Cari açık şimdiden yıllık hedefin altında

Cari denge şubatta 3,3 milyar dolarla beklenenin altında bir açık verdi. İlk iki aydaki kümülatif açık, geçen yılın eş dönemine göre yüzde 70,3 küçülme ile 5,8 milyar dolarda kaldı.

Türkiye’nin ödemeler dengesi kapsamında cari işlemler açığı giderek küçülüyor. Şubatta aylık cari açık 3,3 milyar dolarla beklenenin altında geldi, ilk iki aydaki açık geçen yılın eş dönemine göre yüzde 70,3 küçülerek 5,8 milyar dolarda kaldı. Yıllık cari açık ise geçen yılın temmuz beri devam eden kesintisiz gerileme sürecinde şubat sonu itibarıyla 31,8 milyar dolarla OVP’de öngörülen yıl sonu hedefinin de altına indi.

Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler dengesi verilerine göre, geçen yılın şubat ayında 9 milyar 37 milyon dolar olan cari açık, bu yıl aynı ayda 3 milyar 265 milyon dolarla bunun yüzde 63,9 altında gerçekleşti. Cari açığa yol açan bileşenlerin başında gelen dış ticaret açığı; şubatta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 54,9 küçülerek 4 milyar 751 milyon dolar oldu. Şubatta ödemeler dengesi tanımlı mal ihracatı yüzde 23 artışla 20 milyar 777 milyon dolara çıkarken, mal ithalatı yüzde 11,7 düşüşle 25 milyar 528 milyon dolara geriledi. Taşımacılık, turizm, yurt dışı müteahhitlik gibi hizmetler kapsamındaki faaliyetlerde gelir ve gider dengesi ise 2 milyar 381 milyon dolar net girişle sonuçlandı.

Hizmetler alanında en yüksek net gelir 1 milyar 957 milyon dolarla “seyahat” (turizm) kaleminden sağlandı. Doğrudan yatırımlar ve portföy yatırımları kapsamındaki giderler ile faiz gelir giderlerini kapsayan “birincil gelir dengesi”nde net 849 milyon ve işçi gelirleri, kişisel transferler gibi kalemleri kapsayan “ikincil gelir dengesi”nde net 46 milyon dolar çıkış yaşandı.

Açığın finansmanı

Şubat ayında doğrudan yatırımlarda net 142 milyon dolar çıkış yaşanırken, portföy yatırımlarında 4 milyar 415 milyon dolar tutarında net giriş kaydedildi. Alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, yurt dışı yerleşiklerin hisse senedi piyasasında 136 milyon dolar net satış ve devlet iç borçlanma senetleri piyasasında 98 milyon dolar net alış yaptığı görüldü. Yurt dışındaki tahvil ihraçlarıyla; bankalar 2 milyar 659 milyon, genel hükümet 3 milyar ve diğer sektörler 500 milyon dolarlık net borçlanma gerçekleştirdi.

Diğer yatırımlar altında, yurt içi bankaların yurt dışı muhabirlerindeki efektif ve mevduat varlıkları 1 milyar 696 milyon dolar net artış kaydedildi. Yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları, yabancı para cinsinden 220 milyon dolar net artış ve Türk lirası cinsinden 274 milyon dolar net azalış olmak üzere toplam 54 milyon dolar net azalış kaydetti. Yurt dışından sağlanan kredilerle, bankalar 115 milyon ve diğer sektörler 265 milyon dolar net kullanım, genel hükümet ise 138 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi.

İki aylık cari açık 5,8 milyar dolar

 Şubat ayında, “net hata noksan” kaleminde izlenen kayıt dışı çıkışlar da 4 milyar 982 milyon dolar olurken, cari açığın finansmanı dolayısıyla resmi rezervlerde 6 milyar 230 milyon dolar net azalış yaşandı. Ocak-şubat döneminde cari açık, geçen yılın eş dönemine göre yüzde 70,3 küçülerek 5 milyar 787 milyon dolar oldu.

Geçen yıl ilk iki ayda 23 milyar 157 milyon dolar olan dış ticaret açığının yüzde 60,5 küçülme ile 9 milyar 157 milyon dolara gerilemesi, cari açıktaki küçülmede etkili oldu. Buna karşılık hizmetler dengesinde iki aylık net gelir yüzde 3,9 artışla 5 milyar 172 milyon dolara çıktı. Ocak-şubat döneminde birincil gelir dengesinde net 1 milyar 710 milyon ve ikincil gelir dengesinde ise net 92 milyon dolarlık çıkışlar yaşandı.

Ve yıllık cari açık hedefin altında

 Şubat sonu itibarıyla son bir yılda verilen cari işlemler açığı ise 31 milyar 839 milyon dolar olarak gerçekleşti. Böylece yıllık cari açık Orta Vadeli Program’da (OVP) bu yılın tümü için öngörülen 34,7 milyar dolarlık hedefin de altına inmiş oldu. Geçen yıl mayıs ayı sonunda 60 milyar doları aşan yıllık cari açık, haziran sonunda 56,6 milyar dolara indikten sonra temmuz sonunda 58,9 milyar dolar olmuştu.

Yeni ekonomi yönetiminin temel ağırlığı cari açık ve enflasyonla mücadeleye verdiği politika değişikliğinin de etkisiyle o tarihten bu yana aylar itibarıyla sürekli küçülen yıllık cari açık, 2023 sonunda 45,5 milyar, bu yılın ocak sonunda 37,6 milyar ve şubat sonunda 31,8 milyar dolara inerek, Temmuz 2023-Şubat 2024 döneminde yüzde 46 oranında 27,1 milyar dolar azalmış oldu. Bu gelişme, yeni ekonomi yönetiminin parasal sıkılaştırma esaslı programının iki temel hedefinden biri olan cari açıkla mücadelede başarılı olduğuna işaret ediyor. Cari açıktaki kapanma eğilimi izleyen aylarda da devam ederse, yıl sonunda OVP hedefine göre beklenenden de iyi bir tablo oluşacak.

Altın ve enerji hariç yıllık 36 milyar dolar fazla

Cari açık verilmesinde büyük oranda net altın ve enerji ithalatları etkili olmaya devam ederken, açıktaki küçülmede de bu kalemlerdeki düşüşler etkili oldu. Parasal olmayan altında net ithalat, geçen yılın şubat ayındaki 3,8 milyar dolarlık düzeyinden, bu yıl aynı ayda 1 milyar doların altına, ilk iki aylık dönemler itibarıyla da 8,6 milyar dolardan 1,9 milyar dolara geriledi. Geçen yıl şubat sonu itibarıyla son bir yılda 27,1 milyar dolar olan net altın ithalatı, bu yıl aynı tarihte yıllık bazda 19 milyar dolara indi.

Net enerji ithalatı şubat ayları itibarıyla 5,8 milyar dolardan 4,4 milyar dolara, ocak-şubat dönemleri itibarıyla 13,5 milyar dolardan 9,5 milyar dolara, şubat sonu itibarıyla yıllık bazda da 78,6 milyar dolardan 48,8 milyar dolara geriledi. Bu gelişmelere bağlı olarak “altın ve enerji hariç” cari işlemler hesabı şubat ayında 2,1 milyar, ocak-şubat döneminde 5,7 milyar ve son bir yılda 36 milyar dolar fazla verdi