Cari açık yıllık hedefin altına indi
"Görünen köy kılavuz istemez" diye güzel bir söz var dilimizde. Cari açığın haziranda hangi düzeye gerileyeceği de üç aşağı beş yukarı belliydi. 8 Ağustos'ta bu köşede haziran ayı açığının 4.3 milyar ile 4.7 milyar dolar arasında gerçekleşebileceğinden ve yıllık bazdaki açığın haziran ayı itibariyle yılsonu için öngörülen 65.4 milyar dolarlık düzeyin altına ineceğinden söz etmiştik. Merkez Bankası'nın dün açıkladığı veriler, tüm tahminlerden daha iyi bir gerçekleşmeye işaret etti. Cari açık haziran ayında 4.2 milyar dolar oldu; yıllık açık da haziran itibariyle 63.5 milyar dolara geriledi.
Cari açığın yönü belli... Açık, daha da azalacak ve yıl, çok büyük olasılıkla 60 milyar doların altında kapatılacak. Bu gidişi tersine çevirecek gelişme olasılığı da hiç yok değil tabii ki. Özellikle dışsal etkenler bu duruma yol açmaya aday.
Öncelikli ekonomik etken olarak ham petrol fiyatları var. Son günlerdeki artış sürer ve enerji faturası çok büyürse, kuşkusuz hesapları değiştirmek gerekecek.
Siyasal etken olarak da bölgedeki durum geliyor. İplerin daha da gerilmesi tüm dengeleri bozacak; bu durum ham petrol fiyatlarını da füze gibi fırlatabilecek.
Ama mevcut durumun korunacağı varsayımıyla değerlendirirsek yıllık cari açığın artık 60 milyarın altında kalacağı kesin gibi. İç talep ya da ihracat yılın ikinci yarısında şaha kalkmayacağına, bağlı olarak Türkiye ekonomisi ilk yarıya fark atarak büyümeyeceğine göre, cari açık da bu dolaylarda seyredecek demektir.
Türkiye ekonomisindeki üretim ve büyümeye ilişkin veriler, daha yılın ilk aylarında cari açığın nasıl seyredebileceğine ilişkin ipuçları veriyordu. Örneğin, yılın daha henüz iki aylık rakamları belliyken, yıllık cari açığın 65 milyarın altına düşmesinin beklenmesi gerektiğini 13 Nisan'da yazmıştık. Ayrıca, 12 Haziran'da da yıllık cari açığın 60 milyarın altına inecek gibi göründüğünü dile getirmiştik. Haziran rakamlarının belli olmasıyla birlikte, olağandışı gelişmeler yaşanmadığı takdirde, yıllık açığın 60 milyarın altına inmesinin kesinleştiği de ortaya çıkmış oldu.
Rekor kaynak girişi oldu
Haziran ayı ödemeler dengesi istatistiklerinde en çok dikkat çeken yön, kuşkusuz rekor düzeydeki kaynak girişi. Haziran ayında tam 9.2 milyar dolarlık bir giriş oldu. Oysa cari açık 4.2 milyar dolardı. Aradaki farkın 4.4 milyar doları Merkez Bankası rezervine eklendi.
Yılın ilk yarısındaki finansman girişinin 35.5 milyar dolar olduğunu hatırlatalım.
"Cari açık düşürücüler"
Cari açık ekonominin yumuşak karnı dendikçe, her gün cari açıkla yatıp kalktıkça herkes bu açığı düşürecek önlem üstüne önlem düşünür hale geldi. Bir dönemin ünlü mizah dergisi Gırgır'daki Zihni Sinir projelerine dönüştü bu kurtarma önlemleri...
Birkaç yıl öncesinin bir reklamı vardı; bir kız ve oğlan çocuğunun karşılıklı hava attıkları. Oğlan, "Benim babam doktor, senin baban ne iş yapıyor bakalım" dediğinde kızın verdiği yanıt müthişti:
"Benim babam doktor, annem de hem doktor, hem aşçı, hem öğretmen, hem kuaför, hem bekçi, hem mühendis, hem itfaiyeci, hem pastası, hem dondurmacı, hem ayakkabı bağlayıcı..."
Şimdi bizde de hemen herkes, cari açık düşürücü... Son proje nasıl mı...
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, araçlara cam filmi takılmasını yasaklayan düzenlemeyi ortadan kaldıracak mevzuat değişikliği için hazırlık yapıyormuş. Böylece, araçlara cam filmi takan sanayi kesiminde işler canlanacakmış. Daha da önemlisi, araçların camında film olunca klima kullanımı yüzde 37 azalıyormuş. Güneş ısısının araç içine girişinin yüzde 61 azaldığı, zararlı ultraviyole ışınlarının da yüzde 98 engellendiği saptanmış.
Camında film olan araçlar daha az klima kullanacağı için daha az yakıt tüketecekmiş, bu da daha az petrol ithali demekmiş, daha az petrol ithali de doğal olarak ithalatı ve cari açığı azaltacakmış.
Gülümseyin gülümseyin... Nasrettin Hoca'nın alacaklısı da çalı hikayesinde "peşin para"yı duyduğu için gülmeye başlamıştı!