Cari açık OVP tahminini 8. ayda aştı
Türkiye’nin cari işlemler dengesi ağustos ayında 619 milyon dolar açık verdi. OVP’de bu yılın tümünde 42,5 milyar dolar öngörülen cari açığın ilk sekiz aydaki kümülatif tutarı 43,1 milyar dolarla bunun üzerine çıktı.
Ödemeler dengesinde ağustosta aylık bazda 619 milyon dolarla önceki aylara göre düşük bir cari işlemler açığı verilmesine rağmen ilk sekiz aydaki kümülatif açık 43,1 milyar dolara ulaşarak, Orta Vadeli Program’da (OVP) 2023’ün tümü için yapılan tahmini aştı.
Merkez Bankası’nın (TCMB) açıkladığı Ağustos 2023 dönemi ödemeler dengesi verilerine göre aylık cari açık ağustosta geçen yılın aynı ayına oranla yüzde 77,5 daha düşük geldi.
Revize verilere göre bu yıl ocakta 10 milyar 509 milyon, şubatta 9 milyar 123 milyon, martta 4 milyar 725 milyon, nisanda 5 milyar 454 milyon, mayısta 7 milyar 870 milyon dolar açık verilirken, 19 aylık kesintisiz açık sürecinin ardından haziranda 693 milyon dolar cari fazla elde edilmiş, ancak bu trend devam etmemiş ve temmuzda 5 milyar 525 milyon dolarla yine yüksek cari açık verilmişti.
Ağustos ayında verilen 619 milyon dolarlık açıkla ocak-ağustos dönemini kümülatif cari açığı 43 milyar 132 milyon dolara ulaşarak geçen yılın eş dönemindekinin yüzde 23 üzerine çıktı. Böylece 2024-2026 dönemi OVP’de bu yılın tümünde öngörülen 42,5 milyar dolarlık tahmin aşıldı.
Bu hedefin tutabilmesi için yılın kalan aylarında cari fazla verilmesi gerekiyor.
Mayıs sonunda 60 milyar doları aşarak son 11 yılın en yüksek düzeyine ulaştıktan sonra haziranda 57 milyar 112 milyona inen, temmuz sonunda 59 milyar 98 milyon dolara yükselen yıllık bazda cari açık ise ağustos sonu itibarıyla 56 milyar 964 milyon dolara geriledi.
İhracat-ithalat dengesi
Ödemeler dengesindeki tanımıyla ihracat, kurlarda hızlı yükselişin durduğu ağustosta geçen yılın aynı ayına göre sadece yüzde 0,7 artarak 21 milyar 224 milyon, ithalat ise yüzde 7,8 düşüşle 28 milyar 328 milyon ve böylece dış ticaret açığı yüzde 26,4 düşerek 7 milyar 104 milyon dolar oldu.
Sekiz aylık dış ticaret açığı ise 68 milyar 675 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 14,7 üzerinde oluştu. Bu kapsamda genel mal ihracatı ağustosta yüzde 0,2 düşüşle 20 milyar 941 milyon, ithalatı ise yüzde 11,9 düşüşle 25 milyar 4 milyon dolar, açık da yüzde 45,2 küçülerek 4 milyar 63 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
Genel mal ihracatının sekiz aylık hacmi geçen yılın eş dönemine göre yüzde 2,6 azalışla 160 milyar 375 milyon, ithalatın hacmi de yüzde 2,6 düşüşle 208 milyar 420 milyon dolar oldu; açık 48 milyar 45 milyon dolarla geçen yılın yüzde 6,2 altına indi.
Altın ithalatında artış sürüyor
Parasal olmayan altında aylık ihracat yüzde 160,4 artışla 263 milyon dolar, ithalat yüzde 41,8 artışla 3 milyar 324 milyon dolar; böylece altın ticaretindeki açık geçen yılın aynı ayına göre yüzde 45,8 büyüyerek 2 milyar 458 milyon dolar oldu.
