Çarşı karıştı
Açıklanan veriler, yapılan açılamalar falan derken son bir iki gün içinde ortalık biraz karıştı gibi görünüyor. Günlük dilde bu bağlamda kullanılan hoş bir deyim var. Bu gibi durumlar "çarşı karıştı" diye tanımlanıyor. Bu "karıştı" sözcüğü belirsizlikler arttı anlamında kullanılıyor. Biraz ihtiyata davet de var galiba içeriğinde.
Aslında, gelişmelerin ana ekseninde önemli bir kayma yok. Hem küresel ölçekte hem de Türkiye'de krizden çıkış sürüyor. Küresel resesyon ölçeğindeki bir krizden öyle pat diye çıkılamayacağına göre arada bir çarşının karışmasını olağan karşılamak gerekir diye düşünüyorum.
* * *
Bizde çarşının karışması biraz daha sınırlı kaldı. İki tane açıklanan veri var. Birisi geçen yılın sonu itibariyle istihdam ve işsizlik rakamları. Bu verilerde önemli yeni bir bilgi yok denilebilir. Bir önceki Aralık ayına göre işsizlik oranında düşüş var. Ama işsizlik oranının tek haneli yüzde 9 civarına indikten sonra bu düzeylerde takılı kalmayı sürdürdüğü anlaşılıyor. Bunun daha çok büyüme ivmesi açısından yorumu önemli. İlk yorumlar işsizlik oranının sürüyor olmasının ekonomide büyümenin yavaşlamaya başladığının işareti olarak algılanması gerektiğine işaret ediyor. Bu da bilinmeyen bir şey değil.
Aklı biraz karıştıran bilgi dış ticaret sayılarının açıklanmasından geldi. Burada da bakılması gereken iki boyut var. Birisi geçen yılın aynı dönemine göre durumun ne olduğu meselesi. Bu bağlamda dış ticaret açığında önemli bir daralma olduğu görülüyor. Bu da büyümenin yavaşlamasının işareti olarak yorumlandı. Öte yandan, Ocak ayı verileri dış ticaret açığının beklenenin üzerinde olduğunu gösteriyor. Bunun büyüme açısından ima ettiği durum önceki yorumlardan farklı olmak durumunda. Büyümedeki yavaşlamanın son bir iki ayda hız kesmiş olabileceğini ima eden öteki verilerle de tutarlı bir durum bu. Son istihdam verileri sert iniş tezlerine destek vermiyor gibi görünüyor. anlayacağınız. Aklı karıştırabilecek olan da işin bu yanı işte.
* * *
Çarşı dışarıda içeridekinden daha çok karıştı denilebilir. Karışıklığı yaratan da para ve likidite alanındaki gelişmeler ve değerlendirmeler. Küresel krizden çıkış sürecinde en önemli etkenin neredeyse küresel ölçekte gerçekleştirilen parasal gevşeme olduğu biliniyor. Bu süreçte öncü rolünü de Amerikan Merkez Bankası (FED) oynuyor.
FED Başkanı Bernanke para miktarını arttırma ve faiz oranını en düşük düzeyde tutma politikasında ısrarlı olduğu izlenimi veriyordu. FED'in bu politikayı önümüzdeki iki yılı da kavrayacak şekilde sürdüreceği ifade ediliyordu. Gevşek para politikasında ısrar FED'in daha önce gerçekleştirilen iki parasal gevşeme (QE) hamlesinin ardından bir üçüncüsünün (QE 3) geleceği beklentisini hap canlı tutuyordu. Bernanke de bu beklentiyi zayıflatmak adına bir şey yapmak niyetinde olmadığı izlenimini veriyordu.
Son satırlarda "geçmiş zaman" kullandığımı fark etmişinizdir sanırım. Bunu bilerek yapıyorum. Zira hafta başından beri parasal gevşeme hülyaları sanki masal olacakmış gibi görünüyor. Bernanke'nin Kongrede yaptığı açıklamalardaki ihtiyat dozu ABD'de enflasyon kaygılarının canlanmak üzere olduğu izlenimi veriyor. Parasal gevşemeyi, düşük faizi iki yıl daha sürdürme politikasından geri dönülebileceğini düşündüren bir gelişme bu.
QE 3 bekleyen piyasaların bir anda adeta soğuk duşa girmiş gibi oldukları açık. Eğer keskin bir dönüş getirirse FED'in bu son hamlesinin sadece ABD'de değil küresel ölçekte de önemli sonuçları olacaktır. Çarşı karıştı dediğimde esas kastettiğim gelişme bu.