Buğdayda büyük kriz 2019'da yaşanacak
Bu yıl sadece Türkiye'de değil dünyada da buğday üretimi düştü. Dört kıtada birden kuraklık yaşanınca buğday üretimi global düzeyde 42 milyon ton azalarak 758 milyon tondan 716 milyon tona düştü. İlk kez buğday üretimi tüketimin altında kaldı. Stoklar devreye girdi. Üretimdeki düşüşün etkisi ile dünya buğday fiyatları hızla artıyor.
Ülkeler tüketicilerinin fiyat artışından olumsuz etkilenmemesi için önemli tedbirler alıyor. Korumacı politikalar devreye giriyor.
Türkiye, ekmeklik ve yemlik buğday ihracatını yasakladı. Yerli buğdaydan elde edilen un ihracatını yasakladı. Sadece, Dahilde İşleme Rejimi kapsamında ithal edilecek buğdaydan üretilen un ihracatı yapılabiliyor.
Dünyanın en büyük buğday üreticisi ve ihracatçısı Rusya Federasyonu, ihracatın olmaması için zorlaştırıcı önlemler aldı. Bununla da yetinmedi bugünlerde buğday ihracatını tamamen durdurmaya hazırlanıyor.Bunun için bir kaç senaryo üzerinde çalışılıyor.Buna ilişkin haberimiz dün yayınlandı.
Geçen Cuma ve Cumartesi günü Samsun'daydık. Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) ve Karadeniz Un Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Eren Günhan Ulusoy'un daveti ile katıldığımız "Genişletilmiş Sektör Toplantısı"na Türkiye'nin her bölgesinden un sanayicileri katıldı. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü Ahmet Güldal ve üst düzey bürokratları toplantıya katılarak görüşlerini açıkladı.
Un pazarları kaybediliyor
Toplantıda öne çıkan ve bizimde konuşmamızda dikkat çektiğimiz konular özetle şöyle:
1- Türkiye, yıllardır Dahilde İşleme Rejimi kapsamında buğday ithal ederek, işledikten sonra un olarak ihraç ediyor. Yılda ortalama 4.5 milyon buğday ithal edilirken,3.5 milyon ton un ihraç ediliyor. Türkiye bu şekilde dünya un ihracatının yüzde 30'unu gerçekleştiriyor. Un ihracatında dünya lideri. Fakat, bu ihracat ithal buğdaya dayalı olarak yapıldığı için bu yıl sorun oldu.
2- Dünya buğday üretiminin 42 milyon ton azalması ile dünyada fiyatlar hızla artmaya başladı. Döviz artışına bağlı olarak Türkiye'de buğday fiyatı dünya fiyatının altında kaldı. İç piyasada buğdayın, unun ve ekmeğin fiyatı artmasın diye Ticaret Bakanlığı yerli buğday ihracatıyla birlikte yerli buğdaydan üretilen un ihracatını yasakladı. Bir gecede alınan bu karar un sektöründe ciddi sorunlara neden oldu. Özellikle bağlantısı yapılmış yüklemeye hazır veya yüklenen ürünler tekrar geri çekilince un sanayicileri ciddi kayba uğradı. Belli bir zaman dilimine yayılarak yapılsaydı ihracatçı için de alıcı için de daha anlaşılır olurdu. Dahilde İşleme Rejimi kapsamında da olsa ithalat pahallı olduğu için un ihracatının yapılması çok zor. Bu nedenle Türkiye dünya un pazarını kaybediyor.
Çiftçi buğdaydan kaçıyor 2019'da üretim düşecek
3- Çiftçi 2019 yılı buğday ekimi hazırlıklarını yaparken gübre fiyatlarının yüzde 117 artması, çiftçinin bu yıl buğdaydan para kazanamaması ve alternatif ürünlere yönelmesi nedeniyle buğday ekiminden hızlı bir kaçış var. Yüksek girdi fiyatları nedeniyle kimse buğday ekmek istemiyor.
4- Toprak Mahsulleri Ofisi sahada olduğu için çiftçinin buğday ekiminden uzaklaştığını gördü. Gerekli çalışmaları yaparak Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli'ye sundu. Pakdemirli, geçen hafta buğday ve arpa üreticilerine ödenen kilo başına 5 kuruşluk destekleme priminin yüzde 100 artırılarak 10 kuruşa çıkarılacağını söyledi. Toprak Mahsulleri Ofisi'nin dünya fiyatlarından çiftçiye ödeme yapacağını ilan etti. Ayrıca, Tarım Kredi Kooperatifleri'nin gübrede yüzde 15 indirim yapacağını duyurdu.
Çiftçi gübre alamıyor
5- Atılan adımlar doğru olmakla birlikte bize göre, buğdaydan kaçışı önleyemeyecektir. Çiftçi desteklemenin artmasını önemser ancak prim tek başına üretimi cazip hale getirecek bir enstrüman değil. Gübre indirimine gelince, Tarım Kredi Kooperatifleri'nin fiyatı zaten piyasanın üzerindeydi. Ayrıca yüzde 117 artan bir üründe yüzde 15 indirim yapmak tüketimi artırmaz. Kaldı ki, şu anda buğday tohumluğu satışlarına ve gübre satışlarına bakıldığında geçen yıla göre çok ciddi düşüş var. Çiftçi tohumluk almıyor, gübre almıyor. Bu nedenle buğdayda asıl kriz 2019'da üretim düşüşü ile olacak.
Özetle, Türkiye buğday üretiminden uzaklaşıyor. Çiftçinin tekrar buğdaya dönmesi için çok radikal önlemler almak gerekir. Buğdayda mazot, gübre, tohum, ilaç gibi girdilerde çok büyük indirimler yapılmalı. Destekler artırılmalı. Çiftçi buğday ekmezse Türkiye daha çok buğday ithal etmek zorunda kalır. İthalat artık ucuz değil. Dolayısıyla çiftçiye verilmeyen destek fazlasıyla ithalata ödenecek.
******
Tarımı destekleyen başkan Aziz Kocaoğlu bırakıyor
Yerelden Kalkınma hedefi ile tarımda "İzmir Modeli" yaratan, kooperatifler üzerinden çiftçilere ciddi destekler sağlayan İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, 2019 yerel seçiminde aday olmayacağını açıkladı.Tarım sektörü için büyük kayıp. Düzenlediği basın toplantısında: "Tarıma verdiğimiz destek iki tramvayın bedeli kadar değil. Fakat yıllardır kimse kırsala bir şey yapmadığı için bu kadar destekle büyük başarılar elde edildi" diyen Aziz Kocaoğlu'nun bu sözleri herkese örnek olmasını dileriz.