Büyümeye sevinelim mi üzülelim mi bilemiyoruz

Başka ülkeler büyüyemedikleri için üzülüyor. Bizde ise yılın 3'üncü 3 aylık dönemine ait büyüme rakamları olumlu çıktı. Tahminleri aşan ölçüde büyüdük. Sevinelim mi, üzülelim mi bilemiyoruz. Çünkü büyüme denilince bizde cari açık da büyüyor. Üçüncü 3 aylık dönemde büyümenin lokomotifi gene imalat sanayii oldu. Toplam milli gelirde yüzde 24.3 oranında ağırlığı olan imalat sanayi yüzde 8.9 oranında büyüdü. İmalat sanayii bir önceki 3 ayda yüzde 8.1 oranında büyümüştü. İmalat sanayii büyüyünce peşinden ulaştırmayı, ticareti sürüklüyor. Ulaştırma yüzde 9.7, ticaret yüzde 9.6 büyüyünce, 3 aylık büyüme de yüzde 8.2 oldu. İmalat sanayiindeki büyümede dikkati çeken bir gelişme var. İmalat sanayiinin 3'er aylık üretim artışı ile milli gelir hesabında esas olan katma değer artış oranları arasında fark ortaya çıktı.

İkinci 3 aylık dönemden üçüncü 3 aylık döneme üretim artışında düşme görülürken, katma değer artışı yüzde 8.1'den yüzde 8.9'a yükseldi. Bunun anlamı imalat sanayiinin 3'üncü 3 aylık döneminde daha az girdi kullanarak daha çok üretim yapmaları, açık anlatım ile verimliliği yükseltmeleri demektir. 2009 yılında böyle bir verimlilik artışı tırmanışı görülmüştü. O yıldan bu yana katma değer artışı hep üretim artışının bir ölçü gerisinde kalırdı. Katma değerin üretimden fazla artması, büyümeyi yüksek çıkarıyor.

İmalat sanayinde üretim ve katma değer artışı oranları

 Üretim artışı Katma değer artışı GSYH büyümesi

1.Üç çeyrek 14.8 14.3 12.0

2.Üç çeyrek 8.5 8.1 8.8

3.Üç çeyrek 8.3 8.9 8.2

Dikkat çeken diğer değişimler, üçüncü 3 aylık dönemde, (kâr azalmasından yakınan) mali aracı kuruluşların beklentinin tersine yüzde 15.8 oranında büyüme göstermeleri.

Ev içi personel çalıştıran hane halkında yüzde 8.9 büyüme görülmesi. İlk 3 ayda bu kesimde büyüme yüzde 7.3, ikinci 3 ayda 5.1 idi. Demek ki halkımızın durumu iyi. Evlerinde daha çok yardımcı personel çalıştırmaya başladılar. Harcamalar itibariyle milli gelir rakamlarına göre yerleşik hane halkının tüketim artışında yavaşlama devam ediyor. Üçer aylık dönemlerde yüzde 12.2 ve yüzde 8.8 olan tüketim artışı, üçüncü 3 aylık dönemde yüzde 7.0'e geriledi.

Özel sektörün yatırım harcamalarının artış hızı da 3'er aylık dönemler itibariyle yüzde 38.4 ve yüzde 34.1'den yüzde 17.2'e düştü. Bu rakamlar tüketim ve yatırım harcamalarında yavaşlamayı işaret ediyor. Bir başka önemli gösterge 3 aylık dönemler itibariyle ilk defa mal ve hizmet ithalat artış hızının yüzde 7.3 gibi bir rakama düşmesi ve yüzde 10.8 artış gösteren mal ve hizmet ihracatı (dikkat buyurunuz sadece mal değil, mal ve hizmet ihracatı) rakamının gerisinde kalmasıdır.

Cari açık küçülüyor gibi.

Cari açık nasıl

kapatılıyor?

        (Milyon dolar)

 Ekim Ocak/Ekim

Açık 4.151 65.057

Sermaye girişi  

- Doğrudan yabancı ser. 317 9.757

- Portföy yatırımı 1.152 15.516

- Kredi -1.950 30.413

Ara toplam -481 55.716

- Nereden geldiği belli olmayan 946 13.140

Net giriş  481 68.856

Açık -4.151 -65.057

Rezerv giriş/çıkış -3.686 +3.799

Ekim ayında cari açık 4.1 milyar dolar oldu.

Cari açık ocakta 6.0 olduktan sonra şubattan itibaren 6.0-9.5-7.7-7.9-7.6-5.5-4.0 ve 6.3 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Ekim ayındaki 4.1 milyar dolar geçmiş gelişmeye göre cari açıkta iyileşme işaretidir. Ancak cari açığın finansmanında ekim ayında alarm verici bir durum vardır. Cari açık sermaye hareketi ile finanse edilir. Ekim ayında 4.1 milyar dolar açığa karşın, doğrudan yabancı sermaye girişi net 317 milyon dolar, portföy yatırımı için giren döviz net 1.1 milyar dolar olmuş. Buna karşılık kredi hareketinde net 1.9 milyar dolar çıkış gerçekleşmiş. Sonuç olarak sermaye hareketi ile giriş değil, net 481 milyon dolar çıkış var. Nereden geldiği belli olmayan 946 milyon dolar sayesinde net sermaye girişi 465 milyon dolar olmaktadır.