Bütçede dengeler nasıl değişti?
Meclis gündemine gelen 2015 bütçesi Cumhurbaşkanlığı bütçesindeki yüksek artış sayesinde daha fazla tartışılan bir konu haline geldi. Bütçenin toplumda tartışılması iyi birşey. Bütçe yasasının ve daha sonra ne şekilde uygulandığının Meclis, Sayıştay ve özellikle de kamuoyu tarafından dikkatle takip edilmesi, tartışılması hayati önemde bir konu. Attığımız her adımda bir şekilde bizden toplanan vergilerin, toplum için uygun ve yararlı bir şekilde harcanıp harcanmadığının denetlenmesi hepimizin sorumluluğu. Yolsuzluk, istismar ve verimsiz harcamaların önlenmesi de buradan geçiyor.
2015’te bütçesi en fazla artan kurumlar ile bütçesi kesintiye uğrayan ya da yerinde sayan kurumlara baktığımızda şöyle bir görünüm ortaya çıkıyor:
Cumhurbaşkanlığı bütçesinde gerçekten olanğanüstü bir artış var. Genel olarak merkezi yönetim bütçesi yüzde 8.42 artarken Cumharbaşkanlığı bütçesi yüzde 99 artıyor. 2014 bütçesinde Cumhurbaşkanlığı bütçesinde 2015 yılında sadece 15.3 milyon TL ve yüzde 7.6’lık bir artış öngörülmüştü. Şimdi hazırlanan 2015 bütçesindeki artış 197.5 milyon TL ile geçen yılki planın neredeyse 13 katı. Cumhurbaşkanlığı bütçesinin hemen tüm kalemlerinde ciddi artışlar var. Personel giderleri yüzde 70.5, mal ve hizmet alım giderleri yüzde 108.6, yatırım giderleri yüzde 110.3 artıyor.
Bütçenin en önemli kalemlerinden Milli Eğitim Bakanlığı’nda yüzde 11.3 ile yüzde 8.42 olan genel ortalamanın biraz üzerinde bir artış var. Ancak yatırım bütçesindeki artışın yüzde 5.8’de kalması, zorunlu eğitimin 12 yıla çıkartılmasıyla ortaya çıkan ihtiyaçlar karşısında yetersiz gözüküyor. Personel bütçesindeki artışın yüzde 10.38’de kalması atama bekleyen öğretmenler için pek umut vermiyor. Buna karşın mal ve hizmet alım bütçesinin yüzde 26.7 artması, özel okullar ve ücretli öğretmenlere yönelik bütçede bir artış işareti veriyor.
Bütçesi en büyük tırpan yiyen kurumlar ise RTÜK ile HSYK. RTÜK bütçesi yüzde 45.73, HSYK bütçesi ise yüzde 24.88 kısılıyor. RTÜK’ün yatırım bütçesi yüzde 91 artarken cari transfer bütçesi yüzde 61, mal ve hizmet alım bütçesi yüzde 7.8 kısılıyor. HSYK’da ise cari transfer bütçesi yüzde 155 artarken, personel bütçesi yüzde 22.1, mal ve hizmet alım bütçesi yüzde 35.8 kısılıyor. Cumhurbaşkanlığı bütçesi astronomik bir artış gösterirken TBMM bütçesinin 1.44, Başbakanlık bütçesinin yüzde 0.5 kısılması dikkat çekici.
Bütçesi daraltılan kurumlar arasında yüzde 6.26’lık kısıntıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı da yer alıyor. Son dönemde iş kazaları ve denetim konularıyla gündemde olan Çalışma Bakanlığı’nın bütçesindeki kesinti miktar olarak 2 milyon lirayı geçiyor ve bu açıdan ilk sırada yer alıyor. Çalışma Bakanlığı’nda yatırım bütçesinde yüzde 30.9, cari transfer bütçesinde ise yüzde 6.33’lük bir kesinti yapılıyor.
Bütçesi kesinye uğrayan kurumlar arasında yüzde 0.06 gibi küçük bir oranda olmasına rağmen Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı’nın (KOSGEB) da yer alması dikkat çekici. KOSGEB’in cari transfer bütçesinde yüzde 12.28’lik bir kesintiye gidiliyor olması, KOSGEB destekleri konusunda kaygı yaratacak bir gelişme.
