Cari açık aldı başını gidiyor

Cari işlemler dengesi açığında bu yılın hedefi 18 milyar dolar. Merkez Bankası'nın dün açıkladığı rakamlara göre şubat ayı itibariyle son bir yılda oluşan cari açık ne kadar peki; 18.8 milyar dolar. Bu veriler ne mi ifade ediyor? Yılın kalan on ayında cari işlemlerdeki açık 12.4 milyarda kalırsa, yıllık 18.8 milyar dolarlık hedef tutacak. Olur mu, bakarsınız olur! Ama geçen yılın aynı döneminde, yani şubat sonrasının on aylık döneminde 13.2 milyar dolarlık açık verildiği dikkate alındığında, bu yıl açığı 12.4 milyara çekmenin mümkün olamayacağı herhalde çok açık olarak ortada.

Geçen ay cari açığı değerlendirirken, 2009'un ekonomik daralmayla ilgili verilerini henüz bilmediğimizi belirtmiştik. Artık o veriler elimizde ve yüzde 4.7 ile tahminlerden çok iyi gelen bir küçülmeyle karşı karşıyayız. Bu küçülmeye rağmen geçen yıl 14 milyar dolarlık bir cari açık verdik. Bu yıla ilişkin büyüme hedefi yüzde 3.5 olmasına rağmen, özellikle son çeyrekteki yüzde 6'lık büyüme ile adeta coştuk ve 2010 için yüzde 3.5 hedefi çok mütevazı kaldı. Kimilerine göre yüzde 5 büyüme cepte sayılır, yüzde 6, hatta yüzde 7'ye bile ulaşılabilir.

Büyümenin bu düzeylere çıkmasının çok zor olacağını hep dile getirdik, halen de bu görüşümüzü koruyoruz. Ama bugünkü konumuz büyüme değil. Varsayalım ki büyüme yüzde 3.5'in çok üstüne çıktı, ileri sürüldüğü gibi yüzde 5 ya da daha yüksek oranlı bir gerçekleşme söz konusu. Bu durumda cari açığımız nereye gider dersiniz?

Orta vadeli program çerçevesinde geçen yıl dış ticarette 35.5 milyar dolar açık vermeyi öngörmüştük. Yine aynı programdaki hedefe göre cari açık da 11 milyar dolar olarak bekleniyordu. Hem ihracat, hem de ithalat hedefi aştı, ancak ithalat daha hızlı artınca yıllık bazda dış ticaret açığı 35.5 milyarın 3.3 milyar üstüne çıkarak 38.8 milyar oldu. Bu 3.3 milyar da neredeyse birebir cari açığa yansıdı, 11 milyar dolarak beklediğimiz cari açık 14 milyar 42 milyon dolara çıktı.

Bu yılın gidişatı da pek sevimli değil. İhracat, geçen yıl toplamda önemli bir yer tutan altın ihracatının bu yıl çok azalmış olmasının etkisiyle yerinde sayıyor. İthalat ise dörtte bire yakın artarak seyrediyor. Bu gidişle, orta vadeli program kapsamında 45.5 milyar dolar olarak öngörülen ticaret açığının 60 milyar dolara ulaşması kaçınılmaz. Ekonominin büyüme performansına göre daha yüksek bir açık da ortaya çıkabilir. Şimdilik en az 60 milyar dolar olarak beklenmesi gereken dış ticaret açığı, 35-40 milyar dolar arasında bir cari açık yaratacak demektir.

"Cari açık finanse edildiği sürece sorun yok" safsatasını artık bir kenara bırakalım. Zaten o açık finanse edilebildiği için verilmiştir. Finanse edilmeden açık verilmez. Ama, açık finanse ediliyor diye sorun yok diyebilir miyiz?

Dünya küresel krizi atlatmaya başlarken, biz pek farkına varmadan kendi yarattığımız yeni bir krize yelken açıyor olabiliriz.