Çalışanlara yapılan evlilik ve doğum yardımlarının tevkifatsız gider yazılması

Hakan ŞİRİN - Mali Müşavir

Düğünler ve doğumlar insanlar için özel günlerdir. Bu günlerde kişiler sevdikleri ile sevinçlerini paylaşmak isterler. Paylaşılan sevinçlerin bir unsuru da düğün ve doğumlarda yapılan hediye takdimleridir. En yaygın olan hediye takdimi ise çeyrek altın takılmasıdır. Sosyal hayatın kaçınılmazı olan bu gerçek vergisel süreçte karşımıza çıkabilmektedir. Kimi işverenler çalışan personellerinin düğün ve doğumlarında yardım yapmak nezaketini göstermektedirler. Bu yardımların bir kısmı herhangi bir gelir vergisi tevkifatı yapılmaksızın gider yazılabilir. Peki hangi ölçüde yapılacak yardımları gider yazabiliriz. Bu soruya geçmeden önce konuyu baştan almakta fayda var.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 61'inci maddesinde "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez." hükmü yer almaktadır. Yani çalışana yapılan her türlü menfaat tahsisi ücret niteliğindedir. Ücret hariç farklı isim altında ödeme yapılması, ödemenin ücret tanımı dışında kalmasını sağlamaz. Dolayısı ile yapılacak yardım ödemesi de ücret kapsamında olacaktır.

Aynı kanunun 25'inci maddesinin 5 numaralı bendinde ise, "Evlenme ve doğum
münasebetiyle hizmet erbabına yapılan yardımlar (Bu istisna hizmet erbabının iki aylığına veya buna tekabül eden gündeliklerinin tutarına kadar olan yardım kısmına uygulanır.)" gelir vergisinden istisna edileceği hükme bağlanmıştır. Bu iki hüküm birlikte incelendiğinde işveren tarafında işçilere yapılan doğum ve evlenme yarımları kişinin iki aylık maaşını geçmedikçe hiçbir gelir vergisi tevkifatı yapılmadan gider yazılabileceği anlaşılmaktadır. Yapılacak yardımların ayın cinsinde olması durumunda tahsis edilen ayni yardımın piyasa değeri dikkate alınarak tutarının belirlenmesi gerekir. Örneğin düğün yapan çalışana takılan altın bu esaslar çerçevesinde işlem görecektir. Peki yapılan yardımın iki aylığını aşmamasını hesaplarken işçinin net ücreti mi yoksa brüt ücreti mi dikkate alınacaktır sorusuna Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı 31.07.2013 tarih 38418978-120[25-12/1]-823 sayılı muktezası ile brüt ücretin dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir. Yapılacak yardım tutarı çalışanın iki aylın brüt ücretini aşacak olursa aşan kısım için gelir vergisi tevkifatı yapılacak, altına kalan tutar için gelir vergisi tevkifatı yapılmayacaktır. Tabii dir ki söz konusu yardımın yapıldığı tarihte kişinin şirket çalışanı olması gerekmektedir. Eski çalışana düğününde altın takılması bu kapsamda değerlendirilemez.