Büyümede alarm zilleri çalıyor

Sanayi üretimiyle büyüme hızı arasında belirgin bir ilişki var. GSYH'nin yalnızca dörtte biri sanayiden oluşuyor; ancak, sanayideki olumlu ya da olumsuz gidişat, diğer alanları da belli ölçülerde aynı yönde etkilediği için, GSYH'ye etki dörtte birlik payla sınırlı kalmıyor.

TÜİK verilerine göre, sanayi üretimi haziranda geçen yıla göre yalnızca yüzde 0.8 arttı. Bir ay, tek başına önemli değil; ama eğilim iç açıcı görünmüyor. Bu yıl nisan hariç sanayi üretimindeki artış her ay daha düşük gerçekleşti. Yılın ilk yarısındaki artış da yüzde 4.9 oldu. İlk yarı artışı, geçen yıl yüzde 6 düzeyinde gerçekleşmişti.

Sanayi üretimindeki değişim, bize büyümeye ilişkin nasıl bir ipucu veriyor? Bu köşede 10 Haziran'da üç aylık sanayi üretimi verilerinden yola çıkarak, ilk çeyrekteki büyümenin yüzde 6-7 arasında gerçekleşebileceği tahmininde bulunmuştuk. Anımsanacaktır, ilk çeyrek büyümesi de yüzde 6.6 olarak açıklanmıştı. Bu kez altı aylık verilerden yola çıkarak bir tahmin yapmaya çalışacağız.

Sanayi üretimi ile büyüme arasındaki ilişkinin özellikle son yıllarda nasıl paralel seyrettiğini ekteki tablo ve grafikte kolaylıkla görebiliriz. Bu yılın ilk yarısında geçen yıla göre yüzde 4.9 olan sanayi üretim artışı, bize ilk altı aydaki GSYH'nin geçen yılın yüzde 5.0-5.5 üstünde olacağını gösteriyor. Nokta hedef biçiminde bir tahmin yapmak gerekirse, oranın yüzde 5.2 düzeyinde gerçekleşebileceğini söyleyebiliriz.

Yılın ilk altı ayındaki GSYH artışının yüzde 5.2 olması halinde, ikinci çeyrekteki büyüme yüzde 3.9'da kalacak demektir. Bu oran, ikinci çeyrekler itibariyle 2001 yılından bu yana kaydedilen en düşük orana işaret ediyor. Hem zaten 2001 yılının ikinci çeyreğinde artış değil, yüzde 6.3'lük bir gerileme söz konusuydu.

2008 yılının tümü için başlangıçta iddialı bir şekilde yüzde 5.5 olarak öngördüğümüz büyümeyi, daha sonra yüzde 4.5'e revize etmiştik. Yılın ilk çeyreği sonunda oluşan yıllık büyüme ise yüzde 4.3 olmuştu. Bu yıl ikinci çeyrekteki büyüme yüzde 3.9'da kalır ve ilk altı aydaki büyüme yüzde 5.2 olursa, haziran sonu itibariyle son bir yıldaki büyüme hızı yine yüzde 4.3 olacak. Bu durum, geçen yılın ikinci çeyreğindeki büyümenin de yüzde 4'le, bu yıla çok yakın oluşmasından kaynaklanıyor.

Merkez Bankası ve Türkiye İstatistik Kurumu'nun yaptığı tüm anketlerde sıkıntılarını dile getiren sanayicilerden bir üretim patlaması zaten beklenmiyordu. TÜİK'in peş peşe açıkladığı sanayi üretimi ve kapasite kullanımı verileri de, daha önce anketlerde ısrarla altı çizilen sıkıntıların bir anlamda gerçekleşmiş halini ortaya koydu. Mevcut ekonomi politikasında hiçbir değişikliğe gitmeden, suyu akışına bırakarak sorunların çözüleceğini beklemek hayalden öteye gitmiyor. Bu koşullarda, üretimde de, büyüme hızında da şimdiki düzeyleri arayacağımız günler ne yazık ki pek uzak görünmüyor. 

İlk 6 Ay Ortalamasına Göre Yıllık Artışlar

 Sanayi 

 Üretimi Artışı GSYH Artışı

2003 6,8 5,9

2004 13,3 11,0

2005 4,6 8,1

2006 5,9 7,9

2007 6,0 5,7

2008 4,8 5,2 (T)

(T) Tahmin