Çekirdek yetkinlikler

 

Şirketinizin "Çekirdek yetkinliği nedir" diye hiç düşündünüz mü? Yani sizin ürün veya hizmetinizin diğerlerinden farklı hale gelmesini sağlayan, kurum içinde paylaşabildiğiniz ve geliştirebildğiiniz size özgü bir yetkinliğe sahip misiniz? Veya sahip olduklarınızın farkında mısınız?

 

Geçtiğimiz aylarda Optimist Yayınları'ndan çıkan "Esaslar; Harward Business Review'dan en kalıcı yönetim fikirleri" adlı kitapta yer alan on makalenin sonuncusu "Şirketin çekirdek yetkinliği" başlığını taşıyor. C.K. Prahalad ve Gary Hamel imzasını taşıyan bu makale, başarılı veya başarısız pek çok şirketin başarı ve başarısızlıklarının arkasında yatan nedenin aslında "çekirdek yetkinliklerin" geliştirilmesi veya köreltilmesiyle ilgili olduğunu gösteriyor. 

 

NEC, Sony, Honda, Casio, Canon gibi pek çok şirketin geçmişte çekirdek yetkinliklerini geliştirecek ve besleyecek adımlar attığını ve yıllar içinde bu yetkinliklerini kullanarak, farklılaşmış ve kolaylıkla taklit edilemeyen ürünler geliştirdiklerini anlatan Prahalad ve Hamel'a göre çekirdek yetkinliklerin netleştirilmesi şirketler açısından hayati önem taşıyor. Örneğin Sony'nin minyatürleştirme, Honda'nın motor ve aktarma organları, Canon'un optik, görüntüleme ve mikroişlemci kontrolü, Philips'in görsel medya konusundaki yetkinlikleri, bu şirketlerin uzun vadede beklenmedik ürünleri, rakiplerinden daha düşük maliyetlerle ve daha hızlı bir şekilde pazara sevketmelerine olanak sağlıyor. 

 

"Çeşitlenmiş şirket büyük bir ağaçtır. Gövde ve büyük dallar temel ürünlerdir, daha küçük dallar iş birimleridir, yapraklar, çiçekler ve meyve son ürünlerdir. Beslenmeyi, ayakta durmayı ve istikrarı sağlayan kök sistemi çekirdek yetkinliktir" diyen Prahalad ve Hamel, bir şirketteki çekirdek yetkinliği tespit edebilmek için en az üç test uygulanması gerektiğini söylüyor. 

 

Birincisi, temel bir yetkinliğin pazara geniş bir çeşitlilikte erişimi sağlaması gerekiyor. Örneğin Casio'nun "Görüntüleme" konusundaki yetkinliği, şirketin hesap makinelerinden, dizüstü bilgisayar ekranlarına ve otomobil gösterge panellerine kadar geniş bir ürün yelpazesiyle pazara girmesine olanak sağlıyor.

 

İkincisi, temel bir yetkinliğin, son üründe, hissedilen müşteri yararlarına önemli bir katkı sağlaması gerekiyor. Tıpkı Honda'nın motor geliştirme konusundaki yetkinliğinin sağladığı müşteri yararı gibi...

 

Testin üçüncü sorusu ise temel yetkinliğin rakipler tarafından taklit edilip edilemeyeceği... Kısmen veya görünürde taklit edilse bile, bu yetkinliğin aynı şekilde geliştirilmesinin pek mümkün olmaması gerekiyor. 

 

Yazarlar, rakiplere göre uzun vadeli bir üstünlük elde etmek için şirketlerin çekirdek yetkinlikleri netleştirmesi, inşa etmesi, çekirdek yetkinlik zihniyetini beslemesi gerektiğini belirterek bunu yapabilen ve yapamayan firmalar arasında, gelecekte ortaya çıkacak farkın varlık-yokluk kadar keskin olabileceğini söylüyorlar. Bir başka deyişle, stratejik yetkinlikleri belirlemek ve geliştirmek, Mavi Okyanus Stratejisi'nin yazarları W. Chan Kim ile Renee Mauborgne'nin deyimiyle bir "stratejik hamle". Bu hamleyi doğru yaparsanız, gelecekte kendinize bir mavi okyanus yaratabileceğiniz gibi, yanlış yapmanız durumunda kızıl bir okyanusta çarpışıp durmanız, hatta daha kötü durumlara düşmeniz de mümkün. 

 

Burada şirketleri bekleyen en buyük tuzağı "Outsource tuzağı" olarak nitelendirmek hiç de yanlış olmayacaktır. Prahalad ve Hamel, "Kendi rekabet güçlerini ve rakiplerininkileri öncelikle fiyat/performans bağlamında değerlendiren şirketler, çekirdek yetkinliklerin yıpranmasına davetiye çıkarıyor veya bunları çoğaltmak için çok az çaba sarf ediyor." dedikten sonra hemen ekliyor; "Yeni nesil rekabetçi ürünleri yükselten saklı beceriler dış kaynak kullanarak ve OEM (Orijinal donanım üreticileri) tedarik ilişkileriyle 'içeriye' kiralanamaz."

 

Daha basit bir ifadeyle, kendi yapmanız gereken esas işi daha ucuza mal etmek için outsource tuzağına düşüp başkalarına yaptırırsanız, o konudaki bütün know-how'ınızı ve iddianızı kaybedersiniz.

 

HBR makalelerinden oluşan "Esaslar" kitabında Prahalad ve Hamel'ın makalesinin hemen ardından Michael E. Porter'ın "Strateji nedir?" başlıklı makalesini de okumanızı öneririm. 

 

2013 hepimize sağlık, neşe ve mutluluk getirsin.