Çalışanların işyerinde sigara içmeleri yasaklandı

Av. Cihan AVCI

4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkındaki Kanun'a göre, 19 Temmuz'dan itibaren kapalı mekânlarda sigara kullanımı bütün işyerlerini kapsayacak şekilde yasaklandı. Bu yasaklar işyerlerinde çalışanlar dahil herkesi kapsamaktadır. Sigara içme yasağına uymayan işçiler, idari para cezaları başta olmak üzere, İş Kanunu açısından ücret kesme cezası ve hatta haklı nedenle fesih ile karşı karşıya kalabilirler.

İşyerinde sigara içen işçiye idari para cezası verilmesi

İşçiye sigara içmesinden dolayı uygulanacak olan cezalardan biri, 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun'da yer almaktadır. Bahse konu kanunun 5727 Sayılı Kanun'la değişik 2.maddesinin 1. fıkrasında sayılan sigara içilmesi yasak olan yerlerde sigara içen işçilere 4207 Sayılı Kanun'un 5. maddesinin 1. fıkrasındaki hüküm uyarınca, 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu'nun 39. maddesine göre 2009 yılı için 69 TL idari para cezası uygulanacağı ifade edilmiştir. Bu ceza şikâyet üzerine verilebilecek mahiyette bir ceza olup, yetkili birim en yakın kolluk birimi olarak gösterilmiştir. Bu cezanın tatbiki için öncelikle işyerinde işçinin sigara içtiğine dair bir tutanak tanzim edilmesi ve bu tutanak çerçevesinde kolluk birimine haber verilmesi, ihbarda bulunulması gerekmektedir. Bir diğer ifade ile müracaat tutanak ile yapılmalıdır.

İş sözleşmesinde hüküm bulunması halinde ücret kesme ceza verilebilmesi

Sigara içmesinden dolayı işçiye kolluk kuvvetleri tarafından kesilecek idari para cezasından başka ikinci bir ceza uygulanması da iş mevzuatından kaynaklanabilecektir. İşçi ile işveren arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinde veya bireysel iş sözleşmesinde işyerinde sigara içmenin yasak olduğu belirtilmiş olup, bu yasağa aykırılık halinde bir takım cezaların uygulanacağı yazılırsa, bu yasağa uymayan işçiye öngörülen cezalar uygulanabilecektir. Tabi bu uygulamadan söz edebilmek için öncelikle işçi ile işveren arasında imzalanmış bir toplu veyahut bireysel iş (hizmet) sözleşmesinin varlığı gerekmektedir. Burada öngörülecek cezalar disiplin cezaları olabileceği gibi, ücretten kesme cezası ve hatta iş akdinin feshi dahi olabilecektir.

Örneğin iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde işyerinde sigara içmenin cezası 2 günlük ücret kesintisi olarak belirtilmişse ve işçi bu yasağa aykırı şekilde işyerinde sigara içmişse, sigara içen işçiye iş sözleşmesindeki iki günlük ücret kesme cezası uygulanabilecektir. 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca; işçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintiler bir ayda işçinin iki günlük ücretinden fazla olamayacaktır. Şu halde bir işçiye ayda iki günlük yevmiyesini aşmayacak şekilde yılda 24 güne kadar ücret kesme cezası uygulanabilecektir. Ancak daha evvelce de değindiğimiz üzere bunun için ilk şart ortada ücret kesme cezasını öngören ve sözleşmeyle men edilen bir davranış bulunmalıdır. Bununla birlikte ücret kesme cezasına cevaz veren 4857 sayılı İş Kanunu'nda işçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu bildirim yazılı olarak yapılmalıdır.

İşçi ücretlerinden ceza olarak kesilen paralar, işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın T.C. Ziraat Bankası Ankara Merkez Şubesi'ndeki 38775369/5005 numaralı hesabına (Vergi Kimlik No: 8150292949) kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılmalıdır. Aksi takdirde işveren tarafından tatbik edilen ücret kesme cezası hukuka ve usule aykırı olacaktır. Bu durumda da işçi ücretinin ödenmediği gerekçesi ile iş akdini haklı nedenle feshedip, kıdem tazminatına hak kazanabilecektir. Ücret kesme cezası uygulanan aylar açısından işçinin sigorta prim ödeme gün sayısında bir eksilme olmayacaktır. Bir diğer ifade ile işçinin o ay için 2 günlük yevmiyesi kesilip belirtilen hesaba yatırılmış olsa dahi sigortası 30 gün üzerinden bildirilmek gerekecektir.

Sigara içme yasağına aykırı davranan işçinin iş akdi feshedilebilecek

İşçinin çalıştığı işyerinde sigara içmesi, aynı zamanda işyerinin güvenliğini tehlikeye sokuyorsa, örneğin işçi bir benzin istasyonunda pompacı veya depocu olarak çalışıyorsa bu işçilerin iş sözleşmeleri haklı olarak işveren tarafından feshedilebilecektir. Hatta bu nedenle iş akitleri feshedilen işçilerin ihbar ve kıdem tazminatı dahi ödenmeyebilecektir. Gerçekten de niteliği gereği sigara içmenin iş sağlığını ve güvenliğini esaslı surette tehlikeye düşüreceği alanlarda sigara içen işçinin iş akti başka hiçbir sebebe gerek görülmeden haklı nedenle tazminatsız ve bildirimsiz feshedilebilecektir. Bu noktada işverenlerin öncelikle işçilerine sigara içmenin yasak ve serbest olduğu yerleri göstermeleri, iş sağlığı ve güvenliği açısından hususiyet arz eden yerleri belirtmeleri ve buralarda sigara içilmesinin iş sağlığı ve güvenliğini tehlikeye düşüreceğinden ötürü iş akdinin feshi ile cezalandırılacağını önceden ihbar etmeleri icap etmektedir. Böyle bir olgu ile karşılaşıldığında da durumu derhal tutanak altına alıp, şahitlere imzalatmaları icap etmektedir.

Yüksek mahkeme Yargıtay'da işyerinde sigara içerek iş sağlığı ve güvenliğini tehlikeye sokan işçinin iş akdini feshi halinde kıdem ve ihbar tazminatı alamayacağını belirtmiştir. Yargıtay önüne gelen bir olayda; yasağa uymayarak işyerinde sigara içen ve bu nedenle iş akti feshedilen işçinin açtığı kıdem ve ihbar tazminatı talepli davayı kabul eden yerel mahkeme kararını bozmuştur. Yargıtay'a göre işçinin bu davranışı , İş Kanunu'nun 25. maddesi uyarınca işverene sözleşmeyi derhal feshetme hakkı veren bir hali teşkil ettirmektedir.

Sonuç itibariyle işyerinde sigara içme yasağına muhalefet idari para cezalarından başka ücret kesme cezası ve hatta iş akdinin feshine kadar giden neticeleri doğurabilecektir. Bu durumda çalışanların ve işverenlerin, sağlıklı ve temiz bir çalışma ortamını temin etmek adına konuya hassasiyet göstermeleri gerekmektedir. Yasada öngörülen cezalar bir yana bu konu en başta kendimizin ve çevremizin sağlığı ile ilgilidir.