Ocak-ağustos dönemi itibarıyla altında 1 milyar 856 milyon dolarlık ihracata karşılık 22 milyar 632 milyon dolarlık ithalat yapıldı. OVP’de bu yılın tümünde 27,3 milyar dolar düzeyinde tahmin edilen net altın ithalatı ilk sekiz ay itibarıyla yüzde 139,4 büyüme ile 20 milyar 776 milyon dolara ulaştı. Öte yandan transit ticaret işlemlerinden de aylık bazda 20 milyon, ilk beş ayda toplam 146 milyon dolarlık bir net gelir elde edildi.
Net hizmet gelirinde düşüş
Taşımacılık, turizm, yurt dışı müteahhitlik gibi kalemleri kapsayan hizmetler dengesinde aylık net gelir 7 milyar 266 milyon dolarla, geçen yılın aynı ayındakinin yüzde 3,4 altında geldi. Net hizmetler geliri ilk sekiz ayda ise yüzde 4,8’lik bir artışla 33 milyar 94 milyon dolar oldu. Hizmet gelirlerinin büyük bölümünü oluşturan turizm kapsamında seyahat gelirleri, OVP’de bu yılın tümü için 49 milyar dolar öngörülürken, ilk sekiz ayda 26,5 milyar dolarda kaldı.
Ağustosta, doğrudan ve portföy yatırımı gelir-giderleri ile faiz gelir-giderini kapsayan birincil gelir dengesinde 922 milyon dolar net çıkış, karşılıksız transferleri kapsayan ikincil gelir dengesinde ise 141 milyon dolar net giriş yaşandı. Ocak-ağustos dönemin de birincil gelir dengesindeki net çıkış 7 milyar 818 milyon dolara ulaşırken, ikincil gelir dengesinde ise net bazda sadece 267 milyon dolarlık bir giriş kaydedildi.
986 milyon dolarlık yatırım girişi
Ağustos ayında doğrudan yatırımlar yoluyla 106 milyon, portföy yatırımları ile 880 milyon dolar tutarında net giriş kaydedildi. Yurt dışı borçlanmayı gösteren diğer yatırımların neti de 218 milyon dolar giriş olarak gerçekleşti. İlk sekiz ayda net doğrudan yatırım girişi 2 milyar 634 milyon, portföy yatırımı girişi 929 milyon, diğer yatırımlardaki net giriş ise 17 milyar 998 milyon dolar oldu.
Resmi rezervde aylık 5,1 milyar dolar artış
Resmi rezervlerde ağustosta aylık bazda 5 milyar 134 milyon dolarlık bir artış kaydedildi. Ancak dönemsel olarak hızla büyüyen cari açığın finansmanda kullanılan rezervlerdeki net erime ilk sekiz ay itibarıyla 18 milyar 621 milyon dolar oldu. Geçen yılın aynı döneminde resmi rezervler 2 milyar 861 milyon dolar artmıştı. Net hata ve noksan kaleminde ağustos ayında 4 milyar 583 milyon dolar giriş yaşandı, ilk sekiz ay itibarıyla kümülatif net giriş 3 milyar 94 milyon dolar oldu.
Çekirdek dengede fazla var
Cari işlemler açığındaki hızlı büyümede ithal enerji faturası ve ‘parasal olmayan altın’ ithalatındaki rekor artışlar etkili olurken, bu iki kalemin ikisi de dışarıda tutulduğunda cari işlemler ciddi miktarda fazla veriyor. Ağustos ayında altın ithalatı hariç tutulduğunda aylık cari denge 2 milyar 442 milyon, enerji hariç tutulduğunda 3 milyar 88 milyon dolar fazla verirken, ikisi de hariç tutulduğunda ise aylık 6 milyar 149 milyon dolarlık bir cari fazla olduğu dikkati çekiyor. Ocak-ağustos itibarıyla ise altın hariç 22 milyar 356 milyon, enerji hariç 6 milyar 584 milyon dolar cari açık verilirken, bu iki kalem hariç tutulduğunda ise 14 milyar 192 milyon dolarlık bir cari fazla olduğu görülüyor.