Büyüme rekor kırarken zengin tüketimini kısmış

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2017 yılı hanehalkı bütçe araştırması tüketim harcaması sonuçlarını açıkladı.

Hanehalkı harcaması verileri, özellikle TÜİK’in yüzde 7.42’lik yüksek büyüme hızı verileriyle birlikte değerlendirildiğinde ilginç sonuçlar çıkıyor:

* TÜİK’in büyüme verilerine göre 2017’de ekonomi yüzde 7.42 büyürken, özel tüketim reel olarak yüzde 6.11 arttı. Yerleşik hanehalklarının tüketimindeki büyüme yüzde 6.16 oldu. Bunun içinde dayanıklı mallar tüketimi reel olarak yüzde 11.59, yarı dayanıklı mallar tüketimi yüzde 3.18, dayanıksız mallar tüketimi yüzde 5.51, hizmet harcamaları yüzde 6.22 büyüdü.

* Hanehalkı bütçe harcaması araştırmasına göre ise hane başına aylık ortalama harcama miktarı 3406.40 TL’den 3815.67 TL’ye çıktı. Hane başına harcamadaki nominal artış yüzde 12.01 arttı. 12 aylık ortalamalara göre yıllık enflasyonun yüzde 11.14 olduğunu hesaba katarsak, ekonomi yüzde 7.42 büyürken ailelerin tüketimi reel olarak sadece yüzde 0.78 artarak neredeyse yerinde saymış.

* 2017’de hanehalkı sayısındaki yüzde 3.30’luk artışı da dikkate alsak bile hanehalkı tüketim harcamalarındaki toplam reel artış, yüzde 4.11 ile GSYİH hesabındaki oranların çok gerisinde.

* İlginç sonuçlardan birisi de ekonomi yüzde 7.42 büyürken hanelerin en zengin yüzde 20’lik bölümünün tüketimini kısmış olması. Hane başına tüketim yüzde 0.78’lik bir reel büyüme gösterirken, en zengin yüzde 20’lik gelir diliminde yer alan hanelerin toplam tüketim harcaması reel olarak artmak bir yana yüzde 0.24 daralmış.

* En zengin yüzde 20’lik dilimin tüketimini reel olarak en fazla kıstığı alanların, refah düzeyinin yüksekliğini ifade eden harcama kalemleri olması ayrıca dikkat çekici. Bu gruptaki hanelerin tüketimlerini reel olarak en fazla kıstıkları harcama kalemi yüzde 5.80 ile lokanta ve otel harcamaları. Bunu reel olarak yüzde yüzde 5.11 azalan eğlence ve kültür izliyor. Üçüncü sırada reel olarak yüzde 3.88 azalan haberleşme, dördüncü sırada ise yüzde 3.30 azalan eğitim harcamaları geliyor.

* Refah harcamalarını kısan en zengin yüzde 20’lik gelir diliminin harcamalarını reel olarak en fazla artırdığı kalemlerin arasında sağlık harcamaları ile içki-sigara tüketimi olması da bir diğer dikkat çekici durum.

* En yoksul yüzde 20’lik gelir diliminde yer alan hanelerin tüketimi reel olarak yüzde 0.78 ile genel ortalamayla aynı düzeyde artmış. Ancak en yoksul hanelerin tüketimlerini reel olarak kıstıkları kalemler arasında yüzde 1.89’luk küçülme ile gıdanın ve yüzde 8.24’lük ciddi bir daralma ile giyim ve ayakkabının yer alması, yüksek büyümeye rağmen bu kesimde yoksullaşmanın arttığına işaret ediyor.

* En yoksul kesimin harcamalarının en fazla arttığı kalemler arasında reel olarak yüzde 22.02 artan eğitim ile yüzde 6.45 artan sağlık gibi iki temel kamu hizmetinin yer alması da izlenen sosyo-ekonomik politikaların yoksullara yansıması açısından dikkatle değerlendirilmesi gereken bir sonuç.