Buğdayda hasat öncesi fiyat tartışması
Buğday hasadının 15 güne kadar başlaması bekleniyor. Uzun yıllardan bu yana ilk kez hasat başlamadan buğday alım fiyatı açıklandı. Açıklanan fiyat sektörde tartışma yarattı. Buğday tüccarları, un sanayicileri fiyatı yüksek bulurken üreticiler fiyatın maliyetleri karşılamayacağını söylüyor. Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Genel Müdürü Ahmet Güldal, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Genel Kurul Toplantısı'nda açıklanan 2019 ürünü ekmeklik buğday ve arpa alım fiyatının maliyetlerin ve dünya fiyatlarının üstünde olduğunu söyledi.
Fiyat artışı enflasyonun üstünde
Güldal, açıkladıkları fiyatla buğday üretimini artırmayı hedeflediklerini anlattı. TMO bu açıklamadan hemen sonra 2019 hububat alım fiyatlarını ve uygulayacağı alım politikasının detaylarını kamuoyuna duyurdu.
Buna göre; 2018 yılında ton başına 1.050 lira olan kırmızı/beyaz sert ekmeklik buğday alım fiyatı 2019 yılında yüzde 29 artışla ton başına 1.350 lira olarak belirlendi. Geçen yıl 1.100 lira olarak açıklanan makarnalık buğday alım fiyatı 2019 yılında yüzde 32 artırılarak ton başına 1.450 liraya çıkarıldı. Arpa alım fiyatı ise geçen yıla göre yüzde 33 artışla ton başına 825 liradan 1.100 liraya yükseltildi. 2018'de 800 lira olarak açıklanan çavdar, yulaf ve tritikale fiyatı bu yıl yüzde 28 artışla ton başına 1.025 lira olacak.
Hububat alım fiyatlarında ki artış oranları yıllık yüzde 19.50 olarak açıklanan enflasyonun üzerinde. Ancak, hububat çiftçisi, özellikle ekimin yapıldığı ve yoğun girdi kullanılan sonbaharda döviz şokunun etkisiyle gübre, mazot, tohum, ilaç ve diğer girdilerdeki fiyat artışının yüzde 60-70'i bulduğunu ve fiyatın bu maliyeti karşılamaktan uzak olduğunu söylüyor.
Üretici memnun değil
Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, daha ürünün piyasaya çıkmadığını, bu yıl buğday ekim alanlarında daralma olması nedeniyle üretimin az olacağını ve fiyatın yüksek seyredeceğini belirterek şu değerlendirmeyi yaptı: "Maliyetler dikkate alındığında açıklanan fiyat çiftçinin buğday üretimini sürdürecek bir fiyat değil. Tohumluktan gübreye, mazottan ilaca her girdinin fiyatı yüzde 60-65 oranında arttı. Ramazan öncesi fiyat açıklanarak piyasadaki fiyat artışına ön alınmak istendi diye düşünüyoruz. Ama bu çiftçiye zarar verecek. Çiftçi para kazanamazsa başka ürünlere yönelir. Üretimi bırakır. Kimse mutlu değil."
Tüccar, finansman maliyetinden şikayetçi
Açıklanan fiyatın yüksek olduğunu belirten Hububat Tedarikçileri Derneği (HUBUDER) Yönetim Kurulu Başkanı Gülfem Eren, "Zaten yüksek fiyat bekliyorduk. Çünkü üreticinin maliyetleri çok arttı. Ayrıca ekim alanlarında ciddi daralma var. Yüksek finansman maliyeti nedeniyle özel sektörün buğday alması kolay değil. Bu nedenle açıklanan bu fiyatla ürün daha çok TMO'ya gider" dedi.
