Cari açık azalırken döviz rezervi neden eriyor?
Cari açıkta 2015’te etkili bir düşüş süreci yaşadı. Özellikle yılın ikinci yarısında ciddi bir düşüş gördük. Turizm gelirlerinin katkısıyla ağustos ve eylülde ödemeler dengesi aylık olarak fazla bile verdi. 12 aylık toplam cari açık kasım ayı itibarıyla 34.74 milyar dolara kadar indi. Bu son 38 ayın en düşük rakamı.
Grafikte görüldüğü gibi 12 aylık toplam cari açık, 2013 sonundan 2014 sonuna kadar hızlı bir düşüş sergiledikten sonra Temmuz 2015’e kadar yatay bir seyir izliyor. Ağustostan itibaren yeniden hızlı bir düşüş süreci görüyoruz.
Tek başına bu resme bakarak cari açık cephesinde çok iyi bir gidiş olduğunu söyleyebiliriz. Ama olaya ödemeler dengesinin finansman kalemleriyle birlikte baktığımızda durum pek sağlıklı gözükmüyor.
Cari açık azalırken, normal koşullarda döviz rezervlerinin ters yönde hareket etmesi gerekir. Ancak bizdeki durum tam böyle değil. Cari açığın düşüş eğilimine girdiği dönemde döviz rezervlerindeki artış eğilimi de yavaşlamaya başlamış. 12 aylık toplam döviz rezervi artışı, Nisan 2013’ten sonra hızla yavaşlıyor ve Nisan 2014’te kısa süreli eksiye geçiyor. 2014’ün ikinci yarısında bir artış eğilimi görülüyor. 2015’de rezerv artışı hızla yavaşlamaya başlıyor ve Mayıs 2015 sonrasında rezervler erimeye, azalmaya başlıyor. Kasım itibarıyla yıllık rezerv kaybı 10.82 milyar doları buluyor. Hem de en kritik zamanlarda, her nasılsa hızır gibi (!) yetişen kaynağı belirsiz döviz girişi artışına rağmen.
Cari açık 3 yılın en düşük düzeyine inerken, döviz rezervleri neden eriyor? Bu sorunun yanıtını, sayfadaki sıcak para grafiği veriyor. Çünkü sıcak para girişi çok daha hızlı düşüyor. 12 aylık toplam sıcak para girişi Nisan 2013’te 58.2 milyar dolar ile zirve yaptıktan sonra bir yıl boyunca hızlı bir düşüş yaşıyor. Nisan 2014-Mart 2015 arası bir toparlanma yaşandıktan sonra tekrar hızlı bir düşüş başlıyor ve Kasım itibarıyla 12 aylık toplam sıcak para girişi 10.77 milyar dolara kadar iniyor.
Sıcak para girişindeki düşüşün hem iç hem dış nedenleri var. Birinci düşüşte Gezi olayları sonrası siyasi dengelerin bozulması ile FED’in parasal genişlemeyi kısma politikası etkili. İkinci düşüşte seçimler ve sonrasındaki siyasal ortam, Suriye ve Rusya krizleri ile FED’in faiz artırımına geçmesinin kesinleşmesi etkili oluyor.
Buradan açıkça görüldüğü gibi cari açıktaki düşüşün asıl belirleyicisi, sıcak para girişindeki azalma.
Bu resim 2016’da ekonomiyi nelerin beklediğinin de habercisi. Çünkü sıcak para girişini hızla azaltan iç politik faktörler de, dış faktörler de 2015’tekinden daha yakıcı ve yıkıcı bir şekilde karşımızda duruyor.
Ekonomiyi sıcak paraya aşırı ölçüde bağımlı hale getiren geçmiş hormonlu büyüme politikalarının faturasını, 2016’da da artarak ödemeye devam edeceğiz.
