Bütçede 10 aylık açık 608,1 milyar lira

Merkezi yönetim bütçesi ekim ayında 95,5 milyar lira açık verdi. İlk on aydaki kümülatif açık 608,1 milyar lira ile geçen yılın aynı dönemindekinin 3,7 kat üzerinde gerçekleşti.

Ek bütçe ile vergide sağlanan tahsilat artışının da etkisiyle temmuz ve ağustos aylarında fazla veren merkezi yönetim bütçesi, eylülden sonra ekim ayında da açık vermeye devam etti. Ekim ayında 95,5 milyar lira açık veren bütçede on aylık açık 608,1 milyar liraya ulaştı.

Bu yıl ocakta 32,2 milyar lira olan aylık bütçe açığı, depremlerin yaşandığı şubatta 170,6 milyar liraya fırlamış, martta 47,2 milyar lira olan açık, nisanda 132,5 milyar lira ile yeniden yüksek çıkmış, seçim ayı mayısta kamu bankalarından gelen temettü ve KİT’lerden sağlanan arızi gelirlerin etkisiyle 118,9 milyar liralık bir bütçe fazlası elde edilmiş, haziranda ise 219,6 milyar lira ile yılın en yüksek tutarlı bütçe ile açığı verilmişti.

Temmuz ayında çıkarılan ek bütçe kapsamında çeşitli ürünlerin KDV’si, akaryakıt, tütün ve alkol gibi ürünlerden alınan ÖTV ve çeşitli harçlar gibi dolaylı vergilerde yapılan artırımların tahsilata yansıması ile 48,6 milyar lira ve bu etkinin devam ettiği ağustos ayında da 51,3 milyar lira fazla elde edilmiş, ancak eylül ayında 129,2 milyar lira ile yine açık verilmişti.

Ekimde de gelir, giderden hızlı arttı

 Hazine ve Maliye Bakanlığınca açıklanan verilere göre, eylülde olduğu gibi ekim ayında da bütçe gelirleri giderlerden hızlı arttı. Bütçe gelirlerinin geçen yılın aynı ayına göre yüzde 111,3 artışla 473,8 milyar lira olduğu ekimde, bütçe harcamaları ise yüzde 85,2 artışla 569,2 milyar lira ve aylık bütçe açığı yüzde 14,7’lik bir artışla 95,5 milyar lira düzeyinde gerçekleşti.

Kümülatif açık 3,7 kat büyüdü

 Gelirler cephesinde en büyük kalemi oluşturan vergi tahsilatı ekimde yüzde 122,6 artışla 409,4 milyar lira oldu. Aylık bütçe giderlerinin de 502,4 milyarını geçen yılın aynı ayına göre yüzde 104 artan faiz dışı harcamalar oluşturdu. Faiz ödemeleri ise geçen yılın aynı ayına göre sadece yüzde 9,3 artarak 66,8 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Bütçe, ekim ayında faiz ödemeleri hariç tutulduğunda da aylık bazda 28,7 milyar lira açık verdi. Faiz dışı açık geçen yılın aynı ayına göre yüzde 29,6 arttı.

Ek bütçe ile temmuzdan bu yana aylık bazda vergi gelirlerinde kaydedilen artışlarla bütçe gelirlerinin giderlere göre daha hızlı artmasına rağmen ocak-ekim dönemi itibarıyla bütçe gelirlerindeki artış harcamalardakinin altında gerçekleşti.

Ekim ayı ile birlikte on aylık bütçe geliri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 77,9 artışla 3 trilyon 913,7 milyar lira olurken, bu dönemdeki bütçe harcaması yüzde 94,2 artışla 4 trilyon 521,8 milyar liraya ulaştı. Böylece on ayda 608,1 milyar lira bütçe açığı verildi. Bütçe açığı, ilk on ayda geçen yılın aynı dönemindeki 128,8 milyar liralık tutara göre yüzde 372,3 (3,7 kat) büyüdü.

On ayda 3,4 trilyon lira vergi geliri

Ek bütçeden bu yana hızlı artışlar kaydeden vergi gelirleri, ocak-ekim dönemi itibarıyla ise yüzde 85,3 artışla 3 trilyon 391,5 milyar liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin toplam gelirlerdeki payı on aylık dönemlere göre yüzde 83,2’den yüzde 86,7’ye yükseldi.

İlk on ayda genel bütçe kapsamında teşebbüs mülkiyet gelirleri, bağış ve yardımlar, faiz, pay ve cezalar, sermaye gelirleri, alacaklardan tahsilat gibi vergi dışı gelirler ile özel bütçeli idareler ve düzenleyici ve denetleyici kurumlardan gelen gelirlerin toplam tutarı ise yüzde 35,7’lik bir artışla 437,5 milyar lira oldu.

Personele 1,3 trilyon lira

Ocak-ekim döneminde faiz dışı harcamaların en büyük bölümünü, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 96,1 artarak 1 trilyon 826,8 milyar liraya ulaşan cari transferler oluşturdu. İkinci büyük kalemi oluşturan personel giderleri de yüzde 117,5 artarak 1 trilyon 96,5 milyar liraya ulaştı. On ayda kamu çalışanları için geçen yılın eş dönemine göre yüzde 95,5 daha fazla olmak üzere 153,6 milyar liralık da SGK primi ödendi.

Böylece kamu personeli için toplam gider 1 trilyon 250 milyar liraya ulaştı. Sermaye gideri ve sermaye transferi toplamından oluşan yatırım harcamaları 459,3 milyar lira ve yüzde 155,5’le en hızlı artan kalem oldu. İlk on ayda 322,4 milyar liraya ulaşan mal ve hizmet alımlarında yüzde 81,3 artış yaşandı, borç verme kalemi ise yüzde 33,2 azalarak 125,7 milyar lira oldu.

Faize on ayda 537,7 milyar

On aylık bütçe giderlerinin 4 trilyon 521,8 milyar lirasını faiz dışı harcamalar, 537,7 milyarını ise faiz ödemeleri oluşturdu. Geçen yılın eş dönemine göre faiz dışı harcamalar yüzde 93,4 artarken, faiz ödemeleri yüzde 100,4’le bunun üzerinde bir artış gösterdi. Faiz ödemelerinin vergi gelirlerine oranı on aylık dönemler itibarıyla yüzde 14,7’den yüzde 15,9’a çıktı. Faiz hariç bütçe dengesinde geçen yıl ilk yarıda 139,5 milyar lira fazla elde edilirken, bu yıl aynı dönemde 70,4 milyar lira açık verildi.