Büyüme 3 yıl öncesinin 2 katı cari açık üretiyor
Yılın ilk çeyreğinde ekonomik büyüme yüzde 4.34 ile beklentilerin az da olsa üzerinde gerçekleşti. Yaşanan politik ve finansal çalkantıların büyümeyi başta korkulan kadar kötü etkilemediği görülüyor. Bunda kamu harcamalarının ve Avrupa’ya ihracatın artmasının önemli rolü var. Bu da iç ve dış talep arasında bir denge kurulduğu şeklinde yorumlar yapılmasına yol açtı.
Yüzde 4’ün üzerinde büyüyen ve dengeli bir ekonomi resmi çiziliyor. Ancak büyüme ve cari açık ilişkileri ile büyümenin iç yapısına baktığımızda dış görüntü kadar sakin karşılanacak bir durum olmadığı ortaya çıkıyor. Birincisi cari açık, hala yüksek risk düzeyinde. 12 aylık toplam cari açığın yıllık toplam gayrısafi yurtiçi hasılaya (GSYİH) oranı hala yüzde 7.44 düzeyinde.
Üstelik artık ekonomi daha az büyüme ile daha çok cari açık üretir hale gelmiş durumda. Örneğin cari açık oranının yaklaşık bu kadar olduğu 2011 yılının ilk çeyreğinde, büyüme bunun iki katından fazlaydı. 2011’in ilk çeyreğinde 12 aylık toplam cari açığın yıllık toplam GSYİH’ya oranı, yüzde 7.62 idi. Aynı dönemde yıllık toplam GSYİH’daki büyüme hızı yüzde 9.21 olmuştu. Şimdi cari açık oranı yüzde 7.44 ile 2011 ile yaklaşık aynı düzeyde. Buna karşın yıllık toplam GSYİH’daki büyüme hızı, yüzde 4.37 ile 2011’in yarısından bile düşük.
Bu durum yıllardır izlenen sıcak paraya dayalı büyüme politikalarının, yarattığı kalıcı tahribatı gözler önüne seriyor. İzlenen politikalar üretim ve rekabet gücünü zayıfl atarak, ekonomiyi daha az büyümeyle daha çok açık yaratır hale getirmiş.
Daha da kötüsü, bu kadar yüksek cari açığın yatırımsız bir büyümeye rağmen verilmiş olması. Yine yıllık toplamların büyümesi üzerinden bir karşılaştırma yapacak olursak, 2011’in ilk çeyreğinde yatırımların büyüme hızı yüzde 35.38 idi. 2014’ün ilk çeyreğinde ise yıllık toplam yatırımlardaki büyüme hızı, sadece yüzde 3.82. Yani yaklaşık aynı oranda cari açık ile, 2011’deki yatırım büyümesinin sadece onda biri kadar bir yatırım büyümesi yakalamışız.
Fark özel yatırımlarda daha da büyüyor. 2011’in ilk çeyreğinde yüzde 40.31 olan yıllık toplam özel yatırım büyümesi, şimdi sadece yüzde 1.48. Özel kesim makine teçhizat yatırımlarındaki büyüme ise 2011’in ilk çeyreğinde yüzde 50.34 iken şimdi yüzde 1.23.
Kamu ve özel kesim büyümeleri arasındaki dengesizlik de sürdürülmesi zor bir durum. Son dönemde kamudaki hızlı büyüme, toplam büyümeyi ayakta tutan önemli bir unsurdu. Özel kesimin boşluğunu, kamu harcamaları ile doldurmak uzun süre uygulanabilecek bir politika değil. Gelirşe trendlerinde de olumsuz bir sinyal var. Yıllık toplamlarla bakarsak, son iki çeyrekte kamu büyüme hızında bir gerileme olmasına karşın özel kesim talebindeki artış durmuş gözüküyor. Bu durumun sürmesi büyümeyi aşağı çeker.
