Ceviz Üreticileri Derneği: 500 milyon dolarlık cari açığı kapatabiliriz

MayCeviz’in Bursa’daki çiftliğinde yapılan ceviz hasadında ceviz tarımının ne kadar meşakkatli olduğunu bir kez daha gördük. Or­talama 10 yılda kara geçen ceviz tarımına gönül veren çiftlik sahipleri Türk tarımının en profes­yonel çiftçilerinden.

Ceviz Üreticileri Başkanı (CİD) Ömer Ergüder, “ceviz üreticilerine destek olunursa Türkiye’nin ceviz ithalatı bitirilebilir, cevizden kaynaklı 500 milyon dolarlık cari açığı kapatabiliriz. Türkiye’de profesyonel bahçelerde 1,5 milyon ağaç var, her birine üreticiler gözü gi­bi bakıyor. Ağaçlar sökülmez, verimde olağan dı­şı bir sorun yaşanmaz ise 2040 yılında 150 ile 175 bin ton ceviz üretebilir. Yatırımı çok pahalı olan ceviz üreticileri desteklenirse Türkiye cevizde kendi kendine yetebilir” diyor.

Ceviz pazarı büyüyor

7,87 milyar dolarlık ceviz pazarı her yıl ortala­ma yüzde 4 artışla en hızlı yükselen pazarlardan, 2030’de 14,75 milyar dolar olması öngörülüyor. Cevizin kozmetikteki artan kullanımı, ceviz sü­tü üretiminde inovatif çalışmalar pazar için fır­satlar barındırıyor. AB son yıllarda ithalatını yüzde 31,9 artırdı.

Ceviz fiyatı artacak

Ukrayna’nın ceviz ihracatında yüzde 9,4 dü­şüş, ABD ceviz üretiminde sıcaklık kaynak­lı yüzde 19’luk kayıp, Ukrayna ve Türkiye’deki kalite sorunları küresel üretimin yüzde 53’ünü yapan Çin sayesinde kısmen giderilse de bu yıl yüzde 1 düşüşle 2,67 milyon ton öngörülen ce­vizin fiyatının bir miktar artacağı öngörülüyor. Kaliforniya Ceviz Kurulu’na göre “cevizin iklim­den en çok etkilendiği ülke Türkiye.”

Hasat dönemi ithalata kısıtlama getirilerek yerli ceviz korunabilir

Yerli ceviz ithal cevize ezdiriliyor. Kabuğunun sert olmasına bakmayın, ceviz oldukça narin bir meyve, ceviz bahçesi kurmak çok zahmetli ve maliyetli bir yatırım. Verimli şekilde ceviz ver­mesi on yılı buluyor. Bu kadar süre bahçeyi fi­nanse etmek hiç kolay değil. CİD Yönetim Ku­rulu Üyesi Hakkı Akhan, “ceviz üreticisinin ya­şayabilmesi, yatırımların sürdürülebilirliği için yerli ve ithal cevizin ayrıştırılması gerekiyor. Kaç yıllık olduğu belli olmayan, karbon ayak izi yüksek ithal cevizle yerli, sağlıklı ceviz pazar­da haksız rekabete maruz bırakılıyor, yatırım­cının dayanıklılığı kırılıyor. Hasat zamanı olan Ekim’den itibaren 4 ay ithalata kısıtlama getiri­lebilir, ithalat vergi oranı yükseltilerek yerli ce­viz korunabilir” diyor.

Cevizin akıl karıştıran rakamları

Cevizle ilgili rakamlar çok farklı. Isparta Uy­gulamalı Bilimler Üniversitesi tarafından ya­pılan bir çalışmaya göre 2020 yılı ceviz üretimi 286.706 bin, Tarım ve Orman Bakanlığı Ceviz Yatırımcı Rehberi 2018 verilerine göre 215 bin, Ceviz Üreticileri Derneği’ne göre üretim 60 bin, ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre 67 bin ton. Sadece üretim değil ithalatta da rakamlar ka­fa karıştıran cinsten. Yatırımcı Rehberine göre 2017 yılı ceviz ithalatı 45 bin, Üniversitenin Tra­demap’ten alınan verilerine göre 2020 yılı itha­latı 63 bin, Derneğe göre ise ithalat 100 bin ton. Cevizde hesap karışık, resmi verilere göre Türki­ye’de yaklaşık 300 bin ton ceviz tüketiliyor.

Cevizde kaçak

Ceviz raporuna göre Hakkâri’de 11 bin ton ce­viz üretimi gözüküyor. Avrupa Tarım Yönetim Kurulu Üyesi Haşimcan Yazıcıoğlu, “Hakkari’de ceviz ağacı yok, muhtemelen kaçak cevizler bu­radan içeri giriyor” diyerek cevizdeki kaçağa, vergi kaybına dikkat çekiyor. Yazıcıoğlu, “cevi­zin kabuğunu kompos olarak kullanıyoruz, ama­cımız cevizin yeşil ve kuru kabuğundan geri dö­nüşüm materyal üretmek, kozmetik ve sağlık alanında katma değerli ürün geliştirerek ceviz endüstrimizi kıymetlendirerek ceviz yatırımla­rının sürdürülebilirliğini sağlamak” diyor.

Ceviz bahçelerinin yarısı kapandı

Geçtiğimiz yıllarda beyaz yakalıların, iş insan­larının en çok rağbet gösterdiği tarımsal yatırım­lardan biri cevizdi. Desteklerle birlikte Türki­ye’nin dört bir tarafında ceviz bahçeleri kuruldu. Yazıcıoğlu’na göre, “5 yılda geri dönüşü olacağını zanneden yatırımcılar cevizin çok su istediğini görünce, ceviz bahçelerinin bakım maliyetlerin­deki artış nedeniyle başarısız bahçeler kapatıldı, ağaçlar söküldü, yatırımlar boşa gitti.”

Cevize değer

Velhasıl; dünya hem sağlık yönü hem de çeşit­li endüstrilerdeki kullanımıyla cevize giderek daha fazla değer veriyor. Kaliforniya’daki Ce­viz Kurulu, araştırmalara fon sağlıyor. Çin, Se­aflower çeşidine yaptığı yatırım ile cevizde hem kaliteyi hem de miktarı artırıyor. Tarımın çetin cevizleri pozitif ayrımcılık istiyor.