Çember daralırken...
Ramazan BİÇER
Değerli okuyucular, bugünkü yazımda Türkiye’nin de aralarında yer aldığı dünya ülkelerinin vergiden kaçınma ve vergi kaçakçılığı konularında son dönemde ortaya koydukları çalışmalardan bahsedeceğim. En kapsamlı çalışma 121 ülke ya da hükümetin katıldığı Global Vergi Forumu düzeyinde gerçekleştiriliyor. Forum’un Kasım 2013’te Jakarta’da gerçekleştirdiği 6. toplantısındaki en önemli gündem konusu vergi otoritelerince sürdürülen bilgi değişimi konusuydu.
Bilgi değişimi ile hükümetler, kişi ya da kurumların vergilendirilmesinde ihtiyaç duydukları ancak başka bir ülkenin hükümranlık alanında bulunması nedeniyle ulaşamadıkları bilgileri mevcut vergi anlaşması kapsamında diğer bir devletten talep edebilmektedir. Bu kapsamda, vergisel konularda taraf ülkelere idari işbirliği yapma imkanı sağlayan “Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardım Anlaşması” 2011 yılından bu tarafa bir çok ülke tarafından yürürlüğe konuldu.
Türkiye’nin de altına imza attığı bu anlaşmanın daha etkin kullanılması amaçlanıyor. Hatta vergiden kaçınmak için geçmişte sıkça kullanılan Andorra, Macaristan, İsviçre, Şili ve Monako gibi ülkeler de bu anlaşmaya taraf oldular. Dolayısıyla, bir çok şirket için bu ve benzeri ülkeleri kullanarak vergiden kaçınma imkanı oldukça zorlaşacak.
G-20 ve OECD yeni bir model geliştiriyor
G-20 ve OECD ülkeleri vergiden kaçınma ve vergi kaçakçılığı ile mücadele etmek amacıyla standart bir bilgi değişimi modeli geliştiyor. Bu model, yukarıda bahsettiğimiz çok taraflı anlaşma kapsamında gerçekleştirilecek. Buna göre, ülkeler birbirlerini vergisel konularda düzenli olarak bilgilendirilecek ve standart hale getirilen bilgileri karşılıklı olarak değişicekler. Çalışmaların yakın zamanda tamamlanacağını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Avrupa Birliği de yeni adımlar atıyor
Avrupa Birliği vergi konularında uzun süredir bir eşgüdüm sağlama çabası içinde. Mevcut düzenlemelere göre kurumlar ile ilgili bilgi değişimi birlik ülkelerince sık sık kullanılıyor. Birlik, bu çabalarını 2015 yılından itibaren daha da ileri götürüyor. “Oslo Diyaloğu” olarak adlandırılan inisiyatif kapsamında, 2015 başından itibaren AB ülkeleri kendi aralarında gelir vergisine tabi olan ücretler, yönetim kurulu üyelerine yapılan ödemeler, hayat sigortası prim ödemeleri, emeklilik aylıkları, gayrimenkul sermaye kazancı konularında da bilgi değişimi gerçekleştiriyor olacak.
Türk Vergi İdaresi’nin şimdiye kadar attığı adımlar
OECD, Türkiye dahil bilgi değişimi konularında üye ülkelerin uyum derecelerini sürekli olarak takip ediyor ve her bir ülkeyi yıllık olarak değerlendiriyor. Türkiye de uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmek üzere bu alanda çeşitli adımlar attı. OECD tarafından yapılan değerlendirmelere bakıldığında Türkiye büyük oranda yükümlülüklerini yerine getirmiş görünüyor. Bu şu anlama geliyor: Türkiye istenmesi durumunda diğer ülkelere kendi mükellefleri ile ilgili bilgi vermeye hazır. Örneğin, Alman vergi idaresi Almaya’da yaşayan bir Türk’ün Türkiye’de bulunan gayrimenkulü nedeniyle bir kazanç elde edip etmediğini Türkiye’den sorabilecek.
Bunun yanında, Türk Vergi İdaresi son yıllarda özellikle vergi cennetleri ile çok sayıda bilgi değişimi anlaşması imzaladı. Böylece, söz konusu vergi cennetleri üzerinden çeşitli işlemler gerçekleştiren kişi ya da şirketlerin Maliye tarafından takibi daha da kolaylaştı.
Çember daralıyor
Çember daralıyor derken birileri pek ikna olmayabilir. Oysa son dönemde yabancı vergi idarelerinin Türk vergi idaresinden çok sayıda bilgi talebinde bulunduğunu duyuyoruz. Özellikle Türk vatandaşlarının yoğun olarak yaşadıkları Almanya, Hollanda, Fransa gibi ülkeler bilgi değişim mekanizmasını yoğun olarak kullanıyorlar. Türk Vergi İdaresi de özellikle uluslararası işlemlere ilişkin sürdürdüğü incelemeler esnasında bilgi değişim mekanizmasını etkin olarak kullanmaya başladı. Sonuç olarak, yeni bir döneme girerken çember daralıyor ve vergiden kaçınmak ve vergi kaçırmak hiç olmadığı kadar zorlaşıyor.