Çalışan kadınlar haklarını biliyor mu?

Dün, 8 Mart Dünya Kadınlar günüydü. 8 Mart 1857 tarihinde ABD'nin New York kentinde daha iyi çalışma koşulları istemiyle bir tekstil fabrikasında greve başlayan dokuma işçilerine polisin saldırması ve işçilerin fabrikaya kilitlenmesi, arkasından da çıkan yangında işçilerin fabrika önünde kurulan barikatlardan kaçamaması sonucunda çoğu kadın 129 işçinin can vermesiyle büyük bir felaket yaşandı. 8 Mart 1857 tarihindeki tekstil fabrikası yangınında ölen kadın işçiler anısına 8 Mart Dünya Kadınlar Günü olarak kabul edildi. Türkiye'de de 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ilk kez 1921 yılında "Emekçi Kadınlar Günü" olarak kutlanmaya başlandı.
Dünyanın birçok bölgesinde kadına şiddetin durmadığı, olabildiğine ayrımcılığın yapıldığı bir Dünya'da bir günlüğüne kadınların hatırlanması ne kadar doğrudur, bunu da okurlarımızın takdirine bırakıyoruz.
Bugün okurlarımızın önemli bir kısmını oluşturan çalışan kadınların haklarını ele almak istedik. Öncelikle çalışma hayatında kadınlar için hep koruyucu hükümler olduğunu söylemeliyiz. Zaman zaman köşe yazılarında dile getirdiğimiz haklardan birçok çalışan kadın haberdar olmadığı için mağduriyetler yaşanıyor. İşte çalışan kadınların hakları;

1- Kadınlara eşit davranılması gerekiyor
 
Çalışan kadınların işyerlerinde ayrımcılığa tabi tutulmaması gerekiyor. İş Kanununa göre işveren, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz. Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.

2- Yer ve su altında çalıştırma yasağı

İş Kanunu'na göre, maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yeraltında veya su altında çalışılacak işlerde on sekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaklanmıştır.

3- Gebe kadınların gece çalıştırılma yasağı

Kadın işçiler, gebe olduklarının doktor raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar, emziren kadın işçiler ise doğum tarihinden başlamak üzere altı ay süre ile gece postalarında çalıştırılamazlar.

4- Gebe kadınların periyodik kontrollerine izin verilmesi

Gebe işçilere gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilmesi gerekmektedir.

5- Doğum halinde istirahat ve geçici iş göremezlik hakkı

Gebe işçinin doğumdan önce 8 (Çoğul gebelik halinde 2 hafta süre eklenir) ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için günlük kazancının üçte ikisi oranında geçici iş göremezlik ödeneği verilecektir. Erken doğum yapılması halinde ise, erken doğum yapılan süre doğum sonrasına eklenecek.

6- Doğum yapan kadının ücretsiz izin hakkı

Doğum yapan kadın işçiye isteği halinde, altı aya kadar ücretsiz izin verilmesi gerekmektedir.

7- Süt izni

Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

8- Gazetecilerin doğum izni ve ücreti

Basın İş Kanunu'na göre, kadın gazetecinin hamileliği halinde hamileliğinin yedinci ayından itibaren doğumun ikinci ayının sonuna kadar izinli sayılacak ve bu süre zarfında gazeteciye son aldığı ücretin yarısı ödenecektir.

9- Doğum borçlanması

4/a (SSK) sigortalısı kadınların doğum nedeniyle çalışamadıkları, en fazla iki doğum için geçerli olmak üzere, ikişer yıllık sürelerinin borçlandırılmasında sigortalının doğumdan önce 4/a bendi (SSK) kapsamında tescil edilmiş olması ve adına kısa ya da uzun vadeli sigorta kolları yönünden prim ödenmiş olması yeterli sayılmaktadır.
Özellikle, sigortalı olunan tarihten önceki doğumlar için borçlanma hakkı verilmemesinden dolayı kadınlar mağdur ediliyor. Umarız bu mağduriyette en kısa zamanda giderilir.

10- Özel günlerde çalıştırma yasağı

Kadınlar, ay hali günlerinde ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamazlar. Bu günlerin sayısı 5 gün olarak hesap edilir. Ay halinin başlangıcı işçinin ihbar tarihidir.

11- Evlenen kadına kıdem tazminatı

Kadın işçiler, evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanacaklardır. Ancak, bu durumda ayrıca ihbar tazminatı da ödenmeyecektir.
Bu vesileyle daha önce zaman zaman dile getirdiğimiz çalışan kadınların haklarını hatırlatmış olduk. Tüm okurlarımızın Dünya Kadınlar günü kutlu, yarınları hep umut dolu olsun...