Bütçenin iyi yanları ve vergi gelir yapısı
Bakan Mehmet Şimşek'in açıkladığı 2011 bütçesinin dokuz aylık gerçekleşmesi ve yılsonu beklentisi ile 2012 bütçe tahminleri, kamu harcama ve Bütçe disiplininin sürmekte olduğunu, bazı sosyal harcamaların geliştiğini olumlu bir sonuç olarak ortaya koyuyor. Buna karşılık Bakan Şimşek'in de belirttiği gibi bütçe vergi gelirleri ağırlıklı olarak gelir oluşumlu vergi gelirlerinden değil, dolaylı vergilerden oluşuyor. Bize göre bu da bir yandan vergide adaleti bozarken, bir yandan da vatandaşlar arasındaki gelir adaletsizliğini artırıyor.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in dün açıkladığı 2011 bütçesi ilk dokuz aylık gerçekleşmesi ve yılsonu beklenti tahminleri de, 2012 yılı bütçe tasarısının temel büyüklükleri de dünya yangın içersindeyken bizim mali disiplini ve bütçe disiplinini sürdürmeye kararlı olduğumuzu, son yıllardaki disiplini sürdürmekte olduğumuzu gösteriyor. Bütçede Kamu harcamalarında bir disiplini sağlamış durumdayız. Bunlar Bütçenin iyi yanları.
Ama bir de konunun kötü yanı var. O da bütçe gelirlerini meydana getiren vergi yapısı. 277 milyar liralık vergi gelirleri içersinde 185milyar 900 milyonluk bölümü dolaylı vergiler oluşturuyor. Demek ki şu an toplam vergi gelirlerinden yüzde 67'sinin dolaylı vergilerden alınması düşünülüyor. Yani asgari ücretliyle en büyük gelir elde edenler 100 liralık vergi gelirinin yüzde 67'sinde aldıkları mal ve hizmetlerde vergi gelirlerine aynı oranda katkıda bulunacaklar. Bu da doğal olarak gelir adaletsizliğini artıran, aradaki uçumumu büyüten bir sonuç vermeye devam edecek.
Diğer iki vergi kaleminden gelir vergisi 277 milyarlık vergi gelirlerinin 53.9 milyar liralık bölümüyle yüzde 15.8'ini oluştururken Kurumlar vergisinden 2012 yılında beklenen toplam gelir beklentisi 33.4 milyar dolar hesaplanırken, bunun toplam gelir içindeki payı yüzde 9.8'de kalıyor.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Avrupa'da da harcama aşamasında vergileme eğiliminin arttığını belirtmenin yanı sıra, dolaylı vergi yükünün yüksekliğinden tedirginliğini dile getirmekten de geri durmuyor. Şimşek, "Bizim esas amacımız gelir oluşurken vergi almak" dedikten sonra, bu yönde yaptıkları çalışmalar arasında, "Şehir rantlarının vergilendirilmesi ve benzeri projelerin yer aldığını" açıklıyor.
Buna karşılık Şimşek, geçen yıl olduğu gibi bu yıl bütçe takvimin de, !vergi artışı olmayacak" cümlesini kullanmak yerine kapıyı açık bıraktıklarını belirten, "Kamu olarak birçok düzenleme yapıyoruz, birçok çalışmamız var. Bütün bunların borçlanma ile karşılanması doğru olmayabilir. Bazılarını vergi ile düzenlemek daha uygun olursa buna bakarız. Dolayısıyla bu kapıyı açık bırakmak istiyorum" cümlesini kullandı.
Mehmet Şimşek, bütçenin mali disiplini sürdürme hedefiyle tasarrufları artırma, istikrarlı büyüme, istihdam ve eğitimi destekleyen harcamalar içeren bir amaçla hazırlandığını açıkladı. Kalkınma Bakanlığı, Hazine ve Maliye temsilcilerinden Maliye bakanlıklarında harcama öncelikleri ve verimlilik amaçlı bir kurul oluşturulacağını söyledi. Gelecek yıl bütçesinde sosyal harcamaların artacağını belirterek, SGK'ya yapılacak transfer, aile hekimliğine, hayvancılığa ve bitkisel üretime aktarılacak desteklerin miktarlarını açıkladı. Ayrıca, özürlü eğitimi ve evde bakımı için bütçeden ayrılan miktarlar konusunda da bilgi verdi.
Bakan Şimşek'in açıkladığı bütçe büyüklükleri 340 milyar 900 milyon lira gider, 50 milyar lira faiz gideri, 277 milyar 700 milyonu vergi geliri olmak üzere 329 milyar 800 milyon gelir, 21 milyar 100 milyon açık ve 29 milyar 200 milyon vergi dışı fazla öngörüsünü içeriyor.
Bize göre, 2011 yılı bütçesi dokuz aylık sonuçları da yılsonu beklentileri de, 2012 yılı bütçesi de büyüklük tahminleri de disiplinli yapısını koruyor. Harcamalarda disiplin sürüyor. Bu olumlu yanlarına karşın Bakan Şimşek'in de altını çizdiği gibi vergi gelirleri açısından gelir oluşumu ağırlıklı değil dolaylı vergiler ağırlıklı, vergi adaletini ve gelir dağılımını bozucu bir karakter taşıyor.