Bütçeye en büyük destek ithalattan
Nisan ayında bütçe giderlerinin yüzde 10.8 azalması, gelirlerin ise yüzde 13.5 artmasıyla bütçede 1.1 milyar liralık bir fazla oluştu. Geçen yılın nisan ayında bütçede 4.5 milyar liralık bir açık verilmişti. Maliye'ye göre, nisan ayı bütçe dengesinde yüzde 123.7'lik bir iyileşme var. "Maliye'ye göre" diyoruz; çünkü bütçe dengesinde bir iyileşme var olmasına var, ama bunu yüzde ile ifade etmek doğru değil. Herhangi bir değerin eksiden artıya ya da artıdan eksiye dönüşmesi halinde yüzde değişimin hesaplanıp hesaplanamayacağı eskiden beri tartışmalı bir konu. Bize göre bu hesaplama yapılamaz, yapılırsa da yanlış sonuç verir. Umarız Maliye gibi Türkiye'nin bir anlamda hesaplarını tutan bir Bakanlık bu yanlıştan döner.
Bütçe gelirlerinin nisan ayında yüzde 13.5 arttığını belirttik. Gelirlerin ilk dört aydaki artışı yüzde 18.7 oldu, bu dönemde vergi gelirlerindeki artışın oranı ise yüzde 21.4'ü buldu.
İthalatın etkisi
Dört ayda vergi gelirleri toplamda yüzde 21.4 artarken, ithalde alınan KDV'deki artışın oranı yüzde 38'e ulaştı. İthalde alınan KDV'de üç ayda gerçekleşen 14.6 milyar liralık tahsilat, yılın tümünde öngörülen 41 milyar liralık tahsilatın 35.6'sı kadar bir büyüklük oluşturdu.
Bu tablonun gerçekleşmesindeki etken çok açık. Hızla artan ve tüm tahminlerin üstüne çıkan ithalat, KDV tahsilatını da yukarı çekiyor.
Tuhaf bir durum yaşıyoruz. Bir yandan ithalatın çok artmasından ve bunun cari açığı rekor düzeylere taşımasından rahatsızlık duyuyoruz; ama bir yandan da bu ithalat sayesinde bütçe açığını kapatıyor, hatta fazla veriyoruz…
Nisanda yeni rekorlar geliyor
Nisan ayında gerçekleşen ithalde alınan KDV tahsilatı, bize nisan ayının dış ticareti ve bağlı olarak cari açığı hakkında belirgin ipuçları veriyor. Birlikte bir hesap yapalım:
İthalde alınan KDV'nin o ayın ithalatına oranı yaklaşık yüzde 12.5 dolayında gerçekleşiyor. Nisan ayındaki 4.3 milyar liralık ithalde alınan KDV'nin dolar karşılığı, ay ortalamasında 1.5156 olan kura göre 2.9 milyar dolar. 2.9 milyar doları toplam ithalatın yüzde 12.5'i olarak kabul ettiğimizde nisan ithalatının yaklaşık 23 milyar dolara erişeceğini hesaplıyoruz.
Nisanda ihracatın hangi düzeyde oluşacağı da TÜİK'in resmi rakamı henüz açıklanmamış olsa da TİM verilerine göre belli sayılır. Nisan ihracatı yaklaşık 12 milyar dolar düzeyinde. Buna göre, nisanda ticaret açığı 11 milyar dolara ulaşarak ilk kez çift haneye çıkmış olacak.
Peki 11 milyar dolarlık ticaret açığı, hangi düzeyde cari açığa dönüşecek. Mart ayındaki ticaret açığı-cari açık dengesi tüm ezberlerin bozulmasına yol açmıştı. Martta, neredeyse ticaret açığı kadar cari açık verdik. Nisanda makasın biraz açılması beklenmeli. Normalde nisan aylarında ticaret açığının yüzde 80'i kadar cari açık oluşuyor. Bu da, 11 milyar dolarlık ticaret açığının yaklaşık 9 milyar dolarlık cari açığa dönüşeceğini gösteriyor. Ancak, marttaki eğilimin sürmesi, yani cari açığın ticaret açığına çok yakın gerçekleşmesi durumunda ilk kez cari açığı da çift haneli görebiliriz. Bir başka ifadeyle cari işlemler dengesi açığı, nisanda 10 milyar doları aşabilir.
Nisanda ithalat 23, ihracat 11, cari açık 10 milyar dolar olarak gerçekleştiği takdirde dört ayın toplamında karşımıza devasa bir tablo çıkmış olacak. Dört aylık ithalat 79, ihracat 43, cari açık da 32 milyar doları bulacak.
Ve biz şu soruyu daha çok sormaya başlayacağız: "Nereye gidiyoruz?"