Bütçesiz (plansız) aksiyonlar, geçici başarılar, amaç sürdürülebilirlik

Bugün sizlerle içinde bulun­duğumuz dönemi de dikkate alarak işletmelerde bütçe yöneti­mi sürecinin nasıl olması gerek­tiği konusunda bilgi paylaşmak istiyorum. Unutulmamalıdır ki hedefler aksiyonların ve perfor­mansların belirleyicisidir. Özel­likle devlet, şirket hatta bireyler için hedeflerin başarısı planlı uy­gulamalara bağlıdır.

Bu konuda özellikle yaşadığımız konjonk­tür de dikkate alındığında plan­sız uygulamaların bedeli çok da­ha ağır olacaktır. İşte bu yaklaşım çerçevesinde ekim ayı ile birlikte 2025 yılı bütçelerinin hazırlık süreci genel itibarıyla başlamış olmalıdır. Bütçenin de 15 Aralık tarihinde bitirilmesi hedeflen­melidir. Bütçesiz faaliyetler, kay­nak planlamanın yönetilmediği aksiyonlar öngörü yaratmadığı gibi maliyetlerin ve verimliliğin de kaybını oluşturacaktır.

Ancak tabi ki burada en çok dikkat çeken işletmelerde miş gi­bi yapmak yani bütçe yapıp ona uymayan aksiyonlar ile süreci yönetmeye çalışmaktır. Bu en bü­yük işletme için faaliyet riskle­rinden biri olacaktır.

İşletmelerde bütçe yönetiminin önemi ve etkileri

Bütçe yönetimi, işletmelerin finansal hedeflerine ulaşmaları­nı sağlayan en temel yönetim sü­reçlerinden biridir. İşletmelerin kaynaklarını en verimli şekilde kullanarak, gelir ve giderleri den­gede tutmaları, sürdürülebilir bir büyüme ve karlılık sağlamak açı­sından kritik öneme sahiptir.

1 Finansal kontrol ve planlama

Bütçe yönetimi, işletmelere gelecekteki finansal durumları­nı öngörme ve planlama imkânı sunar.

2 Verimlilik ve kârlılık artışı

Bütçe yönetimi, işletmelerin mevcut kaynaklarını en etkin şe­kilde kullanmalarını sağlar. Gelir ve giderlerin izlenmesi, gereksiz harcamaların fark edilmesini ve ortadan kaldırılmasını kolaylaş­tırır.

3 Risk yönetimi

İşletmeler, faaliyetleri­ni sürdürürken pek çok finansal riskle karşı karşıya kalırlar. Büt­çe yönetimi, bu risklerin öngö­rülmesi ve minimize edilmesi ko­nusunda önemli bir araçtır.

4 Performans ölçümü

Bütçe yönetimi, işletmele­rin performansını ölçmek için de etkili bir yöntemdir. Gerçekleşen mali sonuçlar ile bütçede belirle­nen hedefler karşılaştırılarak iş­letmenin ne kadar başarılı oldu­ğu tespit edilebilir.

5 Sermaye kullanımının op­timizasyonu

Bir işletmenin sahip olduğu sermaye, sınırlıdır. Bu nedenle, bu sermayenin en etkin şekilde kullanılması gerekir. Bütçe yö­netimi, işletmenin sermayesini hangi alanlara yönlendirmesi ge­rektiğini belirlemesine yardım­cı olur.

6 Stratejik karar alma süre­cine katkı

İyi bir bütçe yönetimi, işletmenin uzun vadeli stratejik hedeflerine ulaşması için gerekli olan kararların alınmasında önemli bir rol oynar. Yönetim, bütçe analizlerine dayanarak, hangi pazarların veya ürünlerin daha fazla kaynak gerektirdiğini belirleyebilir.

İşletme bütçesi nasıl hazırlanmalıdır?

İyi bir bütçe süreci, işletmenin mali durumunu sağlıklı bir şekil­de yönetmesine ve büyümesine katkıda bulunur.

1 Bütçe hedeflerinin belirlen­mesi

Bütçe yapım sürecinin ilk adı­mı, işletmenin mali hedeflerini belirlemektir. Bu hedefler, kısa, orta ve uzun vadeli ola­bilir. Örneğin, kısa va­dede işletmenin nakit akışını dengelemek, or­ta vadede belirli bir kar­lılık oranına ulaşmak, uzun vadede ise yeni ya­tırımlar yapmak hedef­lenebilir.

