Büyümenin “Öbür Yüzü”

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam) Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel, “Sadece yüzde 11.1 büyüme rakamına bakılırsa ekonominin uçuşa geçtiği zannedilebilir. Bu aldatıcı bir olgu olabilir. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış veriler, büyüme temposunda yavaşlama eğilimini sergiliyor” diyor.

Prof. Dr .Erinç Yeldan ise “Mevsim ve takvim etkilerinden arındırıldığında, ekonomideki yavaşlamanın açıklıkla görüldüğünü belirterek, son üçüncü çeyrekte imalat sanayideki yüzde 1.3 küçülmeye karşı inşaattaki yüzde 5.4 büyümeye dikkat çekiyor.

TÜİK’in (Türkiye İstatistik Kurumu)’nun 11 Aralık 2017’de yayınlanan “Dönemsel GSYH Haber Bülteni”nden, 2017 yılı üçüncü çeyreğinde “GSYH Zincirlenmiş Hacım Endeksi‘ne göre yıllık büyümenin yüzde 11.1” olduğunu açıkladı. Rekor büyümeye sevindik.

TÜİK’in haber bülteni, GSYH (Milli gelir) büyümesinin “manşet”ini veriyor. Bu “manşet”in arkasındaki “gerçekler” ise gene TÜİK tarafından çok detaylı olarak yayınlanıyor.

Merak edenler internette TÜİK sayfasına girerlerse “İstatistiksel tablolar” bölümünde, milli gelirin oluşumu ile ilgili her türlü bilgiye ulaşabiliyorlar.

TÜİK’in yayınladığı “Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış zincirleme hacim endekslerindeki değişim oranları”, milli gelirde yüzde 11.1 “manşet” büyümenin ardındaki gerçekleri sergiliyor.

GSYH (Milli Gelir) artışı “Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış” hali ile 2016 Yılının dördüncü çeyreğinden bu yana gerilemiş durumda. Hane halkı tüketiminde gerileme var. İmalat sanayinde üçüncü çeyrekte gerileme dikkati çekiyor. İkinci ve üçüncü çeyrekte inşaat gene önde koşan sektör durumunda.

Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış Zincirleme Endeks’teki değişimleri toplu halde gösteren tablo bu yazının altında veriliyor.

Tekrarda yarar var, bu tablo TÜİK’in hazırladığı bir tablo.

AÇIKLAMA NOTU

Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırma Nedir?

Verilerde (1) Yıldan yıla yinelenen ve yılın bazı ay/dönemlerinde ortaya çıkan artış ya da azalışlar mevsimsel etkiler olarak, (2) Ay/ dönem/yıl içindeki takvim kompozisyonuna bağlı olarak oluşan etkiler takvim etkileri olarak adlandırılıyor.

Mevsim ve takvim etkisinden arındırma ise, mevsim ve takvim etkilerinin istatistiksel yöntemler kullanarak tahmin edilmesi ve eğer anlamlı ise veriden ayrıştırılması işlemidir.

Mevsim Etkisi Nedir?

Mevsimden kaynaklanan etkiler, geçici nitelikte olduklarından, verinin genel eğiliminin değerlendirilmesini engelliyor.

Mevsimsel hareketler içeren veride, belirli bir dönemde meydana gelen değişikliğin, verideki reel artış veya azalıştan mı, yoksa mevsimsel etkilerden mi kaynaklandığını anlamak oldukça güç oluyor.

Oysa karar verme ve planlama faaliyetleri için gerekli olan kısa dönemli göstergelerin, istenen dönemler arasında sağlıklı karşılaştırma yapmaya olanak sağlayacak şekilde üretilmesi büyük önem taşıyor.

Takvim Etkisi Nedir?

Bir ay içinde takvim kompozisyonuna bağlı olarak iş günü sayısının değişmesi, ekonomik göstergeleri önemli ölçüde değiştirebiliyor.

Bu nedenle dönemlik/aylık ve yıllık değişimlerin sağlıklı bir şekilde yorumlanabilmesi için verilerin takvim etkilerinden arındırılması gerekiyor.

Amaç: Gerçeği Görmek

Kısa dönemli göstergelerde, dönemlik/aylık ve yıllık değişimlerin sağlıklı bir şekilde yorumlanabilmesi için, bir önceki döneme/ aya göre yapılacak karşılaştırmalarda mevsim etkilerinden arındırılmış göstergelerin kullanılması yararlı oluyor.

Bir önceki yılın aynı dönemine/ ayına göre yapılacak karşılaştırmalarda ise takvim etkisinden arındırılmış göstergelerin kullanılması gerçeği görmeye imkan veriyor.