Buğday hasadı ve fiyatı...
Çukurova'da buğday hasadı başladı. Üretici verimden ve kaliteden memnun. Ancak fiyat konusunda endişeli.
Geçen yıl kuraklık nedeniyle buğday üretimi ülke genelinde yüzde 15 geriledi. 2013 yılında 22 bin 50 ton olan üretim 2014'te 19 milyon tona geriledi. Ayrıca ürün kalitesi de istenilen seviyede değildi. Ancak üretim düşüşü nedeniyle fiyat yükseldi. Toprak Mahsulleri Ofisi, "fiyat yüksek" gerekçesi ile müdahale fiyatı açıklamadı.
Bu yıl durum çok farklı. Hem üretim, hem kalite yüksek. Bu sezona ilişkin genel görünüm ve beklentiler şöyle:
1- Ülke genelinde 22.5 milyon ton buğday üretimi bekleniyor. Bu, tüm zamanların en yüksek üretimi olacak. Yağışların miktarı ve zamanlaması buğday verimini ve kalitesini olumlu etkiledi. Bu açıdan üreticinin yüzü gülüyor. Ancak fiyat konusunda endişeli bir bekleyiş var.
2- Hasadın başladığı Çukurova'da yeni ürün tarladan tonu net 820 liradan alınıyor. Üreticinin endişesi 820 lira olan fiyatın hasat arttıkça düşmesi. Üretimin rekor düzeyde olması nedeniyle fiyatın düşmesi doğal karşılanabilir. Buğday üreticisi, maliyetlerin çok yükseldiğini, fiyat düşüşünün gelecek yılki üretime olumsuz yansıyacağını söylüyor.
3- Hafta başında Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, Adana'daydı. Üreticiler kendisinden Toprak Mahsulleri Ofisi'nin fiyat düşüşüne karşı hazırlıklı olmasını ve üreticinin mağdur olmasını önleyecek bir müdahale fiyatı açıklamasını istedi. Bakan Eker, net bir yanıt vermedi.
4- Toprak Mahsulleri Ofisi, 23 Mayıs itibariyle taahhütname karşılığı hububat alımına başladı. Ofis'ten yapılan açıklamaya göre, 2015 dönemi hububat müdahale alım fiyatları açıklanıncaya kadar, tüm kesimlerden randevulu olarak taahhütname karşılığı ürün teslim alınacak.Taahhütname karşılığı alımlarda, Çiftçi Kayıt Sistemi belgesi olan üreticiler, alım fiyatlarının açıklanmasını müteakip talepleri hâlinde; ürününün tamamını geri alabilecek. Çiftçi Kayıt Sistemi'nde belirtilen miktar kadar ürünü Toprak Mahsulleri Ofisi'ne satabilecek. Ayrıca isterse ürününü emanete bırakabilecek. Çiftçi Kayıt Belgesi olmayan tüccar ve sanayiciler ise, taahhütname karşılığı Ofis'e verdikleri ürünü, alım fiyatlarının açıklanmasından sonra isterlerse ürününün tamamını geri alabilecek veya emanete bırakabilecek.
5- Bu yıl üretimin yüksek olması ve fiyatın düşeceği beklentisi nedeniyle Toprak Mahsulleri Ofisi'nin müdahale fiyatı açıklamasına kesin gözüyle bakılıyor. Kaldı ki, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin taahhütname karşılığı ürün alımı ile ilgili açıklamasında da "alım fiyatlarının açıklanması" tabiri kullanılıyor. Ofis'in müdahale alım fiyatını ne zaman açıklayacağı büyük önem kazanıyor. 7 Haziran'da yapılacak seçim öncesinde alım fiyatı açıklanırsa daha yüksek, seçimden sonra açıklanırsa daha düşük bir fiyat olacağı tahmin ediliyor. Bu nedenle üreticilerin isteği ve beklentisi hububat alım fiyatının seçimden önce açıklanması yönünde.
6- Buğdaya verilen destekleme primi tam 7 yıldır artırılmıyor. Kilo başına 5 kuruş olan destekleme primi 2007 ve 2008 yılında 4.5 kuruştu. 2009'da 5 kuruşa çıkarıldı. O tarihten bu yana tam 7 yıldır 5 kuruş olarak uygulanıyor.
7- Türkiye'nin un ihracatındaki başarısı ve sahip olduğu pazarları kaybetmemek için alıcılar buğday alımı konusunda istekli. Ayrıca, bu yıl verimin yüksek, kalitenin iyi olması nedeniyle buğday ithalatının geçmiş yıllara göre çok az miktarda olması bekleniyor.
8- Uluslararası Hububat Konseyi'nin (IGC) 23 Nisan 2015 tarihli son raporuna göre, dünya hububat üretiminin 2015-2016 sezonunda 1 milyar 947 milyon ton olması bekleniyor. Aynı raporda dünya hububat tüketiminin 1 milyar 970 milyon ton, stokların ise 415 milyon ton olacağı tahmin ediliyor. Prof. Dr. Hikmet Boyacıoğlu' nun konsey raporundan derlediği bilgiye göre, 2015/16 küresel toplam hububat üretiminin önemli üretim bölgelerindeki çoğunlukla olumlu beklentileri yansıtarak, geçen senenin rekorundan yüzde 3 oranında düşük öngörülmekle birlikte hala 5 yıllık ortalamadan yaklaşık yüzde 3 oranında yüksek olabileceği belirtiliyor.
9- Nisan ayı ortalamalarına göre dünya fiyatlarına bakıldığında Amerika'da buğdayın tonu 244 dolar, Fransa'da ekmeklik buğdayın tonu 202, Rusya'da 212, Arjantin'de 225 dolar. Kanada'da durum buğdayı 325 dolar, Fransa'da 325 dolardan işlem gördü. Bu ülkelerdeki fiyata bakıldığında Türkiye'nin buğday fiyatı çok yüksek olduğu söylenebilir. Fakat Türkiye'de girdi maliyetleri de bu ülkelerden çok yüksek. Verimlilikler daha düşük.
Özetle, hem Türkiye'de hem de dünyada hububat sektörü açısından olumlu bir sezon yaşanıyor. Bu olumlu durumun gelecek yıllara da yansıması ve üreticinin buğday ekiminden vazgeçmemesi için fiyatın belli bir seviyede tutulması gerekir. Verimli ve bereketli bir sezon olmasını dileriz.