TMO'ya göre, yüksek fiyatla üretim artacak
TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal, verdikleri fiyatın maliyetlerin ve dünya fiyatlarının üzerinde olduğunu belirterek DÜNYA'ya şu bilgileri verdi: "Ofis olarak buğday ve arpada yaptığımız gibi iştigal alanımıza giren tüm ürünlerde alım fiyatını hasattan önce açıklayacağız. Buğday için açıkladığımız fiyat hem üretim maliyetinin hem de dünya fiyatının üzerinde. Amacımız buğday üretimini artırmak. Azalan ekim alanlarını ve verimliliği artırmak. Verdiğimiz fiyat buğday üretimini teşvik edecek ve üretimi artıracak bir fiyattır."
Destekleme primi yüzde 100 artacak
Buğday ve arpada 2018'de ton başına 50 lira olan fark ödemesinin (prim) 2019 ürünü için yüzde 100 artışla 100 liraya çıkarılacağını hatırlatan TMO Genel Müdürü Güldal: "2019 destekleme kararnamesi henüz açıklanmadı. Ancak, daha önce Tarım ve Orman Bakanımız Bekir Pakdemirli buğday ve arpa destekleme priminin ton başına 100 lira olacağını söylemişti. Açıkladığımız fiyatın üzerinde çiftçi ton başına 100 lira prim alacak. Ayrıca ton başına 15 lira gübre, 62 lira mazot ve 31 lira sertifikalı tohum desteği ile birlikte toplamda 208 lira destek alacak. Lisanslı depo desteği ve kalite primi ile birlikte fiyat buğdayda 1682 liraya, arpada 1300 liraya ulaşıyor" dedi.
Kaliteli buğdaya yüzde 4 ilave destek
Alım fiyatları belirlenirken ürün maliyetleri, üretim miktarı, ekonomik göstergeler, iç ve dış piyasalardaki gelişmeler, refah payı ve üretimin sürdürülebilirliği gibi konuları dikkate aldıklarını belirten TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal fiyat ile ilgili ayrıntıları şu sözlerle anlattı:
"Sayın Cumhurbaşkanımız tarafından 2019 yılı TMO alım fiyatı; sert ekmeklik buğdaylar için ton başına 1.350 lira, arpa için ise 1.100 lira olarak açıklandı. Açıklanan bu fiyatlar üzerine buğdayın kalitesine göre ayrıca yüzde 4'e kadar ilave fiyat verilmekte olup kaliteli buğdayın fiyatı ton başına 1.400 lirayı geçmektedir. Ayrıca, Bakanlığımızca verilen ton başına 208 liralık pirim ve diğer destekler, lisanslı depo destekleri ile birlikte sert ekmeklik buğday fiyatı ton başına 1.682, Arpa fiyatı ise 1.300 liraya ulaşıyor. Zaten amacımız çiftçinin para kazanması ve üretimi artırmasıdır."
Maliyetin yüzde 45 üzerinde
TMO Genel Müdürü Ahmet Güldal, 2018 yılında ton başına 750 lira olan buğday maliyetinin, 2019 yılında yüzde 47'lik artışla 1.100 lira olarak gerçekleşeceğini tahmin ettiklerini belirterek: "TMO iş yerlerinde yapılacak alımlarda ton başına 1.600 liraya kadar yükselen alım fiyatı, 1.100 liralık buğday maliyetinin yaklaşık yüzde 45'i, lisanslı depolar üzerinden yapılacak alımlarda 1.682 liraya kadar yükselen alım fiyatı ise buğday maliyetinin yaklaşık yüzde 53'ü oranında daha yüksektir. Ayrıca, üreticilerimize lisanslı depolara teslim ettikleri ürünlerine ait Elektronik Ürün Senetlerini (ELÜS) teminat göstererek, T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerinden ürün bedelinin yüzde 75'ine kadar sıfır (yüzde 0) faizli 9, ay vadeli kredi kullanma imkanı da sunulmaktadır"dedi.
Dünya fiyatı 220-240 dolar
Türkiye'nin en çok buğday ithal ettiği Rusya, Ukrayna ve Kazakistan bölgesinde 2018 ürünü buğdayın tonu ortalama 220 ile 240 dolar arasında değişiyor. Amerika'da 210 dolar civarında, Fransa'da ise 215 dolar seviyelerinde. Arpa fiyatı ise 200 dolar seviyelerinde.