Çayda kaçakçılık devam ediyor
Türkiye'de (büyüğü ile küçüğü ile) kişi başı çay tüketimi yılda 2 kiloyu aştı. Dünyada en çok çay içildiği söylenen İngiltere'de kişi başı yıllık tüketim 2.5 kilo. İngiltere'yi geçmek üzereyiz!..
Yapılan hesaplara göre Türkiye'de kişi başına (büyüğü ile küçüğü ile) ortalama olarak yılda 3 bin bardak çay içiliyor. Buna karşılık Türkiye'de içilen kahve, kişi başına ortalama olarak yılda 12 veya 14 fincan... Özetle, Türkler için kahve gitti, çay geldi...
Rize'de yaş yapraktan kuru çay yapan ilk tesis 1947-1948 yılında üretime geçti.
Şimdilerde 200 bin aile yılda 1 milyon 300 bin ton yaş çay yaprağı üretiyor.
Toplam üretimin yüzde 60'ı Rize'de, yüzde 25'i Trabzon'da, yüzde 10'u Artvin'de, kalan kısmı Giresun ve Ordu'da gerçekleşiyor.
Yaş çay yaprağından elde edilen kuru çay miktarı 200 bin ton.
Bu rakam ile Türkiye çay üretiminde dünya beşincisi. En büyük üretici 800 bin ton ile Hindistan. Onu 600 bin ton ile Çin izliyor. Doğu Karadeniz bölgesindeki çay üreticilerinin çaydan elde ettikleri gelirin yılda 600 milyon dolar dolayında olduğu hesaplanıyor.
Kuru çay üretimini 1984 yılına kadar KİT statüsünde bir kamu kuruluşu olan ÇAYKUR yaptı. 1984 yılında kuru çay üretimi özel sektöre açıldı.
ÇAYKUR'un bölgedeki 46 tesisinde yılda 140 bin ton kuru çay üretiliyor.
Özel sektörün kuru çay üreten tesislerinin sayısı bir ara 350'yi aştı. Şimdilerde yüzde 60'ı atölye veya değirmen ölçeğinde 170 kadar tesiste 60 bin ton kuru çay üretiliyor.
Türkiye'nin 200 bin ton üretimine karşılık yıllık yerli çay tüketimi 150 bin ton dolayında. Açık anlatımıyla 50 bin ton dolayında yerli çay fazlası var.
Türkiye'ye her yıl, kanuni yoldan veya kaçak olarak 50 bin ton da yabancı çay geliyor.
Yabancı çayın gelmesinin nedeni "fiyat ucuzluğu"...
(1) Türkiye'de yaş çay alım fiyatını Ankara belirlediği için çayın maliyeti yüksek. (2) Çay üreten Asya ülkelerinde hem maliyet düşük hem de çay ihracatı devlet desteği ile yapılıyor.
Türkiye'ye gelen çayın çoğu kaçak geliyor. Kaçak gelmeyen de düşük fiyat ile ve düşük gümrükle içeri sokuluyor.
Bizim çayların üstünlüğü, katkı maddesi olmaması. Dünyada içinde katkı maddesi olmayan çok az çay var.