Büyüme yukarı, dolar aşağı
Piyasalardaki pozitif hava sürüyor. Geçen haftaki yazıda; ‘‘Yükseliş için piyasanın çift motora ihtiyacı var. Bunlar; Fed’in faiz artırımını ötelemesi ve Çin’den gelecek iyi haberlerdir’’ demiştim. Özellikle Çin endekslerinde bir yılda yaşanan müthiş yükselişe dikkat çekmiştim. Bir hafta geçti. İyimserlik artıyor.
Fed konusundaki görüşlerim malum. Başından beri, haziranda bir faiz artırımı senaryo analizlerimde yer almıyor. Fikirlerimi buna göre şekillendiriyorum. Tabii bu konudaki düşüncelerimi de sürekli sorgulamam gerekiyor. Çünkü Fed’in ağır topları Yellen, Fischer ve Dudley her fırsatta ‘‘Haziran masada’’ sinyalini veriyorlar. Gelecek hafta açıklanacak ABD istihdam raporu, haziranda bir faiz artışının olup olmayacağını yüzde 70 olasılıkla gösterir.
Beklentilerin altında kalacak bir tarım dışı istihdam rakamı, Fed baskısını bir süreliğine azaltır. Bu yazıyı dünkü Fed bültenini görmeden yazıyorum. Fed piyasaları veri bağımlısı yaptığı için, aslında bültendeki vurguları tahmin etmek zor değil. Faiz kararının makro verilere göre alınacağı söylenmiştir. ABD ekonomisinde ilk çeyrek zayıf geçtiği için, ikinci çeyrek verileri belirleyici olacak. Nisan verileri kötü olmasalar da, genelde beklentilerin altında kaldılar. İlginç olan durum, bu Fed yönetiminin şahinleşebileceğine (faiz artırımlarına başlayabileceğine) piyasanın pek ihtimal vermemesidir. Yükseliş yıllarının getirdiği alışkanlık da denilebilir. Yatırımcılar mütemadiyen ‘‘Bir haber gelse de alım yapsak’’ havasındalar. Örneğin zayıf geçen ilk çeyrek, Amerikan piyasalarında moralsizlik yaratmadı. Ciddi satışlar görülmedi. Çin ekonomisine yönelik beklentiler zayıfken de yatırımcılar Çin borsasındaki alımlarına devam ettiler. Çin’de sadece geçen hafta dört milyon yeni işlem hesabı açılmış. Yunanistan ciddi bir risk unsuruyken de, küresel yatırımcılar Avrupa piyasalarına giriyorlar.
Bu hafta Wall Street Journal’da, Çin Merkez Bankası’nın (ÇMB) önümüzdeki dönemde bir parasal genişleme programı açıklayacağı haberi çıktı. Haber kaynağı Wall Street Journal olunca, ciddiyet artıyor. Habere göre, ÇMB’nın programı diğer büyük merkez bankalarının programlarından farklı olacak. Yerel yönetimlerin harcamalarını finanse etmek için çıkardıkları tahvillerin faizleri düşük olduğu için, bankalar bu tahvillere ilgi göstermiyorlardı. Hem bu tahvillere olan talebi artırmak hem de likiditeyi bollaştırmak amaçlanıyor. Paket yaklaşık 350 milyar dolar büyüklüğünde olabilir. Bu rakamı Çin’in bütçe rakamlarından ve 2015’teki tahmini borçlanma tutarından hesapladım. Çin mevzubahis olunca, tahmindeki hata payı yüksek olabilir. Ancak piyasa büyük bir program bekliyor.
Asya’dan gelen haberler emtia fiyatlarını destekliyor. Küresel ekonomide çarkların döndüğü dönemlerde dolar hız keser. Global ekonomiye yönelik beklentiler zayıfladığında dolar güçlenir. 2015 yılı düşük bir küresel büyümeyle başladı. Yılbaşında beklentiler de düşüktü. Algı biraz değişiyor gibi. Euro bölgesinde hafif bir toparlanma var. Bu bölgede majör veriler dip seviyelerini görmüş olabilirler. Avrupa Merkez Bankası’nın ucu açık tahvil alım programı etkisini gösteriyor. Çin para politikasını aktif şekilde kullanıyor. Faizleri ve zorunlu karşılık oranlarını daha da düşürebilir. Yukarıda da belirttiğim gibi, bu hafta parasal genişleme programı konuşuluyor. Çin’deki önlemler etkili olursa, dünya piyasalarındaki dolar baskısı biraz gevşeyebilir. Çünkü Çin ekonomisinin performansı, emtia ihracatçısı ülkeler için kritiktir. Bunların çoğu gelişen ülkedir. Gelişen ülkelerin dünya ekonomisine olan katkısı ortadadır. Japonya’da şirket karlarında hafif bir yükseliş olduğunu da ekleyelim. Yazdığım bu ülkelerin imalat rakamlarında (PMI) yılın ilk aylarına göre iyileşme var. Dışarıda iyimserliğin sürmesi bizim için önemlidir. Küresel ekonominin toparlanması, doların hızını yavaşlatabilir.