Cari açık finansmanı 2008 yılında sorunsuz gerçekleşti

Kriz rüzgarları esmeye başladığında en büyük korku, Türkiye'ye döviz girişinin aksaması, hatta tıkanması idi.

Bizim döviz açığımız (cari açık) 3 yoldan finanse ediliyor:

(1) Doğrudan yatırımlar,

(2) Portföy yatırımları,

(3) Dış kredi kullanımı.

Açık, genelde ithalatımızın ihracattan fazla olmasından (mal dengesinden/dış ticaret açığından) kaynaklanıyor.

Kriz rüzgarı estiğinde ithalatta azalma oldu ama ihracat da azaldı. Açık anlatımıyla aylık cari açık küçülse de sorun ortadan kalkmadı.

Her ay en az açık kadar döviz girişinin olması gerekiyor.

Kriz rüzgarı estiğinden bu yana her ay döviz açığının (cari açığın) nasıl değiştiğini, bu açığın nasıl finanse edildiğini gösteren rakamlar Merkez Bankası tarafından açıklandı.

Açıklamada, kasım ayı sonuna kadar açığın finansmanında sorun yaşanmadığı görülüyor. Bu gelişmenin aralık ayında da devam ettiği tahmin edilebilir. Demek ki, 2008 yılını sorunsuz kapadık.

Veya başka bir anlatımla cari açık sorunu sorun olmakta devam ediyor ama, finansmanı 2008 yılında sorun olmadı.

Bu gelişme 2009 yılı için de ümit verici. İyimser yaklaşım ile 2009 yılında da finansman konusunda ümitlenmeye imkan veriyor.

Merkez Bankası'nın yayınladığı rakamlar temmuz ayından itibaren mal dengesinin/dış ticaret açığının küçüldüğü buna rağmen ocak-kasım döneminde cari açığın geçen yılki rakamın üzerine çıktığını ortaya koyuyor.

Şaşırtıcı olan "kaynağı belirsiz/net hata ve noksan" döviz girişindeki büyüklükleredir. Ekim ayında 7.3 milyar dolar, kasım ayında ise 2.1 milyar doların nereden geldiği belli olmayan döviz girişi vardır.

Yabancı sermaye net girişlerinin yılın ikinci yarısında durduğu, ikinci yarıda döviz açığının nereden geldiği belli olmayan döviz ve net kredi girişleriyle finanse edildiği görülmektedir.

Ödemeler Bilançosunun Değişimi

Milyon Dolar Milyar Dolar

    Temmuz Ağustos Eylül Ekim 

Kasım Ocak-Kasım 2008 Ocak -Kasım 2007

CARİ AÇIK - 4.0 - 3.0 - 0.9 - 2.6 - 0.5 38.8 33.0

- İhracat 13.3 12.0 13.6 10.2 10.0 132.3 104.9

- İthalat - 19.7 - 18.3 - 17.0 - 14.4 - 11.4 182.7 146.7

- Mal Dengesi

  (Dış Ticaret Açığı - 6.3 - 6.3 - 3.4 - 4.1 - 0.3 - 50.3 - 41.8

SERMAYE HAREKETİ 4.3 5.1 2.6 1.3 0.3 39.2 43.6

- Yabancı Sermaye - 1.2 0.9 - 1.0 - 1.8 - 0.5 13.7 16.8

- Portföy Yatırımı 0.9 - 1.2 - 1.2 - 4.5 - 0.9 - 4.9 -

- Kredi 3.6 4.3 4.1 3.6 - 1.5 28.2 24.6

- Belirsiz Döviz                            Giriş/Çıkışı - 1.5 1.1 - - 2.1 2.3 2.1

Açıklama: Rakamlar yuvarlatıldığından, toplamlarda

       Farklılık görülebilir.