Ceyhan Rotterdam olacak mı?
Ceyhan'ın dünya petrol piyasaları açısından önemli bir merkez olacağını ifade etmek için dile getirilen 'Ceyhan Rotterdam olacak' sözü, Bakü- Tiflis -Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı Projesi'nin mutabakat zaptının imza töreni sırasında dönemin başbakanı tarafından söylenen bir sözdü.
Bölgenin enerji konusunda adından sıkça söz ettirmesi her ne kadar son yıllarda olsa da Ceyhan'ın enerji bölgesi olmasının temelleri çok daha eskiye dayanmakta. Süreç, Irak'ın Kerkük ve diğer üretim sahalarından elde edilen ham petrolün Ceyhan (Yumurtalık) Deniz Terminali'ne ulaştırılması için ilki 1977 yılında, ikincisi ise 1987 yılında işletmeye alınan Irak Petrol Boru Hatları'yla başlamıştı. Takip eden süreçte Kırıkkale Rafinerisine Petrol taşımak üzere Ceyhan -Kırıkkkale Petrol Boru Hattı 1986 yılında işletmeye alınmıştı. Bölgesel olarak bakıldığında Batman, Diyarbakır ve Sarıl Bölgesinde üretilen petrolün Dörtyol bölgesine taşınması için 1967 yılında devreye alınan Batman -Dörtyol Petrol Boru Hattını da unutmamak gerekir.
Bütün bu hatların üzerine yapılan ve Ceyhan Bölgesinin adını Enerji Merkezi olarak gerek ulusal gerek ise uluslararası camiaya duyuran ise, Ceyhan'da sonlanan BTC Ham Petrol Boru Hattı olmuştu. BTC, bölgede doğu-batı güvenlik koridoru oluşturarak, kesintisiz ve güvenli bir enerji akışına imkan tanıması ve boğazlarlardaki trafik yoğunluğunun artmasını engelleyerek, oluşabilecek risklerin en aza indirilmesi açısından önemli bir hattır. Diğer yandan Boğazların dünya enerji dağıtımında yüzde 4'e yakın bir paya sahip olduğu göz önüne alındığında boğazlarda ya / yada diğer enerji güzergahlarında yaşanabilecek aksamalara alternatif bir hat olması sebebiyle BTC son derece stratejik bir konumdadır.
BTC'nin de devreye girmesi ile birlikte Ceyhan, petrol ve petrol ürünlerini işleyecek tesisler için ideal bir merkez haline gelmiş oldu. Bu sürecin bir sonucu olarak Ceyhan'da birbiri ardına rafineri ve petrokimya tesisleri kurulacağı söylenmeye başlanmıştı. Bütün bu sürecin sağlıklı yürütülebilmesi ve yapılacak yatırımların planlanabilmesi için Bakanlar Kurulu'nun 17 Ekim 2007 tarih ve 26673 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan, 12632 sayılı kararıyla Adana'nın Ceyhan ilçesinde 13 milyon 471 bin 964 metrekarelik alana 'Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi' kurulması kararlaştırıldı. Bölgenin işletmesi de kuruluş yasası gereği Adana Sanayi Odası'na (ADASO) verildi ve ADASO da buraya bir işletme Müdürlüğü kurdu.
Gerek Ceyhan'da gerek ise yakın coğrafyasındaki petrol boru hatları ve planlamaları yapılan diğer hatlara istinaden yapılacak rafineri ve petro kimya tesisleri ile birlikte Rotterdam olacak diye beklenen Ceyhan'da yatırımlar bir türlü başlamadı. Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulan Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi'nin kuruluşunun üzerinden yaklaşık 5 yıl geçti. Rafineri ve petro kimya tesisleri kurmak isteyen şirketler bir biri ardına yatırım kararlarını ya ertelemeye ya da yatırım kararlarından vazgeçmeye başladılar. Adana ve Adana kamuoyuna, BTC hattının işletmecisi olan Botaş International Limited'in (BIL) sürekli zarar ediyor, etmiyor tartışmalarından bir adım ötesiye gitmeyen bir durum ile karşı karşıya kalmak düştü.
Ceyhan Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi'nin İşletme Müdürlüğü görevini yürütmekte olan ADASO Başkanı Sadi Sürenkök, işlerin istenen hızda gitmemesinden dolayı gelinen noktadan mutlu olmadığını gizlemiyor. Kendilerinin de sağlıklı net bir bilgiye sahip olmadıklarını, konuyla ilgili olarak Ankara ile sürekli irtibat halinde olduklarını söylüyor.
Yukarıda gelişimini kısaca özletmeye çalıştığımız Ceyhan'ın enerji merkezi olma serüveninde geldiğimiz nokta işte bu. Adana'nın ve kamuoyunun cevabını merakla beklediği soruyu bir kez de biz soralım. Ceyhan Rotterdam olacak mı? olacak ise Hangi yatırımlarla, nasıl ve ne zaman olacak?