Cari açık büyümesinde dördüncü ay

Ödemeler dengesinde fa­iz indirimi arifesi olan kasımdan itibaren ter­sine dönen trendle yeniden baş­layan cari açık oluşumu, aralık ve ocaktan sonra şubatta da güç­lenerek devam etti.

Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler dengesi verilerine gö­re, şubat ayında cari işlemler he­sabı 4 milyar 405 milyon dolar açık verdi. Cari dengede beklen­tilerin üzerinde gelen aylık açık geçen yılın aynı ayına göre yüz­de 32,3 büyüdü. Ocak-şubat dö­nemi toplamında cari açık geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 49,9 büyüyerek 8 milyar 407 mil­yon dolar oldu.

Geçen yıl yaz aylarında turizm gelirlerindeki artış ve dış ticaret açığında küçülme sürecinin bi­leşik etkisiyle cari açıkta hızlı ge­rileme yaşanmış, hazirandan iti­baren güçlenen bu trendle cari denge tamamen lehe dönmüş ve beş ay üst üste cari fazla verilmiş­ti. Bu gelişme ile ekim sonu itiba­rıyla 6 milyar 905 milyon dolara kadar inmiş olan yıllık cari açık­ta kasımdan itibaren ise tersine trend başlamıştı. Son dört ayda yaşanan bu trend değişimi ile bu kez kesintisiz büyümeye devam eden yıllık bazda cari açık, bu dö­nemde 5 milyar 932 milyon dolar büyüyerek şubat sonu itibarıyla 12 milyar 837 milyon dolarla son 7 ayın en yüksek düzeyine ulaştı.

Merkez Bankası’nın faiz indi­rim olasılığının arttığı kasımda sanayide canlanmanın girdi it­halatını yeniden artışa geçirm esi ve tüketim malı ithalatına bağlı olarak cari denge beş ay ara­dan sonra kasımda 2 milyar 768 milyon dolarla yeniden açık ver­meye başlamıştı. Faiz indirim­lerinin fiilen başladığı aralıkta büyümesi hızlanan cari açık (re­vize verilere göre) aylık 4 milyar 654 milyon dolara yükseldi. Cari denge bu yıl ocak ayında da 4 mil­yar 2 milyon dolarla yüksek açık vermeye devam etti. Şubatta da bu trendin devam etmesiyle son dört ayda verilen toplam cari açık 15 milyar 829 milyon dolara ulaş­tı. Son dört aylık kesintisiz bü­yüme sürecinde 13 milyar dolara yaklaşan yıllık açıkta ekim sonu itibarıyla 38 milyar 543 milyon dolar yıllık küçülme, bu yıl şubat sonu itibarıyla 14 milyar 178 mil­yon dolara geriledi.

Dış ticaret açığı büyüyor

Şubat ayında ödemeler denge­si tanımlı ihracat geçen yılın ay­nı ayına göre yüzde 2 artışla 21 milyar 196 milyon, ithalat yüz­de 5,7 ile daha hızlı artarak 26 milyar 926 milyon dolar ve dış ticaret açığı yüzde 21,9 büyüye­rek 5 milyar 730 milyon dolar ol­du. Hizmetler alanında gelirler 6 milyar 348 milyon dolarla ge­çen yılki düzeyini korurken, gi­derler ise yüzde 2,4 azalarak 3 milyar 895 milyon dolara geri­ledi. Böylece hizmetler dengesi kaynaklı net girişler şubatta yüz­de 4,2 artışla 2 milyar 453 mil­yon dolar olarak gerçekleşti. Bu alandaki net gelirlerin 2 milyar 6 milyon doları seyahat kalemin­den, 1 milyar 167 milyon doları taşımacılık hizmetlerinden elde edildi. Doğrudan ve portföy ya­tırımları ile ilgili gelir-giderler ile faiz gelir-giderini kapsayan birincil gelir dengesinde, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 34,9 daha fazla olmak üzere 1 mil­yar 160 milyon dolarlık net çıkış kaydedildi. Karşılıksız transfer­leri kapsayan ikincil gelir den­gesinde ise şubatta 32 milyon dolarlık bir net giriş kaydedildi. Ocak-şubat döneminde ihracat yüzde 4,5 artışla 42 milyar 303 milyon, ithalat yüzde 8,5 artışla 53 milyar 747 milyon ve dış ti­caret açığı yüzde 26,4 artışla 11 milyar 444 milyon dolara ulaş­tı. İki aylık hizmet gelirleri yüz­de 3,9 artışla 13 milyar 870 mil­yon, giderleri yüzde 6,1 artışla 8 milyar 349 milyon ve böylece bu alandaki net giriş yüzde 0,7 ar­tışla 5 milyar 521 milyon dolar oldu. Birincil gelir dengesinde 2 milyar 378 milyon dolarla geçen yılın aynı dönemine göre yüz­de 35,3 daha fazla çıkış yaşandı. İkincil gelir dengesinde de iki ay­lık net bazda 106 milyon dolarlık bir çıkış oldu. Şubat sonu itiba­rıyla son bir yılda 259 milyar 271 milyon dolarlık ihracata karşı­lık 318 milyar 29 milyon dolar­lık ithalatla dış ticaret dengesi 58 milyar 758 milyon dolar açık ver­di. Son bir yılda hizmetler denge­sinde 62 milyar 31 milyon dolar­lık fazla kaydedildi. Bu kapsam­da turizmden net 49 milyar 62 milyon ve taşımacılıktan net 19 milyar 398 milyon gelir elde edil­di. Yıllık bazda birincil gelir den­gesi 16 milyar 356 milyon dolar açık, ikincil gelir dengesi ise 246 milyon dolarlık bir fazla verdi.

