviyesine çıkmıştır. Yüksek faiz oranları, enflasyonu kontrol altına alma ve dö­viz kurunu dengeleme amaçlıdır.

Heterodoks Dönem: Ocak 2022'de yüzde 11.3 olan işsizlik oranı, Mayıs 2023'te yüzde 10.2'ye gerilemiştir. Kredi genişlemesi, işgü­cü piyasasında kısmi bir iyileşmeye neden ol­muştur.

Ortodoks Dönem: Haziran 2023'te yüzde 9.4 olan işsizlik oranı, 2024 Temmuz ayında yüz­de 9.2'ye yükselmiştir. Ekonomideki yavaşla­ma işsizlik oranını hafifçe artırmıştır.

Dış ticaret açığı genişledi

Heterodoks Dönem: 2022 yılında dış tica­ret açığı 110 milyar dolar olarak gerçekleşmiş, 2023 Mayıs'ta 55 milyar dolara gerilemiştir. TL'nin değer kaybı ithalat maliyetlerini artır­mış, dış ticaret açığı genişlemiştir.

Ortodoks Dönem: 2023 yılı sonunda dış ti­caret açığı 85 milyar dolara, 2024 Temmuz'un­da ise 65 milyar dolara düşmüştür. İthalattaki azalma ve ihracattaki artış, sıkı para politikala­rının etkisiyle dış ticaret açığını daraltmıştır.

Heterodoks Dönem: 2022'de cari açık 48.8 milyar dolar, 2023 Mayıs'ta 23 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. TL'nin değer kaybı ve ithalat artışı cari açığı büyütmüştür.

Ortodoks Dönem: 2023 yılı sonunda cari açık 42 milyar dolar, 2024 Temmuz'unda 38 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Yavaşla­yan ithalat ve ihracattaki iyileşme cari açığı daraltmıştır.

Pandemi ve Tedarik Zinciri Sorunları: Bu sorunlar, üretim maliyetlerini artırarak enf­lasyonu tetiklemiştir. Heterodoks dönemde bu etkiler daha belirgin olmuştur.

Ukrayna-Rusya: Enerji ve gıda fiyatlarında artışa neden olmuş, enflasyonu artırmış ve dış ticaret açığını genişletmiştir.

Deprem (2023): Deprem, büyüme ve sana­yi üretimi üzerinde olumsuz etkiler yaratmış, ekonomik dengeleri zorlaştırmıştır.

Ocak 2022 Mayıs 2023 arası heterodoks pa­ra politikası dönemi, kısa vadeli büyümeyi des­teklemiş ancak yüksek enflasyon ve döviz kuru istikrarsızlığı yaratmıştır. Haziran 2023 Tem­muz 2024 arasındaki ortodoks para politika­sı dönemi, enflasyonu kontrol altına almaya çalışmış, ancak büyüme ve işsizlik üzerinde olumsuz etkiler yaratmıştır. Küresel ve yerel gelişmeler, her iki dönemde de ekonomik per­formans üzerinde önemli rol oynamıştır.