2 Geçmiş verilerin analizi

Bütçe yaparken, geçmiş mali verilerin analizi büyük önem ta­şır. Geçmiş dönem gelir ve gider­lerini inceleyerek, gelecekteki bütçeyi daha gerçekçi bir şekilde planlamak mümkündür. Gelirler, satış hacimleri, maliyetler, yatı­rım geri dönüşleri gibi veriler göz önünde bulundurulmalıdır.

3 Gelir ve giderlerin tahmin edilmesi

Bütçe yapmanın en kritik aşa­malarından biri, gelir ve gider tahminlerinin yapılmasıdır. Ge­lirler, işletmenin sattığı ürün ve­ya hizmetlerden elde ettiği ka­zançları içerir. Giderler ise per­sonel maaşları, kira, malzeme maliyetleri, pazarlama harcama­ları gibi işletmenin faaliyetlerini sürdürebilmesi için yaptığı har­camalardır. Gelir tahminleri ya­pılırken, piyasa koşulları, müşte­ri talepleri ve ekonomik göster­geler dikkate alınmalıdır. Aynı şekilde gider tahminlerinde de maliyet artışları, enflasyon ve di­ğer dış faktörler göz önünde bu­lundurulmalıdır.

4 Nakit akışının planlanması

Bir işletmenin finansal sağlı­ğı için nakit akışının doğru plan­lanması çok önemlidir. Gelir ve giderlerin ne zaman gerçekleşe­ceğini tahmin etmek, işletmenin likiditesini yönetmesine yardım­cı olur.

5 Bütçenin bölümlere ayrıl­ması

Bütçe yaparken işletmenin farklı bölümlerinin ihtiyaçlarına göre bütçe kalemleri belirlenme­lidir. Örneğin, pazarlama, üretim, Ar-Ge ve insan kaynakları gibi de­partmanlar, faaliyetlerine göre ay­rı bütçe kalemlerine sahip olma­lıdır. Her bölümün bütçesi, kendi hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacak şekilde düzenlenmelidir.

6 Esnek ve uyarlanabilir büt­çe hazırlanması

Piyasa koşulları, ekonomik dalgalanmalar veya işletme içi değişiklikler gibi faktörler, büt­çenin zamanla yeniden değerlen­dirilmesini gerektirebilir. Bu ne­denle, bütçe planı esnek olmalı ve gerektiğinde revize edilebilir bir yapıya sahip olmalıdır.

7 Bütçenin düzenli olarak gözden geçirilmesi ve takip edilmesi

Bütçenin yapıldıktan sonra etkin bir şekilde takip edilme­si, en az bütçeyi oluşturmak ka­dar önemlidir. Yıl içinde belir­li periyotlarla (örneğin aylık ya da üç aylık) bütçenin durumu gözden geçirilmeli ve gerçek sonuçlar ile bütçe tahminleri karşılaştırılmalıdır. Bu süreçte, sapmaların nedenleri analiz edilmeli ve gerekli düzeltici önlemler alınmalıdır. Bütçe he­deflerine ulaşmak için sürekli bir kontrol ve değerlendirme süreci şarttır.

8 Yönetimin katılımı ve ileti­şim

Başarılı bir bütçe süreci, sade­ce finans departmanının değil, işletmenin tüm yönetim kade­melerinin katılımını gerektirir. Departman yöneticileri, kendi bölümlerinin bütçe ihtiyaçları­nı en iyi bilen kişilerdir. Bu ne­denle, bütçe hazırlık sürecinde onların görüş ve katkıları önem­lidir. Aynı zamanda bütçe süre­ci, tüm çalışanlara açık ve şef­faf bir şekilde iletilmeli, herke­sin bütçe hedeflerine katkıda bulunması teşvik edilmelidir. Bütçe yapmak, bir işletmenin finansal başarısı için vazgeçil­mez bir süreçtir. Ayrıca burada konu edilmemiş olmasına rağ­men bütçenin bir stratejik plan­la bağlantılı yönetilmesi sürdü­rülebilirliği için büyük önem taşır. Planlanmamış yol hedefe ulaşmaz.

Son söz: Gençliğinde bilgi ağacını dikmeyen, yaşlılığında rahatlayacağı bir gölge bulamaz. Seneca