Cari açık tahminlerden hızlı azalıyor

Cari işlemler dengesinde ocak ayındaki 5.9 milyar dolardan sonra şubatta 4.2 milyar dolar açık verildi. Geçen yılın ilk iki ayında 12 milyar dolar olan açık da bu yıl aynı dönemde 10.1 milyar dolarda kaldı. Geçen yılın ocak ve şubat aylarında 6'şar milyar dolar cari açık verilmişti.

Geçen yılı 77.2 milyar dolar düzeyinden kapatan cari açık, yıllık bazda ocak sonunda 77.1 milyar dolara gerilemişti. Yıllıklandırılmış cari açıktaki gerileme şubatta iyice belirginleşti ve şubat sonu itibariyle 75.3 milyar dolara inildi.

Yıllık cari açığın ekim sonunda 78.6 milyar dolara ulaştığının açıklanması üzerine bu köşede 13 Aralık 2011 tarihinde yaptığımız değerlendirmede, "cari açık zirvede, artık iniş başlayacak" diye yazmıştık. Nitekim yıllık açıkta ekimdeki 78.6 milyar dolar zirve oldu ve sonrasında düzenli bir gerileme görüldü. Yıllık cari açık kasımda 78.1, aralıkta 77.2, biraz önce aktardığımız gibi ocak ve şubatta da sırasıyla 77.1 ve 75.3 milyar dolara geriledi.

Cari açık, enerji faturası büyüdüğü halde yılın ilk iki ayında geçen yılın yaklaşık 2 milyar dolar altında kaldı. Üstelik, açık şubatta ocak ayına göre de önemli bir gerileme gösterdi. Cari açık, ocaktaki 5.9 milyar dolardan şubatta 4.2 milyar dolara inerken 1.7 milyar dolarlık bir gerileme gösterdi. 1.7 milyar dolarlık gerilemenin 1.2 milyarı dış ticaretten, kalanı diğer döviz kalemlerindeki net artıştan kaynaklandı.

Şubatın ocaktan bir farkı da finansman kalemleriyle ilgili. Hatırlanacaktır, ocak ayı için "Cari açık ocak ayında finanse edilemedi" diye yazmıştık. Hani hep söylenegelen temelden yanlış bir düşünce vardı ya, "cari açık finanse edilemezse" diye, işte o yanlışlığı tüm çıplaklığıyla ortaya koyacak bir durum oluşmuştu çünkü. Ocak ayında gelen dış finansman, cari açıktan azdı; düz mantık düşünürsek açık finanse edilememişti. Yani, finanse edilemeyen bir cari açık oluşmuştu. Tabii ki finanse edilemeden açık verilemezdi. Ocak ayında dış kaynak girişi az olmuş, fark Merkez Bankası'nın döviz rezerviyle kapatılmıştı. 5.9 milyar dolar cari açık verilen ocak ayında dış kaynak 3.2 milyar dolarda kalınca Merkez Bankası rezervlerini kullanmak gerekmiş ve 2.7 milyar dolarlık bir kullanım söz konusu olmuştu.

Şubatta açıktan fazla döviz geldi. Cari açığı aşan döviz, Merkez Bankası rezervine eklendi. Merkez Bankası'nın döviz rezervi şubat ayında 1.1 milyar dolar arttı.

Net hata noksan azalacak gibi

Ödemeler dengesi istatistikleriyle ilgili şehir efsanesine dönüşmekte olan bir konu da net hata noksan. Bu kalem, giderek bir finansman kalemi gibi algılanmaya başlandı. "Cari açığın şu kadarı da net hata ve noksan kaleminden gelen dövizle finanse edildi" gibi yorumları ne yazık ki duymaya devam ediyoruz. Oysa net hata ve noksan, bir bilanço olan ödemeler dengesini "sıfırlama" kalemidir ve ilgili kalemlere bazı nedenlerle yazılamayan döviz giriş ve çıkışının toplandığı yerdir. Hem zaten, net hata ve noksanı oluşturan döviz hareketinin aslında hangi kalemden kaynaklandığı bilinse, o hareket ilgili kalemine yazılır.

Net hata ve noksan bu yıl ocak ve şubatta pozitif 684 milyon ve 1.4 milyar dolar oldu. Şubat itibariyle son bir yıllık büyüklük ise pozitif 12 milyar dolar.
Net hata ve noksan elbette negatif de olabilir, nitekim bazı aylarda bu görüldü de. Ama genellikle pozitif seyrettiğine göre, demek ki ödemeler dengesini oluşturan bazı pozitif kalemler olduğundan küçük, bazı negatif kalemler de olduğundan büyük yazılıyor.

Net hata noksanın, cari işlemlerden mi, finansman kalemlerinden mi kaynaklandığını bilme olanağı da yoktur.

Olduğundan küçük yazıldığı tahmin edilen, artık tahminden de öte bilinen bir kalem, turizm gelirleri. TÜİK Başkanı Birol Aydemir, turizm gelirlerinde paket turlara bakıldığını ve daha yüksek turizm geliri hesaplanacağını söyledi. Turizm gelirini ancak anket yöntemiyle ölçmek mümkün zaten. Yapılacak olan da, zaman zaman bu anketi yenilemek ve turist başına harcamayı olabildiğince gerçekçi bir şekilde izlemek. İşte TÜİK'in bu çalışmasıyla turizm gelirleri daha büyük görünecek; aslında gerçeğe yaklaşacak ve net hata ve noksan bir miktar azalacak.