Cari açıkta yeni rekor
Dış ödemeler dengesinde ocakta tarihindeki en yüksek aylık cari işlemler açığı ile yıla başlayan Türkiye, şubat ayında da 8,8 milyar dolarla yüksek açık vermeye devam etti. Yıllık cari açık ise 55,4 milyar dolarla yaklaşık son on bir yılın en yüksek düzeyine ulaştı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Şubat 2023’e ait ödemeler dengesi verilerini açıkladı.
Buna göre cari açık şubat ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 65,5 büyüyerek 8 milyar 783 milyon dolar oldu. Ocak-şubat dönemi kümülatif açık geçen yılın eş dönemine göre yüzde 54,2 büyüyerek 18 milyar 803 milyon dolara ulaştı. Şubat sonu itibariyle son bir yılda 55 milyar 362 milyon dolar cari açık verildi.
Bunun cari açıkta 2012 yılının ağustos ayından bu yana en yüksek düzey olduğu belirlendi. Geçen yılın şubat sonu itibariyle yıllık cari açık 15 milyar 746 milyon dolar olmuştu. Buna göre yıllık bazda açık, son 12 ayda 2,5 katına çıktı.
Genel mal ticaretinde 14 milyar dolar açık
Dış ticaret cephesi, şubat ayında da cari açığı büyüten en önemli faktör olmaya devam etti. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 65,3 artarak 10 milyar 401 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu kapsamda genel mal ihracatı yüzde 7,2 azalarak 6 milyar 623 milyon dolara, ithalatı da yüzde 2,9 azalarak 24 milyar 986 milyon dolara geriledi.
Genel mal ticaretindeki açık yüzde 11,3’lük bir büyüme ile 6 milyar 623 milyon dolar oldu. Ocak-şubat döneminde genel mal ticareti kapsamında ihracat yüzde 0,7 artışla 37 milyar 575 milyon, ithalat yüzde 1,1 artışla 51 milyar 879 milyon dolar, açık da yüzde 2,4 büyüyerek 14 milyar 304 milyon dolara ulaştı.
Altın ithalatı tam gaz
Buna karşılık parasal olmayan altın ticaretinde verilen açık ise şubatta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 1.000 (on kat) büyüyerek 3 milyar 795 milyon dolara ulaştı. Parasal olmayan altında aylık ihracat yüzde 123 artışla 194 milyon dolar olurken, ithalat ise yüzde 823,4 büyüyerek 3 milyar 989 milyon doları buldu.
Ocak-Şubat dönemi itibarıyla altın ihracatı yüzde 87,6 artışla 319 milyon, ithalatı ise yüzde 754,3 artışla 8 milyar 910 milyon dolar, bunun sonucunda altın dış ticaretindeki açık da yüzde 884,1 büyüyerek 8 milyar 591 milyon dolara ulaştı. Öte yandan transit ticaret işlemlerinden de aylık bazda 17 milyon, ilik iki ayda toplam 35 dolarlık bir net gelir elde edildi.
Net hizmet geliri yetersiz kaldı
Şubat ayında, taşımacılık, turizm, yurt dışı müteahhitlik gibi kalemleri kapsayan hizmetler dengesinde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 32,8 daha fazla olmak üzere net 2 milyar 334 milyon dolar gelir elde edildi. Bunun da büyük bölümü turizm ve taşımacılık hizmetlerinden sağlandı.
Hizmetler gelirleri ilk iki ayda yüzde 38,6 artışla 5 milyar 364 milyon dolara ulaştı. Doğrudan yatırım, portföy yatırımı ve faiz gelir giderlerini kapsayan birincil gelir dengesi kaleminde şubatta net 815 milyon dolar, karşılıksız transferleri kapsayan ikincil gelir dengesi kaleminde ise 99 milyon dolar net giriş kaydedildi. Ocak-şubat döneminde birincil gelir dengesindeki net çıkış 1 milyar 205 milyon dolara ulaşırken, ikincil gelir dengesinde de 102 milyon dolarlık bir net çıkış yaşandı.
Doğrudan yatırım yerine taşınmaz geliri
Cari açığın finansman boyutuna bakıldığında; ocak-şubat döneminde doğrudan yatırımlarda 645 milyon dolar, portföy yatırımlarında 730 milyon dolar net giriş olduğu belirlendi.
Doğrudan yatırımlarda ilk iki aydaki net giriş, büyük oranda yabancıların bu dönemde gerçekleştirdiği 920 milyon dolarlık gayrimenkul alımından kaynaklandı.
Yurt içi bankaların yurt dışı efektif ve mevduatları, yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları ile genel hükümet, bankalar ve özel sektörün yurt dışından sağladığı kredileri kapsayan “diğer yatırımlar” kaleminde net girişler yüzde 62,4 azalarak 2 milyar 449 milyon dolar oldu.
Rezervler iki ayda 14 milyar dolar eridi
Doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve diğer yatırımlar kalemlerindeki net girişler yeterli olmadığı için cari açığın büyük bölümü rezerv kullanılarak finanse edildi. Bunun sonucunda resmi rezervler şubat ayında net 4 milyar 677 milyon dolar azaldı. Resmi rezervlerde erime ocak-şubat döneminde 14 milyar 18 milyon dolara ulaştı. Açık finansmanında rezerv kullanımı geçen yılın eş dönemine göre yüzde 343,4 arttı.
Enerji ve altın hariç 3,3 milyar dolar fazla
Cari işlemler açığındaki hızlı büyümede de ithal enerji faturası yanında, genel mal kategorisinde yer alan (rezerv olarak tutulamayan) “parasal olmayan altın” ithalatındaki rekor artış etkili oldu. Net enerji ürünleri ithalatı hariç cari açık şubatta 2 milyar dolar 961 milyon dolar, ocakşubat döneminde 5 milyar 327 milyon dolar; net altın ithalatı hariç cari açık şubatta 4 milyar 988 milyon, ocak-şubat döneminde 10 milyar 212 dolar olarak gerçekleşti. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabının ise şubatta 834 milyon, ocak-şubat döneminde 3 milyar 264 milyon dolar fazla verdiği dikkati çekti.