Büyümenin istihdam karnesi de kötü
2013 yılı büyümesinin en önemli yönü, yatırımlardaki durgunluğa rağmen cari açığı milli gelirin yüzde 7.92’si düzeyine çıkaması oldu. Özel sektör yatırımları sadece yüzde 0.66, toplam makine teçhizat yatırımları yüzde 1.48 artarken cari açığın milli gelire oranı 1.75 puan birden yükseldi.
2013 yılı büyümesinin ikinci önemli yönü ise ekonomideki ılımlı toparlanmaya rağmen istihdam artışının, kötü bir yıl olan 2012’den bile kötü olması. 2012’de büyüme hızı yüzde 2.13 ile kriz yıllarını hatırlatacak kadar düşmüştü. Böylesi bir yılda toplam istihdam artışı yüzde 2.95 oldu.
2013 yılında ise büyüme hızı, yüzde 4.05’e çıkmasına karşın istihdam artışı, 2012’nin de altına inerek yüzde 2.83 oldu. İstihdamı, gayrısafi yurtiçi hasıla (GSYİH) ile değil de sektörlerin toplam büyüme hızı ile karşılaştırırsak görünüm daha da kötü.
Sektörlerin toplam büyüme hızı 2012’de yüzde 2.29 ile GSYİH büyüme hızına daha yakın düzeyde idi. 2013’te ise sektörlerin toplam büyüme hızı yüzde 4.73 ile GSYİH büyüme hızından 0.68 puan daha yüksek.
Bu yüzden istihdam artışı, 2012’de sektörlerin toplam büyüme hızından 0.66 puan daha yukarıda iken, 2013’te 1.90 puan altına indi. İstihdam artışı sadece oransal olarak değil rakamsal olarak da 2012’nin gerisinde kaldı.
Ekonomi yüzde 2.13’lik büyümeyle 711 bin olan yıllık istihdam artışı, 2013’te yüzde 4.05’lik büyümeye rağmen 703 bine geriledi. İstihdamda en büyük tahribat tarım ile madencilikte ortaya çıktı. Bu iki sektörde istihdam artmak bir yana geriledi.
Tarımda büyüme hızı yüzde 3.12 ile 2012 yılına eşit bir düzeyde gerçekleşti. Buna karşın tarımdaki istihdam kaybı, 2013’te hızlanarak sürdü. Tarımda istihdam, 2012’de yüzde 0.75 oranında gerilemişti. 2013’te tarımdaki istihdam kaybı yüzde 1.34’e yükseldi.
Madencilik için 2013, hem büyümede hem de istihdamda kayıp yıl oldu. 2012’de yüzde 0.78 büyüyen madencilik ve taşocakçılığı sektörü, 2013’te yüzde 3.51 küçüldü.
Büyüme hızı artarken küçülen tek sektör medencilik oldu. Bu durum, istihdama katlanarak yansıdı ve madencilikte yüzde 7.08’u bulan bir istihdam kaybı yaşandı. Madancilikte 2012’yılında da yüzde 9.60 gibi yüksek düzeyde bir istihdam kaybı yaşanmıştı.
Böylece iki yılda madencilikte meydana gelen istihdam kaybı yüzde 16’ya ulaştı. Sanayinin ana kolu olan imalat sanayiinde istihdam artış oranı, büyüme hızının üzerine çıktı. İmalat sanayii yüzde 3.79 büyürken istihdam artışı yüzde 4.80’i buldu.
Özel sektör makine ve teçhizat yatırımlarının 2011’in son çeyreğinden 2013’ün ortasına kadar kesintisiz bir daralma içinde olduğu gözönüne alınırsa, sanayideki istihdam artışının ağırlıklı olarak katma değeri düşük, emek yoğun alanlarda gerçekleşmiş olma ihtimali yüksek.
Su ve enerji sektöründe yüzde 1.59’luk büyümeye karşın istihdam yerinde saydı. Böylece sanayide toplam büyüme 1.72’den yüzde 3.42’ye çıkarken istihdam artışı oranı da yüzde 1’den yüzde yüzde 4.29’a çıkmışoldu. İnşaatta da istihdam artışı yüzde 4.27 ile yüzde 7.08 olan büyüme hızının gerisinde kaldı.
Ticarette yüzde 4.78’lik büyümeye karşın istihdam sadece yüzde 0.46 arttı. Diğer hizmet sektörlerinde ise yüzde 5.52’lik büyümeye karşılık yüzde 5.58’lik istihdam artışı ile daha dengeli bir durum var.
