Çevre koruma ve atıkların geri kazanımı...

Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı (ÇEVKO) Genel Sekreteri Mete İmer’le, salı günü öğle yemeğinde birlikteydim. Mete Bey'den ÇEVKO’nun yaptığı çalışmalarla ülkemiz ekonomisine katkılarından örnekler vermesini rica ettim.

Sayın İmer, konuşmasının ilk bölümünde vakfı tanıttı: 

“Ambalaj atıklarının ekonomik ve düzenli geri kazanımı için sanayi, yerel yönetim ve tüketicilerin katkı ve katılımları ile sürdürülebilir bir geri kazanım sisteminin kurulmasına katkıda bulunmak amacıyla, 1991’de kurulmuş, kâr amacı gütmeyen bir vakıftır. Bugüne kadar cam, metal, plastik, kompozit ve kağıt / karton türü ambalaj atıklarının sağlıklı, temiz bir şekilde geri kazanımlarının sağlanması amacıyla, gereken sistemin oluşturulması için çalışmalar gerçekleştirmektedir.

Entegre atık yönetimi ile yerel yönetimlerin, sanayinin ve tüketicilerin sorumluluk paylaşımını ön planda tutan ÇEVKO, 2002 yılında uluslararası “Yeşil Nokta” markasının Türkiye’deki kullanım hakkını elde etmiş. Avrupa’da çok yaygın olan bu markayı kullanan geri kazanım örgütleri ailesine katılmış ve ülkemizi A B'de  temsil etme hakkını kazanmıştır. AB’ye uyumu sürecinde 2005 yılında yayınlanan “Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” çerçevesinde T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Yetkilendirilmiş Kuruluş ilan edilerek ambalajlı ürün piyasaya süren firmalar, ambalaj atıklarının geri kazanımı için ÇEVKO Vakfı’na kazanım yükümlülüklerini devretmeye başlamıştır. ÇEVKO, günümüzde 28 ilde, 154 belediye ve 62 lisanslı ambalaj atığı toplama-ayırma, geri dönüşüm firması ile işbirliğini sürdürüyor.

Türkiye’de çevrenin korunması, toplumsal gelişim ve ekonomiye katkı sağlamak amacıyla sürdürülebilir bir geri kazanım sistemini sanayinin öncülüğünde geliştirmeye yönelik çalışmalar yapan ÇEVKO Vakfı’na, Türkiye ve dünyanın önde gelen şirketlerinin de aralarında bulunduğu bin 800’ün üzerinde firma yükümlülüklerini devretmiş durumda.”

2015 yılında geri dönüşümünü belgeledikleri ambalaj atığı miktarının 581 bin tonu aştığını kaydederek İmer, her yıl yapılan çalışmaların ülkemize kazandırdığı ekonomik ve çevresel yararlardan da söz etti: 

“Geri dönüşüm, kaynakların tasarruf edilmesi demek... Cam, metal, plastik, kağıt-karton, kompozit ve ahşap ambalaj atıkları yeni ürünler elde edilmesinde kullanılırsa, petrol, su, enerjiden tasarruf edilir. Düzenli atık depolama sahalarına gömülmekten kurtarılan atık ambalajların ekonomik değeri ile bunun depolama sahalarının yatırım ve işletme maliyetine etkisi de dikkate alındığında, 2015 yılında ÇEVKO’nun işbirliği içinde olduğu geri dönüşüm çalışmalarının ekonomimize katkısı, 1 milyar 855 milyon TL’yi aşmıştır.” 

Ülkemizde atıkların depolanması için yapılan düzenli katı atık depolama sahalarının sayısının 2013 verilerine göre 69 olduğuna ve bu sahalarının hiçbir şekilde değerlendirilemeyecek atıkların gömülmesi amacıyla yapılan yüksek maliyetli yatırımlar olduğuna dikkat çeken Mete İmer şu bilgileri de verdi:

“Değerlendirilebilir ambalaj atıklarının bu sahalara gömülmesi, yüksek yatırım maliyeti olan bu tesislerin kısa sürede dolmasına ve kaynak israfına yol açmaktadır.

2015 yılında ÇEVKO’nun da katkısıyla 581 bin 676 ton ambalaj atığının geri dönüştürülerek atık depolama sahalarına gömülmemesi sayesinde, 3,41 milyon metre küplük depolama hacmi israf olmaktan kurtulmuştur; bu hacim, yaklaşık olarak, bin 400 adet olimpik yüzme havuzunun kapladığı hacme eşittir.” 

İmer, metal ve cam ambalajların üretiminde kullanılan elektrik enerjisinden, plastik ambalajların üretiminde kullanılan petrolden tasarrufun geri dönüşümle mümkün olduğunu belirtiyor. 2015’te geri dönüşüm çalışmaları ile Türkiye’de meskenlerde kullanılan yıllık elektrik miktarının yaklaşık yüzde 10’una denk gelecek miktarda elektrik enerjisinden tasarruf edildiğini hesapladıklarını sözlerine ekliyor. 

2015 yılında ÇEVKO’nun geri dönüştürüldüğünü belgelediği kağıt-karton ambalaj atıkları ile 4 milyonun üzerinde ağacın kesilmesinin önlenmiş olduğunu; bunun da yaklaşık 80 bin dönümlük ormana karşılık geldiğini belirten Mete İmer, “Geri dönüşüm, iklim değişikliyle mücadelede insandan kaynaklanan sera gazı salımlarının azaltılması için de önemli bir yöntemdir. 2015 yılında ÇEVKO’nun belgelediği ambalaj atıklarının geri dönüşümü ile 274 bin ton CO2 eşdeğerinde sera gazı salınımının önlenmiş olduğunu da hesapladık” diyor. Mete Bey, tüm tüketicileri kullandıkları ürünlerin ambalajlarını diğer atıklardan ayrı biriktirerek bulundukları bölgedeki geri dönüşüm sistemine vermeye, böylece ülke ekonomisine ve çevrenin korunmasına katkıda bulunmaya davet ediyor.