Bugünden yarına sorunların çözümü zor
IMF'den bir uyarı da İngiltere'ye geldi. Kurum, David Cameron başkanlığındaki muhafazakar iktidar tarafından uygulanan kemer sıkma politikalarına ara verilmesi gerektiği tavsiyesinde bulunuyor. Buna karşılık, OECD bütçe açığının azaltılması için harcamalardaki kısıntıya devam edilmesi görüşünde. Geçtiğimiz yılın son çeyreğinde yüzde 0.3 oranında küçülen İngiliz ekonomisi, bu yılın ilk çeyreğinde aynı oranda büyüdü. Büyüme, hizmetler sektöründen kaynaklanıyor. Buna karşılık, inşaat ve imalat sanayi sektörlerinde gerilemeler var. Bu yıl yüzde 0.8 oranında büyümesi beklenen ekonomide talep ve yatırımlardaki yetersizlik, önde gelen sorunlar arasında. Ekonomi resesyonun köşesinden dönmüş olsa da, büyümenin sürekliliğini tehdit eden riskler hala varlığını koruyor IMF'ye göre, büyümenin hızlandırılması için kamu harcamalarındaki kısıntıya ara verilmesi ve yatırımların arttırılması şart.
***
Kamu açıklarının azaltılmasına yönelik daraltıcı maliye politikaları açığı azaltmak bir yana, AB'nin diğer ülkelerinde olduğu gibi İngiltere'de de sorunları ağırlaştırıyor. Ağırlaşan sorunlar, ekonominin geleceği açısından iyimser olmayı zorlaştırıyor. 2000 yılında İngiltere'nin kamu borcu gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 41'i düzeyindeydi. Aynı yılda, Parasal Birliğin ortalaması ise yüzde 69'du. 2008 Resesyonu'ndan sonra ise bu fark kapandı. Ülkede geçen yıl itibariyle kamu borcu 2000 yılı rakamının iki katına ulaştı. Yine 2000 yılında, kamu sektörü borcu itibariyle OECD ülkeleri arasında 15. sırada yer alan İngiltere, 2011'de 7. sıraya yükseldi. Yüksek kamu borcu dışında diğer önemli bir sorun işsizlik. Büyük Resesyon'un başladığı 2008'de yüzde 5.3 olan işsizlik oranı 2010'da yüzde 7.8'e yükselmiş bulunuyor. O zamandan bugüne işsizlikte bir değişme yok. Esas dikkat çekici gelişme, uzun dönemli işsizlik oranındaki artış. 2005'de toplam işsizler içinde uzun dönemli işsizlerin oranı yüzde 21 iken, 2008'de bu yüzde 24'e, 2011'de ise yüzde 33.4'e yükselmiş. Bir başka ifadeyle, her üç işsizden biri uzun süreden beri işsiz. İngiltere'nin Parasal Birlik üyesi olmadığı düşünüldüğünde, bu rakamlar oldukça yüksek.
***
İngiltere ekonomisinde büyümeyi sınırlayan faktörler çeşitli. Yatırımların yetersizliği, gelir seviyesinin düşüklüğü, hanehalkı borçlarındaki artış, ihracattaki zayıflık bunlar arasında yer alıyor. Gelecek on yıllık dönemde yapılması planlanan 300 milyar sterlin tutarındaki altyapı yatırımları başta işsizlik olmak üzere ekonominin sorunlarına çare olabilir mi? Altyapı yatırımları istihdam ve gelir artışına yol açacak olsa da, bunun talebi uyararak üretimi arttırması şüpheli. Hanehalkı borcunda son yıllarda meydana gelen artış bunu engelleyebilir. 2008-2010 arasındaki dönemde 943 milyar sterline yükselen toplam hanehalkı borcunun 95 milyarlık bölümü kredi kartı, 848 milyarlık bölümü ise konut kredisi borçlarından oluşuyor.
***
Özel sektörün istihdamı artsa bile, Maliye Bakanı George Osborne'un bütçe açıklarını daraltmak için kamu harcamalarının azaltılmasına yönelik politikası milli geliri düşürerek işsizliği muhtemelen arttıracaktır. Bundan dolayıdır ki, ülkede şu anda yüzde 7.8 olan işsizliğin bu yıl sonunda yüzde 8'in üzerine çıkması bekleniyor. Artan işsizlikle birlikte zaten bozuk olan gelir dağılımı daha da bozulacak. Kamu borçları ve işsizlikteki artışın önüne geçilebilmesi büyümenin hızlanmasına bağlı, bu iki sorun arasında öncelikli çözüm bekleyen yüksek işsizlik. Uzun dönemli işsizlik yapısal işsizliği de beraberinde getiriyor. İnsanlar sahip oldukları bilgi ve becerileri dışında motivasyonlarını da kaybediyorlar. Bunun ekonominin potansiyel büyüme hızını etkilemesi kaçınılmaz. Beşeri sermayenin erimesine göz yumarak ne kısa ne de uzun vadede ekonomilerin sorunlarının çözümü mümkün.