CFR-CPT
Sohbetimizin başlığındaki her iki INCOTERM/Teslim Şekli de dış ticaret yapanlarca genellikle yanlış yorumlanan iki terim. Bu yanlışlar hem iki terimin ortak yönlerinde ve hem de farklılıklarında yapılıyor.
Seminerlerde veya eğitimlerde “Bu kuralları nasıl açıklarsınız" diye sorduğumuzda aldığımız cevapların neredeyse ezici bir çoğunluğu “ İhracatçı olarak taşımayı biz ayarlarız “ oluyor. Doğrudur, ihracatçı olarak taşımacıyı biz ayarlarız ve taşıma bedelini de öderiz.
Ancak daha önce de sözünü ettiğimiz üzere, burada farklı ve ne yazık ki yanlış anlaşılmalar ortaya çıkıyor. Kavramları tartışınca da bu terimlerin içeriğinin tam anlamıyla bilinmemesi ile karşı karşıya geliyoruz.
Her iki terim için ortak olan genel geçer yanlış, taşımacıyı ihracatçının ayarlamış ve taşıma bedelini de ödemiş olması nedeniyle, taşıma sırasında oluşabilecek kayıp ve hasarlardan, ihracatçının sorumlu olduğunun sanılması. Oysa ki her iki teslim şeklinde de tüm riskler, malların taşımacıya teslim edilmesiyle alıcıya geçiyor.
“CFR/Masraflar ve Navlun“ teslim şekli için INCOTERMS kurallarında teslim yerine baktığımızda, “Satıcının malları gemide teslim etmesini…. ifade eder" denilmektedir. Kurallarda 2010 yılında yapılan değişiklikle, “Gemide teslim etme" ifadesi, malların geminin içine indirilmiş olması gerekliliğini getiriyor. Başka bir ifade ile ihracatçı penceresinden baktığımızda, CFR teslim şekli ile satışta mallar geminin içine inene kadar olası tüm riskler, ihracatçının üzerinde kalmaktadır. Çünkü mallar ancak o zaman taşımacıya teslim edilmiş varsayılmaktadır.
“CPT/Taşıma Ödenmiş Olarak" teslim şeklinde ise “Satıcının malları kendisinin seçtiği bir taşıyıcı veya diğer bir kişiye belirlenen yerde teslim edeceğini…. ifade eder" denilmektedir. Başka bir deyişle ihracatçı malları, taşımacıya teslim ettiği anda riskler alıcıya geçer.
Burada ortaya çıkan ciddi bir yanlış anlaşılma vardır. Eğer ihraç malları konteyner ile yollanacaksa CFR teslim şeklinin kullanılması halinde, konteyner gemiye yüklenene kadar olası tüm riskler ve hasar ihracatçının üzerinde kalmaktadır. Bu nedenle, INCOTERMS kurallarının yayınlayıcısı olan Uluslararası Ticaret Odası, konteyner taşımacılığında CFR teslim şeklinin kullanılmamasını önermektedir. Çünkü taşıma şekli olarak, ihraç ürünlerinizin konteyner ile yollanması seçilmiş ise mallarınız gemiye yüklenmemektedir. İhracatçımız malları ya kendi fabrika sahasında veya deposunda ya da konteyner deposunda veya terminalinde yüklemektedir. Başka bir deyişle ihracatçının malları taşımacıya karada teslim edilmektedir.
CFR teslim şeklinde malların gemiye yüklenmesi halinde teslim edildiği var sayılırken CPT teslim şeklinde taşımacı malları ihracatçıdan nerede teslim alırsa, teslimat orada yapıldığı var sayılmaktadır. Bunların açıklıkla bilinmemesi ve anlaşılmaması, gerek ihracatçı ve taşımacı arasında ve gerekse de ihracatçı ile ithalatçı arasında sorun çıkmasına neden olmaktadır.