Finansmanda doğrudan yatırım payı düşük

Şubat ayında yurt dışı yerleşiklerden Türkiye’ye toplam doğrudan yatırım girişi 561 milyon dolar, buna karşılık Türklerin yurt dışı doğrudan yatırımları 550 milyon dolar oldu ve net bazda sadece 11 milyon dolar giriş kaydedildi. Gelen doğrudan yatırımların 134 milyon dolarını yabancıların gayrimenkul alımları oluştururken, Türklerin yurt dışında taşınmaz alımları 190 milyon dolarla daha yüksek gerçekleşti. Şubatta portföy yatırımlarında ise yabancıların Türkiye’de 2 milyar 776 milyon ve Türklerin yurt dışında 210 milyon dolarlık alımları ile net 2 milyar 566 milyon dolar tutarında net giriş kaydedildi. Yurt dışı yerleşikler hisse senedi piyasasında 25 milyon ve DİBS piyasasında 675 milyon dolar net alış yaptı. Yurt dışı ihraçlarda yabancılar devlet kağıtlarından 1 milyar 471 milyon, banka kağıtlarında 296 milyon ve diğer sektör ihraçlarında 282 milyon dolar net alış gerçekleştirdi. Şubat ayında yurt dışı kredilerde bankalar 900 milyon ve genel hükümet 120 milyon dolar net geri ödeme, diğer sektörler 969 milyon dolar net kullanım gerçekleştirdi. Yurt dışı bankaların Türkiye’deki mevduatları, 808 milyon dolar net azalış kaydetti. Resmi rezervlerde şubatta 2 milyar 899 milyon dolar net azalış yaşandı, net hata noksan kaleminde izlenen kayıtsız çıkışlar 1 milyar 72 milyon dolar oldu. Şubat sonu itibarıyla son bir yılda Türkiye’ye net doğrudan yatırım girişi 4 milyar 778 milyon, net portföy yatırımı girişi 15 milyar 209 milyon dolar, efektif ve mevduatlar ile kredileri kapsayan diğer yatırımlar alanındaki net giriş ise 24 milyar 758 milyon dolar düzeyinde bulunuyor. Son bir yılda net hata ve noksan kalemine göre 15 milyar 257 milyon dolarlık çıkış yaşanırken, rezervlerde 16 milyar 526 milyon dolar artış gözüküyor.

Enerji ve altın hariç yıllık 51 milyar dolar fazla

Net altın ithalatının 1 milyar 851 milyon ve net enerji ithalatının 4 milyar 712 milyon dolar olduğu şubat ayında altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise 2 milyon 158 milyon dolar fazla verdi. Bu bazda ilk iki aydaki fazla 4 milyar 346 milyon dolar oldu.

Şubat sonu itibarıyla son bir yılda ise net enerji ithalatı 49 milyar 327 milyon, net altın ithalatı 14 milyar 626 milyon dolar oldu ve 51 milyar 116 milyon dolar cari fazla elde edildi. Ocak sonundaki düzeyine göre 139 milyon dolar artan enerji ve altın hariç yıllık cari fazla geçen yılın şubat sonu düzeyinin de 10 milyar 216 milyon dolar üzerinde gerçekleşti. Şubat 2024 itibarıyla 40 milyar 793 milyon dolar olan söz konusu tutar izleyen dönemde sürekli büyüyerek kasımda 54 milyar 710 milyon dolara kadar yükseldikten sonra aralıkta 52 milyar 617 milyon dolara, bu yıl ocak sonunda da 50 milyar 977 milyon dolara gerilemişti.