Cari açık martta 4,5 milyar dolar oldu

Yılın ilk çeyreğinde kümülatif açık yüzde 32,8 artışla 23,6 milyar dolar oldu. Yıllık cari açık ise önceki aya göre düşmekle birlikte 54 milyar 221 milyon dolarla yine yüksek kaldı.Ocak ayında 10 milyar doları aşarak tüm yılların aylık rekorunu kıran, şubatta da yine yüksek düzeyde gerçekleşen cari işlemler açığı, martta 4,5 milyar dolarla görece daha düşük çıktı.

Türkiye’nin, ocakta 10,3 milyar dolarla tarihindeki en yüksek aylık düzeyi gören, şubat ayında da 8,8 milyar dolarla yine yüksek çıkan cari işlemler açığı, mart ayında ise 4,5 milyar dolarla geçen yılın aynı ayındakinin altında gerçekleşti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Mart 2023’e ait ödemeler dengesi verilerini açıkladı.

Buna göre cari açık mart ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 19,6 küçülerek 4 milyar 484 milyon dolar oldu. Ocak-mart döneminde verilen kümülatif açık 23 milyar 591 milyon dolarla geçen yılın eş döneminin yüzde 32,8 üzerinde gerçekleşti. Şubat sonunda 55 milyar 316 milyon dolar olan yıllık cari açık ise mart sonu itibariyle biraz düşerek 54 milyar 221 milyon dolar olmakla birlikte yine yüksek kaldı.

Büyük bölümü dış ticaretten

Dış ticaret cephesi, martta da cari açığın ana kaynağı oldu. Ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret verilerine göre geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,7 daha düşük olmakla birlikte bir ayda 6 milyar 298 milyon dolar açık verildi. İlk üç ay itibarıyla ise dış ticaret açığı yüzde 37,6 artışla 29 milyar 315 milyon dolara ulaştı.

Bu kapsamda genel mal ihracatı martta yüzde 1,9 artarak 22 milyar 990 milyon, ithalatı ise yüzde 0,1 azalarak 28 milyar 47 milyon dolar oldu. Genel mal ticaretindeki açık yüzde 8,5 küçülerek ile 5 milyar 57 milyon dolar düzeyinde oluştu.

İlk üç ay itibarıyla ise genel mal ticareti kapsamında ihracat yüzde 0,7 artışla 60 milyar 314 milyon, ithalat yüzde 0,6 artışla 79 milyar 832 milyon dolar, açık da yüzde 0,1 büyüyerek 19 milyar 518 milyon dolara ulaştı.

Martta daha az altın ithali

 Altın ithalatı ise martta önceki aylara göre daha düşük kaldı. Parasal olmayan altında aylık ihracat yüzde 133 artışla 368 milyon dolar olurken, ithalat ise yüzde 56,7 artışla 1 milyar 630 milyon doları buldu. Buna göre parasal olmayan altın ticaretinde verilen açık ise martta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 32 büyüyerek 1 milyar 262 milyon dolar oldu.

Ocak-mart dönemi itibarıyla ise altın ihracatı yüzde 170,5 artışla 687 milyon dolar olurken, ithalatı yüzde 406 artışla 10 milyar 540 milyon dolara, bunun sonucunda altın dış ticaretindeki açık da yüzde 438,7 büyüyerek 9 milyar 853 milyon dolara ulaştı. Öte yandan transit ticaret işlemlerinden de aylık bazda 21 milyon, ilk üç ayda toplam 56 milyon dolarlık bir net gelir elde edildi.

Mart ayında, taşımacılık, turizm, yurt dışı müteahhitlik gibi kalemleri kapsayan hizmetler dengesinde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 29,2 daha fazla olmak üzere net 3 milyar 88 milyon dolar gelir sağlandı. Bunun da büyük bölümü turizm ve taşımacılık hizmetlerinden geldi. Hizmetler gelirleri ilk üç ayda yüzde 33,8 artışla 8 milyar 381 milyon dolar oldu.

Doğrudan yatırım, portföy yatırımı ve faiz gelir giderlerini kapsayan birincil gelir dengesi kaleminde martta net 1 milyar 354 milyon dolar “net çıkış”; karşılıksız transferleri kapsayan ikincil gelir dengesi kaleminde ise 80 milyon dolar net giriş kaydedildi. Ocak-mart döneminde birincil gelir dengesindeki net çıkış 2 milyar 567 milyon dolara ulaşırken, ikincil gelir dengesinde de 90 milyon dolarlık bir net çıkış yaşandı.

Cari açığın finansman boyutuna bakıldığında; doğrudan yatırımlarda mart ayında 238 milyon, ocak-mart döneminde 889 milyon dolar net giriş olduğu görüldü. Portföy yatırımlarında mart ayında 1 milyar 33 milyon, ilk çeyrekte de kümülatif bazda 303 milyon dolar net çıkış olduğu belirlendi.

Yurt içi bankaların yurt dışı efektif ve mevduatları, yurt dışı bankaların yurt içindeki mevduatları ile genel hükümet, bankalar ve özel sektörün yurt dışından sağladığı kredileri kapsayan “diğer yatırımlar” kaleminde net girişler martta 7 milyar 469 milyon, ilk çeyrekte 9 milyar 573 milyon dolar oldu.

Resmi rezervlerde mart ayında yaşanan 264 milyon dolarlık azalma ile birlikte ocak-mart dönemindeki erime 14 milyar 282 milyon dolara ulaştı. Net hata ve noksan kaleminde ise mart ayında 2 milyar 444 milyon dolar çıkış yaşanırken, ilk çeyrek itibarıyla net çıkış 800 milyon dolar oldu.

Enerji ve altın hariç 4,3 milyar dolar fazla

Cari işlemler açığındaki hızlı büyümede de ithal enerji faturası yanında, genel mal kategorisinde yer alan (rezerv olarak tutulamayan) “parasal olmayan altın” ithalatındaki rekor artış etkili. Net enerji ürünleri ithalatı hariç cari işlemler dengesi martta 110 milyon dolar fazla, ocak-mart dönemi itibarıyla ise 5 milyar 529 milyon dolar açık verdi. Net altın ithalatı hariç cari açık ise mart ayında 3 milyar 222 milyon, ocak-mart döneminde 13 milyar 738 dolar olarak gerçekleşti. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabının ise martta 1 milyar 372 milyon, ocak-mart döneminde 4 milyar 324 milyon dolar fazla verdiği dikkati çekti.