Büyüme ve dış ticarette durum
2015 yılı ikinci çeyrek büyümesi oldukça iyi geldi. İlk çeyrekteki sanayi büyüme rakamları daha önceden nisbeten iyi bir GSYH büyümesi göreceğimize işaret etmişti. Yine de beklenenin üzerindeki büyüme olumlu etki yaptı.
Büyümeye katkı rakamları ise o kadar sevindirici değil. Büyümenin motoru ilk çeyrekte, büyümeye 5.83 puan katkıyla iç talep oldu. Bunda, hem tüketim hem de yatırım harcamaları oldu. Rakamlar tüketimde ikinci çeyrekte 2014 yılının aynı çeyreğine göre hem kamu hem de özel kesimde ciddi bir büyüme olduğunu gösterdi. Buna karşılık, olumlu bir haber yatırımlarda gözüküyor. Özel kesim ikinci çeyrekte yatırımlarını önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 11’in üzerinde (reel) artırdı. 2011 yılı üçüncü çeyreğinden sonra en yüksek büyüme oranı ve bir sürpriz.
Dış talep ise büyümeyi bir puana yakın düşürdü. Bunda menfi gelişmede hem ithalattaki hacim artışı hem de ihracattaki hacimsel durgunluk önemli rol oynadı.
Stok değişimleri ise büyümeyi iki puana yakın düşürdü. Yani, şirketler artan talebi üretim yerine stoklardan karşıladılar. Bu durum bir yandan önceki çeyreklerdeki stok artışlarından kaynaklanırken ileride de tersine dönmek zorunda olduğu için sonraki dönemlerde şirketler düşen stoklarını artırmak için üretmek zorunda kalacak ve bu da büyümeyi ilerideki çeyreklerde olumlu etkileyecek.
Dış ticaret tarafında da ilk altı ay iyi geçmedi. Öncelikle doların euro karşısındakid eğer kaybıyla ithalat düştü ama ihracatta öyle. İlk yarıda dolar bazında ithalat 13 milyar dolar ihracat ise 6,6 milyar dolar düştü. Basit bir hesapla, eğer dış ticaretimiz euro bazında ifade ediliyor olsaydı İhracatımız 7,4, ithalatımız ise 17,8 milyar euro artmış olacaktı.
Buna karşılık hacimlerde de problem yaşıyoruz. Mayıs ayından itibaren ithalat hacmindeki büyüme ihracattakinden daha yüksek oldu. Bunda ithalat hacmindeki artıştan çok ihracat hacminde mayıs ayındaki hızlı düşüş ve sonrasındaki toparlanma eksikliği rol oynadı. Bu arada, ithalatta hemen tüm kalemler gerilerken binek araçları ve işlem görmemiş yakıt ve yağların itahalatında artışlar dikkat çekiyor.
Sonuç olarak 2015 şu ana kadar büyüme açısından olumlu sürprizler yaptı. Ancak iç talep bazlı bir büyümeye şahit oluyoruz. Dış ticarette ise hem parite etkisiyle nominal ticaret açığı rakamları hem de hacim açısından beklenen iyileşmeyi göremedik henüz.
